طبق اطلاع‌رسانی‌های صورت گرفته حدود ۴۰درصد از واجدین شرایط در انتخابات روز جمعه ۱۱ اسفند ماه ۱۴۰۲ شرکت کرده‌اند. دلیل اعلام سریع نسبت و نرخ مشارکت ۴۰درصدی در انتخابات در کل کشور، ثبت شماره ملی رای‌دهندگان به صورت آنلاین است. ثبت آنلاین شماره ملی رای‌دهندگان موجب می‌شود تا مسوولان برگزاری انتخابات به سرعت و در آن واحد بتوانند تعداد دقیق رای‌دهندگان براساس سن و جنس و شهرستان را ثبت کنند. برمبنای این شاخص بررسی‌های تکمیلی درباره انتخابات اخیر می‌تواند ابعاد متفاوت و معناداری از میزان رای برحسب تفاوت‌های سنی و جنسی و منطقه‌ای را روشن کند.
۱- به گفته رییس ستاد انتخابات کشور، در انتخابات اخیر بنا بر مجموع واجدان شرایط اخذ رای در کل کشور، ۶۱ میلیون و ۱۷۲ هزار و ۲۹۸ نفر بوده که بنا بر آمارهای اعلامی حدود ۴۰درصد از واجدین شرایط در انتخابات شرکت کرده‌اند اما این نسبت در کل کشور برای شهرستان‌های مختلف همسان نیست. همان‌گونه که در انتخابات پیشین مجلس نیز میزان مشارکت در استان‌های مختلف کشور تفاوت معناداری داشت. در انتخابات یازدهم مجلس شورای اسلامی که در ۶ اسفند ماه ۱۳۹۸ برگزار شد در برخی مناطق مانند شهر تهران میزان مشارکت در حد ۲۶درصد بوده است درحالی که میزان مشارکت در برخی استان‌ها حدود ۵۰درصد یا کمی بیشتر گزارش شده است. از ۳۱ استان کشور ۱۰ استان با بیش از ۵۰درصد واجدین رای در انتخابات شرکت کرده‌اند و ۲۱ استان با مشارکت کمتر ا ۵۰درصد در انتخابات شرکت کرده‌اند.
در ۱۶ استان هم مشارکت بین ۴۰ تا ۵۰درصد بود. همچنین ۵ استان با کمتر از ۴۰درصد در انتخابات سال ۹۸ مشارکت داشته‌اند. در انتخابات اخیر مجلس این اعداد کمی تغییر کرده و روند کاهشی بوده است. مثلا درحالی که در انتخابات سال ۱۳۹۸، ۶۰درصد از واجدین شرایط در استان ایلام رای داده‌اند در انتخابات جمعه ۱۱ اسفند ماه این میزان به حدود ۵۳درصد تنزل یافته است. در مجموع کشوری نیز میزان مشارکت در انتخابات مجلس نسبت به مجلس قبل روند کاهشی داشت.
۲- حدود ۵۰ شهرستان کشور بیش از ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دارند. تعداد شهرهای با جمعیت بالای ۳۰۰ هزار نفر نیز حدود ۳۰ شهر کشور است. اعلام میزان مشارکت واجدین شرایط در مراکز شهری بخش دیگری از مختصات انتخابات اخیر را روشن می‌کند. به سخن دیگر اطلاعات موجود نشان می‌دهد هر چه جمعیت شهرها بیشتر باشد میزان شرکت در انتخابات روند کاهشی بیشتری داشته است. یعنی شهرهای با جمعیت بیشتر میزان مشارکت کمتری نسبت به شهرهای کم‌جمعیت‌تر داشته‌اند. به دلیل ثبت شماره ملی رای‌دهندگان این اطلاعات به سادگی قابل ارائه است. یعنی انتخابات اخیر وجه روستایی بیشتری داشته و روستاها و شهرهای محروم یا شهرستان‌های دارای جمعیت کمتر مشارکت بیشتری داشته‌اند. مراکز مهم شهری چون تهران، البرز، فارس، اصفهان و مشهد نیز مشارکت کمتری داشته‌اند. حتی میزان مشارکت در انتخابات شهر تهران نیز نسبت به انتخابات گذشته با ۲درصد کاهش به حدود ۲۴ درصد شرکت واجدین رای رسید.
۳- یکی از ویژگی‌های تازه انتخابات در کشور میزان قابل توجه آرای باطله است. یعنی آرای سفید یا آرای مخدوش که به آرای باطله مشهور است. در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری که به انتخاب سیدابراهیم رییسی منجر شد حدود ۱۳درصد آرا باطله بود. یعنی اگرچه در انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم کمتر از ۵۰درصد و حدود ۴۸درصد واجدین شرایط در انتخابات مشارکت داشتند اما از این میزان بخش بزرگی یعنی حدود ۳۷۴۰۰۰۰ رای نیز آرای باطله بود و پس از رای رییسی آرای باطله در رتبه بعدی قرار داشت. به نظر می‌رسد اعلام رسمی و تفکیکی آرای مجلس اخیز نیز واجد همین شگفتی باشد و بخش قابل توجهی از آرای اخذ شده آرای باطله باشد تا این ساعات که نتایج تفکیکی در حال انتشار است مشخص شده در حوزه انتخابیه یزد و اشکذر و ندوشن آرای باطله ۲۹ هزار و ۳۰۳ رای دوم است. این پدیده نیز در جای خود قابل تحلیل و بررسی است.
۴- یکی دیگر از داده‌هایی که می‌تواند در تحلیلی عمیق‌تر انتخابات اخیر راهگشا باشد ویژگی‌های سنی شرکت‌کنندگان در انتخابات مجلس دوازدهم است. اگرچه به دلیل عدم انتشار ویژگی‌های سنی مشارکت‌کنندگان در انتخابات که به واسطه احصای شماره ملی میسر است بنا بر شواهد موجود می‌توان گفت میزان مشارکت با گروه سنی واجدین رای نیز در رابطه است. یعنی گروه‌های سنی جوان‌تر نسبت به گروه‌های سنی بالاتر مشارکت کمتر در انتخابات اخیر داشته‌اند. ضمن آنکه احتمال دارد بخشی قابل توجه از آرای باطله نیز مربوط به گروه سنی جوان‌ترها باشد که به نوعی انگیزه آنان برای مشارکت در انتخابات به دلیلی نگران‌های بعدی شغلی و کاری و تحصیلی را برجسته می‌کند.
۵- عدم حضور ابراهیم رییسی در میان کاندیداهای خبرگان تهران یا قم یا مشهد یا یکی دیگر از استان‌های پرجمعیت کشور از جمله ویژگی‌های دیگر انخابات اخیر است که با احتساب آمارها مشارکت و نوع مشارکت معنادار ویژه‌ای به انتخابات اخیر کشور می‌دهد. هر چند آقای رییسی دلیل عدم حضور انتخاباتی خود در تهران یا مشهد را تاکنون منتشر نکرده است.
هر نوع بررسی آماری میزان مشارکت در انتخابات اخیر مجلس بدون درنظر گرفتن این مختصات جمعیت شناختی و جامعه‌شناختی نمی‌تواند ابعاد پیچیده انتخابات اخیر را روشن کند. تأمل در این ابعاد و دیگر ابعاد انتخابات اخیر می‌تواند زوایای متنوعی از تحولات اجتماعی در ایران امروز را روشن‌تر کند. البته اگر گوش شنوایی باشد.
۱۳ اسفند ۱۴۰۲