حسن بهشتی‌پور در گفت و گو با «انتخاب» و در پاسخ به این پرسش که بعد از تهدید ایران به خروج از برجام، آستانه تحمل روسیه برای همراهی با تهران برابر اروپا و آمریکا در مساله برجام و لغو تحریم‌ها تا کجاست، گفت: من قبل از هرچیزی میخوام به این نکته اشاره کنم که ما خیلی کم در تحلیل‌ها و نظرات رفتار خودمان را مقابل رفتار دیگران اعم از روسیه، چین، آمریکا و اروپا در نظر می‌گیریم و تحلیل می‌کنیم . شاید البته این به علت کم توجهی تحلیل‌گران یا محافظه‌کاری رسانه‌ها و کارشناسان باشد.
این کارشناس سیاست خارجی ادامه داد: یک طرف این ماجرای برجام و لغو تحریم‌ها، ایران و طرف دیگر، اروپا و آمریکا و چین و روسیه است. آمریکا به عنوان یکی از این طرف‌های مقابل ایران و شاید اصلی‌ترین طرف ایران، زیر برجام و زد و تحریم‌هایی که قرار بود تعلیق کند، از حالت تعلیق درآورد و اجرایی کرد و بعد هم به همه دنیا اعلام کرد که بین ایران و آمریکا یکی را انتخاب کنند که اکثر کشورها نیز ترجیح دادند با آمریکا همکاری کنند.
وی افزود: خیلی از طرف‌های مهم اقتصادی کشور ایران نیز با تهدید آمریکا همراهی کردند؛ از جمله عراق، افغانستان، هند، چین، روسیه، ژاپن، کره جنوبی ، ترکیه که برای ما اهمیت زیادی هم داشتند ولی ترجیح دادند در بحث اقتصاد، آمریکا را همراهی کنند. بعد از این اتفاقات اروپایی‌ها طی بیانیه‌ای مدعی شدند که حاضر هستند برجام را با ایران و بدون آمریکا در ۱۱ مورد و موضوع همراهی کنند. ایران انتظار داشت که حداقل این تعهدات از سوی اروپایی‌ها انجام شود ولی این اتفاق رخ نداد تا در نهایت ایران از اردیبهشت ۹۸ رفته رفته تعهدات برجامی خودش را کاهش بدهد.
بهشتی‌پور خاطرنشان کرد: تمامی این اتفاقاتی که از سوی ایران رخ داد طبق اصل ۳۶ برجام قابل قبول بود، چون این اختیار را داده بود که اگر طرف مقابل در برجام به تعهدات خودش پایبند نبود، کشور مقابل می‌تواند تعهدات خودش را کاهش بدهد. بعد از رفتن ترامپ و آمدن بایدن نیز مجلس شورای اسلامی، دولت را طی قانونی موظف به کاهش مجدد تعهدات طبق شرایط و تدابیری کرد. واقعیت این است که قانون مجلس، مصداق فاصله گرفتن ایران از برجام است. طراحان این قانون و حامیان آن تصور می‌کنند که با این روند می‌توان طرف‌های ایران را به بازگشت از برجام مجاب کنند.
این کارشناس سیاست خارجی افزود: ولی واقعیت این است که این روند نه تنها باعث بازگشت طرف‌های ایران به برجام نشده، بلکه آنان را به رفتار رادیکال‌تر و تندتر علیه ایران مجاب خواهد کرد؛ همچنانکه ما قبل از سال ۹۰ دیدیم که پرونده ایران از شورای حکام به شورای امنیت رفت. من با این مساله موافق هستم که در برجام حق به جانب ایران است و آنان باید تحریم‌ها را لغو کنند ولی مساله این است که ما با چه اقداماتی می‌خواهیم، آنان را به بازگشت به برجام و لغو تحریم‌ها مجاب کنیم؟
وی با بیان اینکه بهترین رویکرد برای مجاب کردن غرب به بازگشت به برجام، اجرای برنامه‌های اقتصادی و تجاری است، تصریح کرد: ما از این طریق می‌توانیم به غرب این پیام را بدهیم که تحریم آنان نتوانسته، ایران را از مسیر رشد و توسعه بازدارد و آنگاه آنان مجاب به تغییر رفتار خواهند شد. وگرنه با افزایش ذخایر اورانیوم یا تولید اورانیوم فلزی ما نمی‌توانیم غرب را مجاب به تغییر رفتار کنیم.
بهشتی‌پور همچنین درباره اقدامات ایران جهت تولید اورانیوم فلزی، تصریح کرد: اول از همه باید به این مساله اشاره کرد که ایران هنوز تولید اورانیوم فلزی را شروع نکرده است بلکه تحقیقات درباره آن را آغاز کرده است که این ۲ مساله با هم متفاوت هستند و برای رسیدن از مرحله تحقیق تا تولید شاید ۶ ماه تا یکسال زمان لازم باشد. البته آقای گروسی درباره این موضوع اعلام کردند که ایران ۳ گرم اورانیوم فلزی تولید کرده است که اصلا این مقدر قابل توجه و حساسیت برانگیز نیست.
وی افزود: افزون بر این نیز، همان طور که آقای غریب‌آبادی درباره این مساله توضیحاتی داده و گفتند ایران تصمیم گرفته که از طریق تولید اورانیوم فلزی، کیفیت سوخت راکتور تهران خودش را پیشرفته‌تر کند. چراکه تا پیش از این ایران از همان نوع سوختی استفاده می‌کرد که از سال ۱۹۹۳ از آرژانتین گرفته بود که یک نوع قدیمی است و کیفیت پایین‌تری دارد. من از یکی از افراد مطلع نیز این را شنیدم که اروانیوم فلزی قبل از آنکه به عنوان سوخت استفاده شود با یک ماده دیگر تبدیل می‌شود که عملا تغییر می‌کند و به ماده دیگری تبدیل می‌شود.
این کارشناس سیاست خارجی ادامه داد: یکی دیگر از کارکردهای اورانیوم فلزی تولید جلیقه‌های آزمایشگاهی سربی برای محافظت از بدن برابر تشعشات هسته‌ای است. علاوه بر این هم کارکردهای صلح‌آمیز دیگری اورانیوم فلزی دارد که می‌توان از طریق فناوری‌های هسته‌ای به آن دست یافت.
بهشتی پور در پاسخ به این پرسش که چرا اعضای ۱+۵ از جمله روسیه نسبت به تولید اورانیوم فلزی واکنش نشان داده و به آن حساس شدند، تصریح کرد: دلیل این حساسیت‌ها و واکنش‌ها آن است که یکی از مهمترین کارکردهای اورانیوم فلزی در تولید کلاهک هسته‌ای و سلاح هسته‌ای است و دلیل واکنش‌های غرب به ایران نیز به همین مساله مربوط می‌شود ولی مساله اینجاست که اولا ایران از ابتدا اعلام کرده که دنبال سلاح هسته‌ای نیست و ثانیا اگر دنبال سلاح هسته‌ای بود که این مساله را اعلام نمی‌کرد و یا اصلا فعالیت هسته‌ای تحت نظارت آژانس را نمی‌پذیرفت.
بهشتی‌پور با اشاره به سابقه رفتارهای روسیه و چین در پرونده هسته‌ای ایران، گفت: روسیه و چین با غرب در پرونده هسته‌ای ایران هم نظر بودند. زمانی چین و روسیه با غرب به اختلاف نظر رسیده و از ایران حمایت کردند که ایران با اقدامات خودش نشان داد که به تعهدات برجامی خودش پایبند بوده و با رفتار خودش نشان داده که به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست، وگرنه غیر از این روسیه و چین همراه غرب بودند. لذا ما باید دوراندیش باشیم و به این مساله فکر کنیم که آیا روندی که می‌خواهیم در پیش بگیریم به نفع کشور است یا خیر؟
این کارشناس سیاست خارجی با بیان اینکه برخی تصورات درباره روسیه و چین نادرست است و باید اصلاح شود، گفت: ما نباید تبعات رفتار و اقدامات خودمان را به گردن روسیه یا چین بیاندازیم و بگوییم که روسیه یا چین از پشت به ایران خنجر زدند. ما باید به مساله واقع بینانه نگاه کنیم و رفتار طرفین را ببینیم و تحلیل کنیم. مهمترین هدف امروز ایران لغو تحریم‌هاست ولی بهترین راهکار برای رسیدن به این هدف چیست؟ الان بهترین راه بهبود شرایط اقتصادی کشور است.
بهشتی پور در ادامه با اشاره به ماجرای FATF در ایران گفت: متاسفانه برخی به دنبال آن هستند که تحریم را به FATF گره بزنند و بگویند که اگر تحریم باشیم، پذیرفتن یا نپذیرفتن FATF فرقی ندارد. ولی به نفع ماست که این موضوع را بپذیریم. اگر ما نظراتی درباره FATF داریم، می‌توانیم این نظرات را اعلام کنیم و با در نظر گرفتن آنها، FATF را قبول کنیم. همچنانکه برخی از کشورها با برخی ملاحظات FATF را پذیرفتند و ایران نیز برخی کنواسیون‌ها را با یک سری ملاحظات قبول کرده است.
بهشتی پور ادامه داد: برخی این سوال را در جامعه طرح می‌کنند که اگر ما FATF را بپذیریم، تحریم‌ها لغو خواهند شد؟ جواب مشخص است خیر. تحریم‌ها از سوی آمریکا تصویب شدند ولی FATF یکی سری قوانین و مقررات بانکی در سراسر جهان است که اکثر کشورهای جهان پذیرفتند و هر کشوری که بخواهند در نظام بانکی جهانی فعالیت کنند باید آن را بپذیرد. اگر ما نیازی به نظام بانکی جهانی نداریم خب FATF را نپذیریم ولی سوال این است که در عصر حاضر چنین چیزی ممکن است؟
وی افزود: چرا باید تاجران ایران ۲۰ درصد هزینه بیشتر بابت نپذیرفتن FATF پرداخت کنند؟ چرا ما نمی‌خواهیم مسائل را واقع بینانه بررسی و تحلیل کنیم. ما برای ارزیابی و سنجش رفتار غرب و آمریکا و روسیه و چین، رفتار خودمان را نیز بررسی و تحلیل کنیم.