بانو مه‌لقا ملاح ملقب به مادر زیست بوم ایران یکشنبه، ۱۷ آبان ۱۴۰۰ از میان ما رخت بربست. وی خدمات ارزشمندی در راستای پاسداری از محیط زیست به نسل‌های امروز و فردا تقدیم کرد.روز یکشنبه محیط زیست ایران، مادر خود را برای همیشه از دست داد تا برای همیشه به سوگ بنشیند. مه‌لقا ملاح که همه او را به نام مادر محیط زیست ایران می‌شناختند، روز یکشنبه بعد از انجام خدمات بیشماری که در مسیر آموزش و حفظ محیط زیست انجام داده بود، درگذشت تا بار دیگر خودش هم به طبیعت برگردد.
خانم ملاح ۱۰۴ سال عمر مفید و پر ثمر داشت و از مهمترین آثاری که از خود برای نسل‌های بعدی به جای گذاشت، سازمان غیردولتی زیست محیطی جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست بود که در ۱۶ استان ایران نیز شعبه و دفتر داشت.
مه‌لقا ملاح که بعد از اتمام تحصیلات خود در فرانسه، به ایران بازگشته بود، در نهاد‌های مختلفی مشغول به کار شد و بعد از بازنشستگی و در سال ۱۳۷۳، موسسه غیردولتی خود را بنیان نهاد. به گفته نزدیکان، او تا لحظه مرگ هم دست از آموزش و تلاش برای حفظ محیط زیست برنداشت. خانم ملاح مقالات متعددی در این حوزه منتشر و سعی کرد تا در کنار تلاش‌های فردی برای محیط زیست، به معلمان، زنان و کودکان نیز بیاموزد که چگونه از محیط زیست حفاظت و مراقبت کنند.
مادر محیط زیست ایران درگذشت
محمدرضا محبوب‌فر، کارشناس و فعال محیط زیست به جامعه ۲۴ می‌گوید: خانم مه‌لقا به لقب مادر محیط زیست شهرت داشت و ایشان متاسفانه چندماه بعد از دریافت دوز دوم واکسن کرونا، در سن ۱۰۴ سالگی و به علت کهولت سن فوت کردند. خانم ملاح مجموعه‌ای از تشکل‌های زیست محیطی را در ایران دایر و شاخه‌هایی از این مجموعه را نیز در سایر استان‌ها برپا کردند تا بتوانند در همه کشور به حفظ و مراقبت از محیط زیست بپردازند. مهمترین خصیصه خانم مه‌لقا ملاح این بود که تا آخرین لحظه‌ای که زنده بودند فعالیت‌های زیست محیطی می‌کردند و تاکید زیادی هم بر حفظ محیط زیست داشتند.
وی ادامه می‌دهد: خانم ملاح در سال ۱۳۷۳ با مشارکت همسرشان که ایشان هم از فعالان محیط زیست هستند، تشکل جمعیت زنان مبارزه با آلودگی زیست محیطی را بنیان گذاشتند و هر دو پا به پای هم در حفظ محیط زیست تلاش می‌کردند. به یاد دارم اواخر عمر خانم ملاح، یکی از رسانه‌ها با او مصاحبه‌ای کرد و ایشان تاکید داشتند در عین حال که در جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست به سر می‌برند، زمانی را هم صرف آموزش زنان خانه‌دار، کودکان و معلمان مدارس در راستای حفظ و مراقبت از محیط زیست نیز می‌کنند. به معنای دیگر ایشان انسان سازی می‌کردند و رابطه انسان و طبیعت را از همان کودکی آموزش می‌دادند.
یکی از افتخارات خانم ملاح، این بود که توانستند ۱۶ استان را در خصوص این تشکل پوشش دهند و گسترده‌ترین و فعال‌ترین مجموعه‌های زیست محیطی را دایر کنند. تا جایی که اطلاع دارم در شهر‌هایی مانند اصفهان، مشهد، تبریز، تهران، ارومیه و … هرگاه بحث حمایت یا تخریب محیط زیست می‌شد، تشکل خانم ملاح پیشقدم می‌شد و این را مدیون زحمات ایشان هستیم. تا جایی که او را می‌شناختم و جلساتی که با هم داشتیم، خانم ملاح در خصوص تشکل‌های مردم نهاد تاکید بسیاری داشتند؛ اینکه این تشکل‌ها باید صدای افکار عمومی در برابر نهاد‌ها و سازمان‌هایی باشند که به نحوی متولی محیط زیست هستند و وظایف خود را به درستی انجام نمی‌دهند یا به عبارتی ترک فعل می‌کنند؛ این نهاد‌ها می‌توانند از طریق این تشکل‌های مردم نهاد، سازمان‌های متولی را به چالش بکشند.
این فعال محیط زیست معتقد است راه اندازی و ایجاد تشکل‌های مردم نهاد به معنای واقعی از مهمترین تاثیرات و اقداماتی است که بانوی محیط زیست از خود برای نسل‌های بعد به جا گذاشته است و هیچگاه وام‌دار هیچ موسسه و سازمان و نهادی نبود. ایشان انسانی کاملا مستقل بودند و در کنار همه سختی‌ها به صورت مستمر تلاش کردند تا محیط زیست را حفظ کنند و این را به سایر مردم نیز آموزش دهند. او و افرادی که با او کار می‌کردند هیچگاه به دنبال دریافت پول و یا دریافت پروژه‌ای از سوی نهاد‌ها و سازمان‌ها نبودند و همین امر او را از سایرین متمایز می‌کرد.
با بیان اینکه خانم مه لقا ملاح به معنای واقعی مادر محیط زیست ایران بودند، یادآور می‌شود: او هیچ گاه از وظیفه‌ای که برعهده داشت در حفظ محیط زیست و رساندن صدای مردم به مسئولان فروگذار نکرد. اگر سابقه این بانو را نگاه کنیم، از کودکی و نوجوانی به جای اینکه در تقابل با محیط زیست باشند، همواره همسو و همراه با محیط زیست بوده است.
رویداد۲۴ زینب غبیشاوی
مَه‌لَقا مَلّاح (۳۱ شهریور ۱۲۹۶ – ۱۷ آبان ۱۴۰۰)
وی بنیان‌گذار سازمان غیردولتی زیست‌محیطی «جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست» بود. از وی به عنوان «مادر محیط زیست ایران» یاد می‌شود.
مادرش خدیجه افضل وزیری و مادربزرگ وی بی‌بی‌خانم استرآبادی از زنان پیشگام عصر خود بودند. پدرش آقابزرگ ملاح به دلیل داشتن منصب دولتی در شهرهای مختلف ساکن می‌شد و به همین دلیل، مه‌لقا در شهرهای مختلفی مانند مشهد، قوچان، اصفهان، دامغان، همدان و کرمانشاه تحصیل کرد.
او بعد از تحصیل در فلسفه و علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی در دانشگاه تهران مدرک فوق‌لیسانس علوم اجتماعی گرفت و برای ادامهٔ تحصیل به پاریس رفت و در سوربن علوم اجتماعی خواند و با مدرک دکترا به ایران بازگشت. در فرانسه دورهٔ کتاب‌داری نیز در کتابخانه ملی فرانسه گذراند. در بازگشت به ایران در کتابخانه دانشگاه تهران مشغول کار شد و بعد از مدتی در سال ۱۳۴۷ به ریاست کتابخانهٔ مؤسسهٔ تحقیقات روان‌شناسی برگزیده شد. پس از بازنشستگی تمام وقت خود را در راه مبارزه برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست گذاشت.
مه‌لقا ملاح در سال ۱۳۷۳ با مشارکت همسرش و چند استاد دانشگاه سازمان غیردولتی زیست‌محیطی «جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست» را بنیان گذاشت. این سازمان در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۷۴ رسماً اعلام موجودیت کرد.
درگذشت
وی در هفدهم آبان ۱۴۰۰، در یکصد و چهار سالگی و براثر کهولت سن درگذشت.
آثار
از مه‌لقا ملاح مقالات متعددی دربارهٔ آلودگی محیط زیست و شیوه‌های مبارزه با آن در نشریات گوناگون منتشر شده‌است.
- مدیر مسئول و سردبیر فصلنامهٔ فریاد زمین
- برگرفته از ویکی پدیا