موضع انتقادی رئیس‌جمهور فعلی آمریکا نسبت به برجام نشان داد استفاده از سه سال پایانی اوباما برای رسیدن به یک توافق جامع، هدف‌گذاری درستی بود. اگر در دوره اوباما برجامی به دست نمی‌آمد، فرجام مذاکرات با ۱+۵ مشخص نبود؛ به‌علاوه اینکه با نظر به مواضع دولت ترامپ، به‌طورکلی نگاهی فراتر از برجام علیه ایران دنبال می‌شود و شکل‌گیری تفاهم و توافق تحت هر نامی، با این موضع طرفین نسبت به یکدیگر در این دوره امکان‌پذیر نبود. البته شاید این موضع در سه سال اول پررنگ‌تر باشد؛ چراکه رؤسای‌جمهور ایالات متحده معمولا در ابتدای ورود به کاخ سفید علاقه‌مند به فاتح نشان‌دادن خود هستند. تصمیمات نسنجیده در این دوره بیشتر خود را نشان می‌دهد و مشکلاتی جدی را برای سال‌های آینده آنان در پی دارد. ترامپ به دنبال محدودکردن نقش منطقه‌ای ایران بوده و هست؛ شبیه اقدامات تنبیهی که در دوران ریگان علیه ایران دنبال شد. به باور نگارنده ترامپ پا را از این حدود فراتر نخواهد گذاشت و فراتر از اقدامات تنبیهی‌ای که در قالب تحریم‌های ۹۰ و ۱۸۰روزه دنبال کرد، کار دیگری انجام نمی‌دهد. اگرچه انتخابات نیمه آبان کنگره و سنا، تأثیری در جهت‌گیری‌های دولت ندارد اما به‌هر‌حال اگر به ناکامی جمهوری‌خواهان منجر شود، میتواند پیام‌هایی برای ترامپ داشته باشد. فعلا مواضع احساسی و هیجانی در دولت ترامپ ادامه دارد؛ ماجرای مربوط به ممنوعیت ورود اتباع هفت کشور مسلمان به این کشور با واکنش‌‌های بینالمللی مواجه شد و خروج آمریکا از پیمان‌های بینالمللی، اعتبار این کشور را کاهش داد. در دولت دونالد ترامپ اعضای کابینه از بولتون و پمپئو گرفته تا وزیر خزانه‌داری و حتی وزیر دفاع، عمدتا مواضع ضدایرانی دارند و این مسئله میتواند در آینده خطرناک باشد. باید برای این مسئله تدابیری اندیشید. رئیس‌جمهور آمریکا فاقد سابقه سیاسی و علاقه‌مند جدی به موضع‌‌گیری‌هایی عوام‌فریبانه و پوپولیستی است. او از آمریکای در حال سقوط دوران اوباما گفته و اینکه می‌خواهد آمریکا را دوباره آقای جهان کند. تلاش کرده هم‌گرایی با اتحادیه اروپا را به نوعی فرمانبری آن کشورها از آمریکا تبدیل کند. او دیگر اقلیت‌های مذهبی و قومی مانند مکزیکی‌ها را نیز تحقیر کرده است. شاید در کوتاه‌مدت، برخی رفتارها در آمریکا با بازخورد مثبت در میان مردم مواجه شود، اما بسیار زود نگرانی در این زمینه‌ها خود را نشان می‌دهد. نزدیکی سؤال‌برانگیز او با سعودی‌ها و حالا ماجرای قتل خاشقجی، علامت‌سؤالی جدی روی رفتارهای ترامپ گذاشته و برخی تصور می‌کنند عملکرد او ممکن است جامعه آمریکا را با خطرهای جدیدی مواجه کند. رفتارهای ترامپ شاید نوعی کاسبکاری را به نمایش بگذارد یا برخی آن را نوعی تمرکز بر منافع ایالات متحده تفسیر کنند، اما فراموش نکنیم روش او هیچ پایه علمی و منطقی‌ای ندارد و دارای مصارف تبلیغاتی است. ادامه ریاست‌جمهوری او ضربه‌ای جدی به دموکراسی آمریکاست و باید دید عقلای جمهوری‌خواه و افکار عمومی تا کجا با او همراهی خواهند کرد. آنچه مشخص است این است که ایران باید از ابزارهایی مانند لابی‌های کنگره، سنا و البته محافل مستقل آمریکا برای کنترل ترامپ استفاده کرده و تلاش کند بهانه‌تراشی‌های آنان برای همکاری‌نکردن اتحادیه اروپا با ایران را از میان بردارد.
روزنامه شرق – شماره ۳۲۷۷ – پنج‌شنبه ۳ آبان ۱۳۹۷