برنامه ترامپ این است که با جمهوریاسلامی به یک توافق دست یابد و آن را در بوق و کرنا کند تا به عنوان یک دستاورد بزرگ برای حزب جمهوریخواه و آمریکا به معرفی درآورد، بنابراین میل رئیسجمهور آمریکا برای انجام توافق با جمهوریاسلامی بسیار مهم است و زمانی که این مسئله از سوی او دیده میشود؛ از آنجا که مذاکره اولین گامی است که کشورها و دولتها از طریق آن باید مشکلاتشان را برطرف سازند، بهتر آن است تا جمهوریاسلامی، آمادگی خود را بدون قید و شرط اعلام کند.
دیدارنیوز: بسیاری از دستاندرکاران روابط بینالملل و آشنا با موضوع روابط ایران و آمریکا از جمله جان کری وزیر خارجه پیشین آمریکا، بر این اعتقادند که تا وقتی ترامپ درکاخ سفیداست مذاکره دو کشور نامحتمل خواهد بود. آنان استدلال میکنند که ترامپ با خروج از برجام و با پشت پا زدن به یک توافق بینالمللی، مذاکره و توافق با ایران را بیمعنا کرده و حتی نزدیکترین متحدان این کشور را در اروپا به مقابله واداشته است.
این درحالی است که جمع دیگری از کارشناسان روابط بینالمل، براین اعتقاد هستند که درعالم سیاست، روی دادن هر اتفاقی ممکن است، حتی اگر نام این اتفاق، مذاکره بین دو کشور ایران و آمریکا که دشمنی چهل ساله دارند، باشد. عباس ملکی، معاون سابق علیاکبرولایتی دراینباره براین اعتقاد است که «اگر نظام جمهوری اسلامی مجوز مذاکره با آمریکا را بدهد یکی از مناسبترین اوقات همین الان است.»
عباس ملکی دلیل این اظهار نظر خود را به خاطر مسائل منطقهای و فشارهایی که بر دو کشور ایران و آمریکا وارد است میداند و معتقد است که «موضوع تفاوت دیدگاه آمریکا و ترکیه و تفاوت دیدگاه آمریکا با عربستان سعودی در برخی مسائل، فرصتهای خیلی جذابی برای دیگر بازیگران در این منطقه به وجود میآورد که میتوان از آنها در جهت منافع کشور بهره برد.»
علیرغم لحن تند سخنان هفته های اخیر مقامات ایرانی و مقامات آمریکایی از پشت میکروفون و دوربین بر علیه یکدیگر، اما میتوان گفت در عالم سیاست چیزی به نام غیرممکن وجود ندارد و هر حرکتی، شرایطی میطلبد که باید تحقق پیدا کند تا شرط بعدی انجام شود.
در همین خصوص محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در گفتوگو با شبکه بی بی سی در نیویورک گفته است: «ما درهای مذاکره با آمریکا را نبستهایم. درها باز است، مشروط بر اینکه، چنین دیداری قابل اطمینان باشد. ما باید اطمینان یابیم که به محض اینکه به توافق رسیدیم، توافق اجرایی شود.» او در گفتوگوی دیگری با نشریه نیویورکر مطرح کرده است: « ما در دنیای احتمالات زندگی میکنیم و هیچ چیز غیرممکن نیست اما برای داشتن روابط، شما باید مبنایی داشته باشید که از قبل ساخته شده است.»
داوود هرمیداس باوند، استاد دانشگاه و کارشناس روابط بینالملل در گفتوگو با دیدارنیوز درباره انجام مذاکره با آمریکا در دوران ریاستجمهوری ترامپ گفت: تا وقتی که ایران، مشکلات خود را با آمریکا از طریق مذاکره حل و فصل نکند حجم تاثیرات آنها بر زندگی مردم و روند اداره کشور کاهش نخواهد یافت، علاوه براین از زمان روی کارآمدن ترامپ تا به امروز، یکی از مهمترین دغدغههای او نشستن پشت میز مذاکره با جمهوری اسلامی است و احتمالا بر همین اساس مطرح کرد که حاضر است این کار را بدون پیششرط به سرانجام برساند، البته وزیر خارجهاش پس از این اظهارنظر، پیششرط هایی را برزبان آورد، اما با این حال در صورتی که ایران پیشنهاد دهد بدون هیچگونه پیش شرطی آماده انجام مذاکره است، از سوی طرف آمریکایی مورد استقبال قرار خواهد گرفت.
وی درباره مناسب بودن انجام مذاکره در دولت ترامپ بیان کرد: باراک اوباما، رئیسجمهورسابق آمریکا در تبلیغات انتخاباتی خود اعلام کرده بود که با ایران و کوبا به برقراری رابطه تمایل دارد که تا حدودی این کار را به سرانجام رساند، ولی ترامپ خیلی تند و تیز در ابتدای کار خود، به صورت مبالغهآمیزی جمهوریاسلامی را به عنوان یک خطر مطرح کرد و این مسئله را به قدری بزرگ جلوه داد که برخی از کشورها تصور کردند جمهوریاسلامی نه تنها برای منطقه؛ بلکه برای کل جامعه بینالملل تهدید به حساب میآید.
این استاد دانشگاه درادامه افزود: برنامه ترامپ این است که با جمهوریاسلامی به یک توافق دست یابد و آن را در بوق و کرنا کند تا به عنوان یک دستاورد بزرگ برای حزب جمهوریخواه و آمریکا به معرفی درآورد، بنابراین میل رئیسجمهور آمریکا برای انجام توافق با جمهوریاسلامی بسیار مهم است و زمانی که این مسئله از سوی او دیده میشود؛ از آنجا که مذاکره اولین گامی است که کشورها و دولتها از طریق آن باید مشکلاتشان را برطرف سازند، بهتر آن است تا جمهوریاسلامی آمادگی خود را بدون قید و شرط اعلام کند.
باوند در رابطه با زمان انجام مذاکره اظهار کرد: یک زمانی هست که کشوری در شرایط کاملا نامطلوبی مانند تحریمها قرار گرفته است و این مسائل آن را وادار به انجام مذاکره میکند، ولی ایران اعلام کرده است تحریمها تاثیر چندانی بر موضع آن در قبال آمریکا نخواهد گذاشت، البته این اظهارنظر را هم براساس انتظاری که از اتحادیه اروپا داشت، مطرح کرد. اروپا براساس اعلام پایبندی نسبت به برجام مطرح کرد که در خصوص خرید نفت و دیگر مسائل، کمک خواهد کرد که تا به امروزهیچ کاری انجام نداده است، بنابراین بهترین زمان انجام مذاکره همین الان است.
این کارشناس روابط بین الملل درباره چرخش اروپا به سمت آمریکا توضیح داد: اروپا چرخش نکرده است، ولی علیرغم آنکه می خواهد خود را در خصوص تعهداتش ثابتقدم نشان دهد ولی به دلیل تعاملاتی که با آمریکا دارد؛ به خصوص از جانب اقتصادی، ملاحظاتی را مدنظر قرار میدهد و در آن، خواستههای این کشور را تا حدودی به اجابت میرساند، بنابراین انتظاری که از اتحادیه اروپا به وجود آمده بود، بسیار بیرنگ شده است.
وی درباره موضوع مذاکره احتمالی بین ایران و آمریکا ابراز کرد: آمریکاییها برای انجام مذاکره با ایرانیها ۱۲ شرط مطرح کرده بودند که در این بین، سه شرط آنها مانند تجدید نظر در برجام، عدم فعالیت ایران بر موشکهای دور برد و حل مشکل کشورهای منطقه مانند سوریه از اهمیت بیشتری برخورداربود. با توجه به اینکه هیچیک از این شروط، خلق الساعه نیست که به طور ناگهانی برطرف شود و در برخی موارد مانند سوریه، ایران به تنهایی نقش ندارد ودیگر کشورها مانند روسیه، ترکیه، فرانسه، عربستان وآمریکا به شکل مستقیم و غیر مستقیم ایفای نقش میکنند، بهتر آن است تا در خصوص برجام ویا موشکها به مذاکره بپردازد.
باوند افزود: ارزیابی دولت ترامپ از توافق هستهای بین ایران و ۱+۵ این بود که توانایی کاهش نفوذ منطقهای ایران را ندارد و مدعی دستیابی به یک توافق جدید است، اما او که پس از کسب مقام ریاستجمهوری، خروج آمریکا از این توافق را اعلام کرد، خود را پایبند به یک توافق بینالمللی ندانست، بسیار طبیعی به نظر میرسد که به دلیل عدم اعتماد، بازگشت مجدد ایران به میز مذاکرات با شرایط جدید آمریکا برای ترامپ بیش از پیش دشوار خواهد بود.
این استاد دانشگاه در پایان افزود: با این حال در صورتی که ایران بپذیرد که حاضر به نشستن در پشت میز مذاکراه با آمریکا است، این مسئله به هیچوجه نشان از ضعف ندارد و به گونهای، مصلحتاندیشی محسوب میشود و تا آن زمان، تمام آنچه ایران باید انجام دهد این است که به توافق هستهای امضا شده با باراک اوباما پایبند بماند و اجازه دهد ترامپ به این درک برسد که استراتژی «فشار حداکثری» وی شکست خورده است، در این صورت ممکن است تهران آماده مذاکره باشد. همانطور که اشاره شد، ایران نیازی به قدرتنمایی ندارد، فقط باید منتظر بماند تا دولت ترامپ بهطور کامل توازن قدرت در خاورمیانه را درک کند.