گروهی از نمایندگان از هر سه فراکسیون مجلس هم‌صدا خواهان پرهیز از تنش در روابط با دنیا بودند. آنها در اجماعی کم‌سابقه به نتیجه رسیده بودند که جمهوری اسلامی باید به روابط دیپلماتیک معتبر در جامعه بین‌المللی پایبند باشد.
تنها سه روز پس از سخنان حسن روحانی که “تعامل یا تقابل با دنیا” را “مسئله راهبردی و اساسی کشور” خواند، اکنون غلامرضا حیدری، نماینده تهران و از سیاستمداران اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با روزنامه “ستاره صبح” از گذشته‌ای صحبت کرده است که “به دستور رئیس مجلس و اعضای هیئت‌رئیسه” نمایندگان مجلس “تکلیف” داشتند راهکارها و اولویت‌های خود را در زمینه مشکلات اقتصادی “با تمرکز بر حل مشکلات معیشتی مردم ارائه” بدهند.
او در توضیح این دوره گفت که از دل بحث‌ها در این مورد میان سه فراکسیون مجلس (امید، مستقلین و ولایی) اجماعی بیرون آمد مبنی بر این که اولویت اصلی “اجتناب از تنش، رعایت الزامات روابط دیپلماتیک و توسعه روابط بین‌الملل” است. او گفته است که نمایندگان هر سه فراکسیون پس از یک “کار پژوهشی مفصل” به این نتیجه رسیده بودند. یک چنین همسویی که کم‌تر میان جناح‌های مختلف در مجلس پیش می‌آید و به گفته نماینده تهران “بسیار مهم” بود.
او به “ستاره صبح” گفته است که از نظر آنها پرهیز از تنش در روابط خارجی و تقابل با دنیا “علت‌العلل” مشکلات کشور بوده است. نماینده تهران در این رابطه اشاره کرده است: «بسیاری از نابسامانی‌ها و مفاسد اقتصادی در این سال‌ها، به دلیل تحریم‌ها بوده و تعبیر “دور زدن تحریم” گلوگاه خلق فسادها بوده است.»
عاقبت حمایت سه فراکسیون از سیاست تنش‌زدایی
نمایندگان یادشده از نایب‌رئیس مجلس که مسئول پیشبرد برنامه بوده خواسته بودند به رئیس مجلس نامه‌ای بفرستد و “صرفاً این موضوع را به‌عنوان مکنونات نمایندگان به مقامات و سران کشور انتقال” دهد و دیگر “نیازی به ارائه تحلیل و تفسیر هم نیست”.
اما این درخواست از قرار برآورده نشد و دیدگاه آنها “به مجموعه نمایندگان منتقل نشد. حتی چندنفره نزد رئیس مجلس رفتیم و برای ارائه آن تقاضا کردیم، اما اثر نکرد. حتی وقتی اصرارهای ما کارساز نشد، به شکل غیرمستقیم در نطق‌ها و مصاحبه‌های خود به یافته‌های نمایندگان سه فراکسیون اشاره کردیم، ولی تاکنون اثربخش نبوده است”.
دوراهی همه پرسی
حسن روحانی روز چهارشنبه ۲۴ مهر (۱۶ اکتبر) در سخنرانی در دانشگاه تهران گفت که پرسش اصلی را این می‌داند: “تعامل یا تقابل با دنیا” و گفت: «۴١ سال در کشور ما هنوز به جواب روشن و قاطع در این زمینه نرسیده‌ایم. یک عده می‌گویند تعامل سازنده و گروهی می‌گویند تقابل مستمر و دائم با دنیا داشته باشیم. عده‌ای معتقدند حل مشکلات با جهان راهی جز قدرتمند شدن و شکستن طرف مقابل ندارد.»
او “رشد و توسعه” ایران را بدون تعامل با دنیا ناممکن دانست و گفت: «در دوران تحریم هم زندگی را به یک شکل می‌گذرانیم. ما به شما کمک می‌کنیم. شما به ما کمک می‌کنید. همه دست به دست هم می‌دهیم اما رشد و توسعه بدون رابطه و تعامل با دنیا ممکن نیست. بانک‌ها، صادرات و واردات قفل باشد و شما بعد بگویید می‌خواهیم اقتصاد را توسعه بدهم. مگر می‌شود؟» در راستای این دوراهی بود که رئیس جمهور از “همه‌پرسی از مردم” به عنوان تنها راه‌حل این نوع از اختلافات یاد کرد.
اما سخنان روحانی چقدر پشتوانه عملی و اجرایی دارد؟ او از کدام قدرت برخوردار است؟ کسانی که با قوانین جمهوری اسلامی و تناقض‌های آشکار در آن سروکار دارند چه می‌گویند؟
محمدعلی پورمختار عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس در این باره به ایلنا گفته است که رئیس جمهور بارها درباره رفراندوم سخن گفته اما عملا درخواستی به مجلس ارائه نداده و نگفته است که برای این معضل نیاز به مراجعه عمومی است و «من درخواست برگزاری رفراندوم را دارم».
به باور بسیاری از کارشناسان همه‌پرسی مورد نظر حسن روحانی در شرایط فعلی که تندروها بیش از هر زمان قدرت گرفته‌اند، زمینه عملی شدن ندارد. به همین دلیل نیز آنها علت طرح این گونه این شعار از سوی روحانی را یک تاکتیک انتخاباتی می‌دانند و معتقدند سخن از همه پرسی تنها برای تشویق مردم برای شرکت در انتخابات مجلس در اسفندماه است.
——————————-
روحانی: ۴۰ سال است بر سر تعامل یا تقابل با دنیا به نتیجه نرسیده‌ایم
حسن روحانی اذعان کرد که جمهوری اسلامی ۴۰ سال است تکلیف خود را در مورد تعامل یا تقابل با دنیا روشن نکرده است. رئیس جمهوری ایران گفت، در صورت تداوم این نوع از اختلاف‌نطرها راه دیگری جز “همه‌پرسی از مردم” وجود ندارد.
حسن روحانی اذعان کرد که جمهوری اسلامی بیش از ۴۰ سال است تکلیف خود را در مورد تعامل یا تقابل با دنیا روشن نکرده است
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی بیش از ۴۰ سال است “پاسخ روشن و قاطعی” به این پرسش نداده که می‌خواهد از میان “تعامل یا تقابل با دنیا” کدامیک را برگزیند، “همه‌پرسی از مردم” را تنها راه‌حل این نوع از اختلافات عنوان کرد.
روحانی که امروز چهارشنبه ۲۴ مهر (۱۶ اکتبر) در دانشگاه تهران سخن می‌گفت، با پرسش از پی “تعامل یا تقابل با دنیا” را “مسئله راهبردی و اساسی کشور” خواند و گفت: «۴١ سال در کشور ما هنوز به جواب روشن و قاطع در این زمینه نرسیده‌ایم. یک عده می‌گویند تعامل سازنده و گروهی می‌گویند تقابل مستمر و دائم با دنیا داشته باشیم. عده‌ای معتقدند حل مشکلات با جهان راهی جز قدرتمند شدن و شکستن طرف مقابل ندارد.»
به گزارش ایرنا، روحانی ادامه داد: «گروهی می‌گویند دشمن ما خبیث است باید با او باید مقابله کنیم و باید بزنیم و بکشیم و یا کشته بشویم اما گروه دیگری می‌گویند نه می‌شود بسیاری از مشکلات را با دنیا حل کرد.»
رئیس جمهوری ایران همچنین با بیان اینکه “دعوا بر سر برجام نیست، بلکه بر سر یک مسئله بزرگ تر است”، گفت: «یک عده می گویند “با مذاکره با خارجی‌ها در حال وقت تلف کردن هستید و عمر شریف را هدر می‌دهید، ما باید قوی باشیم و آنها را تهدید کنیم و خارجی در برابر ما تواضع می‌کند و به زانو در می‌آید و دست ما را می بوسد و تمام می‌شود”، اما گروه دیگری می‌گویند “نه، راه این نیست، با جنگ مداوم به نتیجه نمی‌رسیم.”»
“همه‌پرسی” به عنوان “تنها راه حل”
حسن روحانی در بخش دیگری از سخنان خود “رشد و توسعه” کشور بدون تعامل با دنیا را ناممکن دانست و گفت: «در دوران تحریم هم زندگی را به یک شکل می‌گذارنیم. ما به شما کمک می‌کنیم. شما به ما کمک می‌کنید. همه دست به دست هم می‌دهیم اما رشد و توسعه بدون رابطه و تعامل با دنیا ممکن نیست. بانک‌ها، صادرات و واردات قفل باشد و شما بعد بگویید می‌خواهیم اقتصاد را توسعه بدهم. مگر می‌شود؟»
روحانی با بیان اینکه “در شرایط سختی هستیم”، اضافه کرد: «همین الان هم که کشور را اداره می‌کنیم باید از کشورهای همسایه یا برخی از کشورهای دوست در دنیا تشکر کنیم که به تحریم‌ها بی‌اعتنا بوده‌اند و با ما همچنان کار می‌کنند.»
رئیس جمهوری ایران همچنین با اشاره به لزوم ورود دانشگاه‌ها به “مسایل استراتژیک” گفت: «اگر در این مسایل استراتژیک، سال‌ها بحث کردیم اما به نتیجه نرسیدیم، باید به همه‌پرسی از مردم رجوع کنیم. ما راه دیگری نداریم. نمی‌شود که فقط با یکدیگر دعوا کنیم. ما ۴۰ سال است که با یکدیگر بحث می‌کنیم. راه را باید انتخاب کنیم.»
روحانی در حالی بر لزوم تعیین تکلیف نوع رابطه جمهوری اسلامی با دنیا تأکید کرده که رهبر جمهوری اسلامی نه تنها هرگونه مذاکره‌ای را با آمریکا ممنوع کرده، بلکه اخیرا اروپا را نیز “خبیث” خوانده و خواستار “قطع امید” از کشورهای اروپایی شده بود.
علی خامنه‌ای دهم مهرماه گذشته نیز با بیان اینکه “سلطه گران به گفته خودشان می‌خواهند ایران به کشوری عادی یعنی منطبق با سازوکار نظام سلطه تبدیل شود”، بار دیگر سمت‌گیری اصلی حکومت ایران را تببین کرد و گفت که جمهوری اسلامی کماکان “راه انقلابی‌گری و مقابله با سلطه‌گران” را ادامه خواهد داد.
با وجود ممنوع اعلام کردن مذاکره با آمریکا “در هر سطحی” از سوی رهبر جمهوری اسلامی، حسن روحانی بارها گفته است که در صورت “لغو تحریم‌ها” برای مذاکره آماده است. رئیس جمهوری ایران ساعاتی پیش از سخنرانی دهم مهرماه خامنه‌ای گفته بود که با اروپایی‌ها در راستای مذاکره با آمریکا “همکاری” کرده، اما کاخ سفید “کارشکنی” کرده است.
انتخابات همچون “بهترین راه شکستن افراط”
حسن روحانی در بخش دیگری از سخنان امروز خود به انتخابات در پیش مجلس شورای اسلامی نیز اشاره کرد و گفت: «با وجود همه نقص و اشکالات، بهترین راه صندوق است. برای شکستن افراط صندوق است. برای اصلاح جامعه صندوق است. برای شایسته‌سالاری صندوق است. برای اینکه افکار به‌حق مردم حاکم شود، صندوق است. ما راه دیگری نداریم.»
روحانی با بیان اینکه “یکی از مهم‌ترین مسائل امسال را باید انتخابات بدانیم”، افزود: «کسی که خود را لایق می‌داند کاندیدا کند، چه انتخاب شود و چه انتخاب نشود، چه بگویند صالح هستی یا نیستی.»
اشاره حسن روحانی در این بخش از سخنان‌اش به رسیدگی شورای نگهبان به صلاحیت نامزدهای انتخاباتی است. اظهارات اخیر روحانی که در آن مجلس اول را “بهترین مجلس در طول تاریخ انقلاب اسلامی” خوانده بود که به گفته او، در آن نظارتی مثل امروز وجود نداشته و حتی سازمان مجاهدین خلق هم در آن شرکت کرده بود، با انتقادهای شدیدی از سوی مدافعان “نظارت استصوابی” و شورای نگهبان روبه‌رو شد.
در این میان سخنگوی شورای نگهبان سخنان روحانی را فراخوانی برای “عدم رعایت قانون” ارزیابی کرده و احمد خاتمی، خطیب موقت نماز جمعه تهران نیز از آن به عنوان اظهاراتی یاد کرده بود که “بوی دو قطبی کردن” می‌دهد.
تجمع اعتراضی دانشجویان همزمان با سخنرانی روحانی
سخنرانی امروز روحانی در مراسم آغاز رسمی سال تحصیلی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی با حاشیه‌هایی نیز همراه بود. گروهی از فعالان صنفی دانشجویی همزمان با این سخنرانی در دانشگاه تهران دست به تجمعی اعتراضی زدند.
دانشجویان در این تجمع با در دست داشتن پلاکاردهایی، از جمله به محکوم شدن شماری از دانشجویان به مجموعا ۱۰۰ سال زندان، “پادگانی” شدن دانشگاه و افزایش خصوصی‌سازی دانشگاه‌ها اعتراض کردند و خواستار آزادی دانشجویان زندانی شدند.
DW