دخالت نظامی امریکا بدون مجوز سازمان ملل متحد، از زمان دستور حمله جورج بوش پسر به عراق، ١۵ سال پیش آغاز شده است. اقدام نظامی امریکاییها در عراق، نتایج و آثاری به بار آورد که همچنان منطقه را تحتتاثیر خود قرار میدهد. 
هرچند اشغال نظامی عراق توسط امریکا به لحاظ حقوق بینالملل غیرقانونی بود، اما برخی کشورهای دیگر جهان و سازمان ملل متحد به صورت بالفعل De facto این عمل امریکا را پذیرفتند. سازمان ملل متحد بعد از امریکاییها وارد عراق شد، هر چند پس از مدتی با انفجار دفتر سازمان ملل در بغداد و کشتهشدن معاون دبیرکل سازمان ملل در این اقدام، این کشور را ترک کرد. بریتانیاییها با امریکا همراهی کردند و ناتو هم بدون آنکه رسما اعلام دخالت کند، به عملیات امریکا در عراق کمک کرد. در نتیجه بعد از وقوع اشغال عراق، عملا برخی از کشورها و سازمانهای بینالمللی مشروعیت این دخالت نظامی را پذیرفتند بدون اینکه سند رسمی در این مورد تصویب شود و بعدها بسیاری از کشورهای غربی در عملیات ضدداعش تحت رهبری امریکا با این کشور در عراق همکاری کردند. اما شرایط در سوریه کاملا با عراق متفاوت است. امریکا هیچ بهانهای برای دخالت نظامی در سوریه نداشت. این مبحث در زمان ریاستجمهوری باراک اوباما، رییسجمهور پیشین هم مطرح شد، اما دولت قبلی امریکا حاضر به دخالت نظامی در سوریه نشد و فقط با تعیین خط قرمز در مورد استفاده از سلاحهای شیمیایی، شرایطی برای «اقدامات تنبیهی» تعیین کرد. هر چند بعد از اینکه چنین بهانهای هم برای دولت قبلی فراهم شد و با وجود همراهی بریتانیا، عربستان و ترکیه، مجلس عوام بریتانیا با چنین عملیاتی مخالفت کرد. باراک اوباما هرچند اختیار آغاز دخالت نظامی بدون تصمیم کنگره امریکا داشت، اما اعلام کرد تصمیمگیری در این زمینه را به کنگره میسپارد و کنگره هم دخالت نظامی در سوریه را تصویب نکرد و نهایتا مساله سلاحهای شیمیایی سوریه از طریق یک توافق با دولت روسیه برای پیوستن سوریه به سازمان منع سلاحهای شیمیایی پیش رفت. دولت قبلی امریکا تاکید داشت که مساله سوریه راهحل نظامی ندارد و باید از طریق یک فرآیند سیاسی و به وسیله مذاکرات دیپلماتیک حل و فصل شود. در حال حاضر امریکا تحتعنوان ائتلاف مبارزه با داعش، بدون دعوت دولت مشروع و قانونی سوریه و بدون مجوز شورای امنیت وارد خاک سوریه شده است.
در حال حاضر به نظر میرسد مساله امنیت اسراییل یکی از اصلیترین دغدغههای دولت کنونی امریکا و هدف اصلی این کشور از حضور در خاک سوریه باشد. مسائلی مانند تقویت حزبالله لبنان و حضور ایران در سوریه از جمله مسائلی است که اسراییلیها در مورد آن بهانهجویی میکنند و واشنگتن قصد دارد برخی از خواستههای اسراییل را در این زمینه عملی کند. در این میان عربستانسعودی، متحد امریکا در خاورمیانه هم بهشدت از این موضوع حمایت میکند و ترکیه نیز با وجود همراهی با ایران و روسیه در فرآیند آستانه، از حضور امریکا علیه نفوذ ایران در سوریه، ناخرسند نیست. در نتیجه بعید به نظر میرسد کشورهای زیادی از قدرتهای متحد امریکا حاضر باشند به حضور امریکا در خاک سوریه اعتراض کنند چرا که عربستانسعودی، ترکیه، اسراییل و اروپا، در این موضوع با امریکا همراه و همصدا هستند. نهایتا همه این کشورها خواهان کنار گذاشتن بشار اسد از قدرت در سوریه هستند. سال ٢٠٠٣ زمانی که جورج بوش برای حمله به عراق تصمیم گرفت، گفت که این کشور مصالح و منافع امنیتی خود را در برابر تصمیم شورای امنیت تسلیم نمیکند. سوریه ممکن است به شورای امنیت یا دیوان داوری بینالمللی شکایت کند که امریکا بدون مجوز و برخلاف حقوق بینالمللی به خاک این کشور تجاوز کرده است، اما بعید است که دولت بشار اسد در این مسیر کاری از پیش ببرد. به اعتقاد من تنها راه برای پایان بحران سوریه ایجاد یک توافق بزرگ میان مسکو و واشنگتن به عنوان دو قدرت جهانی حاضر در این جنگ است. در حال حاضر امریکا وارد خاک سوریه شده است و شورای امنیت اعتراضی به این اقدام نکرده است. برخی این سکوت شورای امنیت را دال بر موافقت و مجوز این نهاد بینالمللی میدانند. نمونه قبلی چنین اتفاقی را در جنگ کوزوو میتوان دید. در بحران کوزوو با وجود مخالفت روسیه و چین در شورای امنیت سازمان ملل متحد، ناتو وارد عملیات علیه صربستان شد و گروهی از تحلیلگران بر این اساس که شورای امنیت عملیات را محکوم نکرده است، آن را به لحاظ حقوقی مشروع عنوان کردند، هرچند چنین استدلالی کاملا مورد مناقشه است و در مورد حقوقی نمیتوان آن را پذیرفت. امریکا به عنوان یک هژمون جهانی، خواست خود را به سوریه تحمیل کرده است. با این حال اگر دولت بشار اسد موفق شود سرزمینهای سوریه را از اختیار مخالفان خارج کند و امریکا را در مقابل یک عمل انجام شده Fait accompli قرار دهد، آنگاه دولت سوریه به عنوان یک کشور مستقل، حق تصمیمگیری برای خودش دارد و ممکن است بخواهد مستقیما با امریکاییها روبهرو شود. اما در شرایط جاری در سوریه، فقط دولت بشار اسد تصمیمگیرنده نیست، بلکه چندین کشور دیگر در این بحران نقش دارند، ترکیه، عربستان، روسیه، امریکا، کشورهای اروپایی و ایران، از زمان آغاز بحران سوریه در سال ٢٠١١ تاکنون در بخشهای مختلف خاک این کشور توان تصمیمگیری مستقل از دولت دارند. از امروز نمیتوان در مورد آینده سوریه اظهارنظر کرد و مشخص نیست که شرایط در این کشور در آینده به چه شکلی پیش خواهد رفت. در حال حاضر امریکا بر اساس خواست خود در خاک سوریه مستقر شده است و فعلا دورنمایی برای خروج امریکا از این کشور وجود ندارد.
روزنامه اعتماد، شماره ۴۰۳۵