درگذرگاه تاریخ روزهایی پدید می‌آیدکه چون ستارگان می‌درخشندوهرگزغبار حوادث وگذشت ایام نمی‌تواند حجابی بر روشنایی آن بکشد. درمبارزات یک قرن اخیرملت ایران به حق بایدگفت که پس از انقلاب مشروطیت قیام سی تیردومین خیزش مردمی برعلیه استبدادواستعمار بود. سی ام تیرمکتبی را بنیان گذاشت که در آن درس استقامت، آزادی‌خواهی،خودآگاهی و همبستگی را آموخت و تنها هدف آن استقرارحاکمیت ملی و اعتلای نام ایران بود. درحماسه سی تیرجوانان غیور و وطنپرست ایران توانستندبادستانی خالی و مشت‌های گره کرده و اراده ای آهنین دربرابرسرنیزه و تانک و توپ و مسلسل بایستندوبا اهدای خون پاک خود،خون تازه ای دررگهای جامعه استبدادزده واستعمارشده جاری سازند. فرزندان رشیدملت درغروب روز۳۰ تیرخسته وخون آلودچون سربازانی که ازجبهه باز می‌گردندبرروی آسفالت‌های داغ وخونین تهران ،اهواز ،آبادان و کرمانشاه و… دست دردست هم سرودپیروزی سردادند.درآن شامگاه تاریخی، ملت ایران شاهد دو پیروزی بزرگ بودیکی بازگشت حکومت ملی و مردمی دکترمصدق و دیگری رای دیوان داوری لاهه برحقانیت ملت ایران.
آری پایان غم انگیز غروب ۳۰ تیرآغازجشن و سرور و پیروزی ملت ایران بود.
ازقیام۳۰ تیر ۱۳۳۱ بیش از۷۰ سال می‌گذرد، دررابطه با آن کتاب‌ها ومقالات واظهارنظرهاوتفسیرهای گوناگونی از دیدگاه‌های مختلف نوشته و انتشار یافته است مابراین اعتقادیم که گذشته چراغ راه آینده است و تاریخ تکرار می‌شود جوانان اگرازتاریخ درس نیاموزندوهمچنان بی‌اطلاع باشند خیلی زودتحت تاثیرتبلیغات گمراه کننده دردام فریبکاران قرارمی‌گیرند. نسل جوان امروزبایدبداندوتجسس کندکه چراانقلاب مشروطیت به بیراهه کشیده شدوچراازدرون آن استبدادزاده شدوچرا نهضت ملی ایران به شکست انجامیدوچرا استعمارواستبدادتوانستندباهماهنگی یکدیگربرماحاکم شوند. در غیر اینصورت انان درهمان گردابی فروخواهندرفت که پدرانشان فرو رفتند. بایدتاریخ گذشته را بارهاوبارها بازخوانی کنیم تا به علل نارسایی‌ها وشکست‌ها پی ببریم و با تجربیاتی ازگذشته ایرانمان را دوباره آنطور که خود می‌خواهیم بسازیم.
دررویداد۳۰تیرخیلی ازمسائل هنوزدر پرده ابهام قراردارداین وظیفه پژوهشگران است که بابررسی اسنادومدارک وشاهدان عینی که هنوزدرقیدحیات اند، روشن سازندکه مصدق و شاه و قوام هریک چه نقشی و ارتباطی با وقایع آنروزداشته‌اند.
پاینده ایران
پنجشنبه، ۲۹ تیر ١۴٠٢