آنچه در عرض یک هفته روی داد و به سقوط بسیاری از شهرها و نواحی پیرامونی آنها در مناطق سنی‌نشین منجر شد را نمی‌توان فقط به یک گروه تندروی پنج الی ده هزار نفری نسبت داد.از این‌رو کنکاش برای کشف واقع و حقیقت ماجرا برای بیشتر ناظران امور عراق امری ضروری شد و به دنبال آن، رفته رفته صحنه درگیری در عراق بیشتر نمود پیدا کرد. این نوشته تلاش دارد گروه‌های درگیر در نزاع عراق که با نیروهای نوری مالکی وارد جنگ شده‌اند را معرفی کند شورای نظامی
این شورا در پایان سال ۲۰۱۳ بعد از درگیری میان تظاهرکنندگان و نیروهای دولتی در استان الانبار تأسیس شد و سپس به تمام استان های سنی نشین عراق امتداد یافت.در نیمه ژانویه ۲۰۱۴ تمام گروه ها و شوراهای نظامی پراکنده در مناطق سنی نشین تحت عنوان «شورای عالی نظامی انقلابیون عراق» با یکدیگر ادغام شدند.این شورا بر روی فیس بوک، تویتر و یوتیوب صفحات خود را دارد و لحظه به لحظه وضعیت درگیری ها را با عکس و فیلم گزارش می کند.هویت اعضای این تشکل به درستی مشخص نیست و گفته می شود ژنرال های برکنار شده ارتش سابق عراق آن را اداره می کنند.یکی از افسران نیروی هوائی سابق به نام «مزهر قیسی» خود را سخنگوی شورای نظامی معرفی کرده است.این شورا ماهیانه گزارش عملیات خود را براساس جدولی معین اعلام می کند و تک تک فعالیت های خود و تلفات نیروی های مالکی را درج می کند.این شیوه کار نشان می دهد که شورای عالی نظامی انقلابیون عراق از افراد با تجربه ارتشی برخوردار است.
جنگجویان طریقت نقشبندی
طریقت نقشبندی که از نظر مذهبی امتزاجی میان صوفیه و اهل سنت می باشد، اعتقاد به ارتباط مستقیم با پیامبر اسلام از طریق خلیفه اول ابوبکر دارد.همچنین این فرقه اعتقاد دارد که به شکل غیر مستقیم با علی امام اول شیعیان ارتباط دارد.رهبر معنوی و تاریخی این فرقه «محمدبهاءالدین شاه نقشبند» است.او مدعی بود نام خدا بر قلب وی نقش بست و هیچ گاه از آن جدا نشد، از این رو به «نقشبند» معروف شد.طریقت نقشبندی در پی تکفیر حکام سرزمین های اسلامی نیست بلکه خواهان نصیحت آنهاست.اما از نظر سیاسی در دوره رژیم گذشته و اکنون، این فرقه تابع اوامر عزت ابراهیم دوری معاون سابق صدام حسین می باشد.جنگجویان این تشکل روش جهادی آزادیبخش به سبک عمرمختار در لیبی و امیر عبدالقادر در الجزائر را اتخاذ کرده اند.یکی دیگر از الهام دهندگان این گروه ، احمد عرابی پاشا است که خود صوفی بود و بر ضد سلطه انگلیسی ها در مصر قیام کرد.علاوه بر این ها برخی از رهبران معنوی چچن و منطقه داغستان مانند امام شامل نقشبندی، مرجع الهام بخش جنگجویان طریقت نقشبندی در عراق شده است.
در اوائل ماه جاری «حاکم زاملی» رئیس کمیسیون امنیت و دفاع در پارلمان عراق به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت:«..اطلاعاتی که ما داریم هیچ شکی باقی نمی گذارد که آنها (جنگجویان طریقت نقشبندی) در حوادث اخیر درگیر هستند..آنها انبارهای مهمات و سلاح میان برد دارند و بر ضد پلیس و ارتش عراق به کار می گیرند».
تخمین زده می شود که تعداد جنگجویان این تشکل بین هزار تا پنج هزار نفر هستند و عزت ابراهیم نقش مهمی در سازماندهی آنها دارد.مأموریت آنها دفاع از اهل سنت و مبارزه با ایران و هواداران آن در عراق است.در زمان اعتراضات خیابانی بر ضد نوری مالکی ،روش این گروه تماس با تظاهرکنندگان و اعلام حمایت از آنان بود.این گروه خود را متفاوت با القاعده می داند اما آماده همکاری با هر گروهی است که بر ضد حکومت ایران برخیزد.این گروه توانسته موشک های ساده ای بسازد که بین ۲۵ تا ۳۰ کیلومتر برد دارد.این تشکل در مناطق موصل، کرکوک و بخشی از بغداد فعال است و به خاطر کثرت آنها در شهر موصل،بعد از تحولات اخیر، اداره شهر به آنها واگذار شده است.
شورای عشایر
این شورا از هفتاد قبیله و عشیره بزرگ تشکیل شده و بیش از ۴۰ گردان رزمی دارد.این گردان ها در استان های الانبار، نینوا، صلاح الدین، دیاله و تأمیم (با مرکزیت کرکوک) وجود دارند و در شهرها و روستاهای الرمادی، خالدیه، کرمه، فلوجه و بخش نامعینی از بغداد آماده نبرد هستند.تعداد جنگجویان این شورا به هزاران نفر می رسد که از یک فرماندهی متمرکز با رهبری ژنرال های سابق ارتش عراق برخوردار است.در لایه های میانی فرماندهی عشایر رؤسای قبایل قرار دارند که کاملا هماهنگ با فرماندهی کل عمل می کنند.همجنین این شورا از انبار سلاح و مهمات خوبی برخوردار هستند که شامل سه دسته سبک، متوسط و سنگین می شود.
حزب بعث
طبق آمارهای رسمی رژیم گذشته عراق، ۱۱میلیون نفر از شهروندان کشورعضو حزب بعث بودند که در شکل تیم، گروه، شعبه و شاخه فعالیت می کردند.هر تیم حداقل سه نفر را در برمی گیرد و هر گروه از سه تا هفت تیم تشکیل می شد.برای تشکیل یک شعبه حداقل دو گروه مورد نیاز بود و برای اینکه شاخه ای از حزب بعث در یکی از شهرهای عراق شکل بیابد، حداقل به دو شعبه نیاز داشت.با سقوط رژیم صدام حسین بسیاری از این نیروها متفرق شدند یا با وضع جدید همراه شدند.اما ناتوانی دولت مالکی در زمینه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی از یک سو و سوگیری فرقه ای نخست وزیر شیعه عراق از سوی دیگر،باعث گردید که بعثی ها یک بار دیگر بتوانند خود را سازمان دهند.در حال حاضر آماری وجود ندارد که تعداد بعثی ها فعال را نشان دهد اما برخی برآورده ها آنها را در حدود نیم میلیون نفر تخمین می زنند.سیاست ترور شخصیت های بعثی در سال های اخیر که در قشرهای تحصیل کرده عراق گسترده بود، باعث مخفی شدن بسیاری از آنها شد.اما با شدت گرفتن درگیری ها امکان بازگشت همه آنان وجود دارد.بخش وسیعی از بعثی ها در مناطق شیعه هستند و ممکن است حوادث اخیر عراق یک بار دیگر آنها را به صحنه برگرداند.
گردان های انقلاب دهه ۱۹۲۰
این گروه که نام خود را از قیام سراسری عشایر عراق بر ضد نیروهای انگلیسی در دهه ۱۹۲۰ گرفته است، به شدت با اشغال عراق توسط نیروهای امریکائی مخالف بود.این گروه داعیه ملی گرائی عراقی دارد و با کشتن عراقی های همکار با نیروهای امریکائی مخالفت می کرد.اما عملیات زیادی را بر ضد نیروهائی امریکائی هدایت نمود که از معروف ترین شیوه های نبرد آنها، کاشتن مواد منفجره بر سر راه رفت و آمد وسائل حمل و نقل سربازان امریکائی و ایجاد کمینگاه بر سر مسیر تحرک آنها بود.این نیرو گروه های متنوعی از سلفی ها، صوفی ها و ملی گرایان را در بر می گیرد و در استان های الانبار، صلاح الدین و بخشی از کرکوک فعالیت دارند.در رویدادهای اخیر موفق شدند چند منطقه مهم در دیاله و صلاح الدین را تصرف کنند.
گفته می شود که این گروه به مجمع روحانیون اهل سنت عراق به رهبری حارث ضاری نزدیک است که در توصیف گروه های جهادی در عراق، خود را تشکلی معتدل می داند.این گروه از همان روز اول ورود نیروهای امریکائی به عراق در سال ۲۰۰۳ ساز مقاومت در برابر نیروهای خارجی نواخت و هرگز وضعیت جدید را به رسمیت نشناخت و در فرآیند سیاسی مشارکت نکرد و همه انتخابات های متوالی را تحریم کرد.
جماعت انصار اسلام
این جماعت یک گروه سلفی – جهادی است که توسط یک روحانی کُرد بنام «ملاکریکار» در سال ۲۰۰۱ تأسیس شد.قبل از آمدن نیروهای امریکائی به عراق، در سلسله جبال قندیل فعالیت می کرد اما در سال ۲۰۰۳ به داخل عراق نقل مکان کردند.این گروه در سال ۲۰۰۵ با ابومصعب زرقاوی رهبر القاعده در عراق بیعت کرد.این امر موجب شد که اختلافات عمیقی در داخل آن شکل بگیرد.با خروج نیروهای امریکائی از عراق در سال ۲۰۱۱ ، جماعت انصار اسلام نبرد مسلحانه را تعلیق نمود و به فعالیت سیاسی در استان های نینوا، کرکوک و بخشی از استان دیاله روی آورد.
این گروه یک تشکل بسته با حساسیت بالای اطلاعاتی به حساب می آید که هیچ کس از درون تشکیلات آن خبر ندارد و بیشتر رهبران آن با نام های مستعار فعالیت می کنند.یکی از رهبران آن به نام ابوعمر عراقی مشهور است که در استان نینوا تشکیلات این جماعت را اداره می کند.از آمار دقیق نیروهای آن اطلاعات کافی وجود ندارد اما برآورد می شود که در حدود ۵هزار نفر هستند و در درگیری های اخیر در شهرهای موصل، کرکوک و دیاله به شدت فعال می باشند.
جماعت «جیش مجاهدین»
یک گروه جهادی سنی نزدیک به سازمان القاعده است.این گروه در زمان فعالیت «صحوات» (نیروهای عشایری که توسط امریکا بوجود آمد و بوسیله نوری مالکی منحل شد) در مناطق سنی نشین از بین رفت.با بالا گرفتن درگیری ها در سوریه، این تشکل به آنجا رفت تا به یاری جبهه النصره بشتابد اما در روزهای اخیر دوباره به عراق بازگشتند.این نیروهای بیشتر در مرز عراق با سوریه و شهرهای کرمه و فلوجه فعال هستند.در دو منطقه زوبع و یوسفیه بغداد نیز تیم های عملیاتی مخفی دارند که مترصد اوضاع هستند تا وارد عملیات شوند.تعداد نفرات آن به چهار هزار جنگجو می رسد و توانائی ساخت موشک های دست ساز را دارند.عملیات کمین در راه نیروهای دولتی از تخصص این گروه به حساب می آید.
ارتش اسلامی عراق
در سال ۲۰۰۴ تشکیل شد. تنها گروه مسلح مخالف دولت است که آئین نامه داخلی دارد و افراد خود را براساس تمام سلسله مراتب یک ارتش کلاسیک سازماندهی می کند.در سال ۲۰۰۶ دست از کارزار برداشت و به کارهای سیاسی و رسانه ای روی آورد.این ارتش محصول فعالیت های اخوان المسلمین در عراق است.با راندن رهبران سیاسی اخوان المسلمین از فرآیند سیاسی و صدور حکم اعدام برای آنها توسط نوری مالکی، ارتش اسلامی عراق یک بار دیگر به صحنه رویاروئی ها در روزهای گذشته بازگشته است.
خبرنامه گویا