رئیس‌جمهور در سفر به دو کشور اروپایی سوئیس و اتریش، به دنبال استفاده از ظرفیت اتحادیه اروپا برای استفاده از ظرفیت‌های باقی‌مانده برجام است. نخستین مقصد اروپایی روحانی در دولت دوازدهم، کشوری است که میزبان نهادهای مهم بین‌المللی است و درعین‌حال از منظر جهانی، کشوری مهم به شمار می‌رود. حفظ برجام و منافع اقتصادی آن برای ایران در روزهایی که اروپا باید بسته اقتصادی خود به ایران را نهایی کند، دستور کار سفر روحانی است. برجام توافقی بود که به صورت جمعی و با نقش‌آفرینی کمیسر سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نمایندگان سه کشور مهم اروپا شکل گرفت. هدف اتحادیه اروپا حفظ منافع جامعه بین‌المللی بود و این توافق تاریخی با قطع‌نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت تثبیت شد. بررسی انجام تعهدات ایران زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و تا به امروز نیز آژانس اعلام کرده که ایران به همه تعهدات خود عمل کرده است. اگر در این بین کوتاهی شود، این موضوع باید از سوی هفت کشور عضو توافق حل‌وفصل شود و اگر این اتفاق نیفتاد، در این صورت می‌توان این موضوع را به شورای امنیت ارجاع داده و اگر باز هم نتیجه‌بخش نبود، می‌توان آن را به دیوان دادگستری بین‌المللی ارجاع داد. بنابراین همچنان باید در گفت‌وگو با اروپا و چین، ژاپن، هند و… بر این موضع پافشاری و از هرگونه تهدید غیردیپلماتیک پرهیز شود. همه این موارد نشان می‌دهد ایران تمام مراحل مسالمت‌آمیز و حقوقی را در پیش گرفته است. در این بین ایران در تلاش است از اختلافات میان آمریکا و اروپا بهره ببرد که تا حدی نیز قابل پیگیری است، اما نباید فراموش کرد که تحریم‌های آمریکا یک‌جانبه و مضاعف است. به این معنا که اگر شرکت‌ها یا دولت‌هایی با آمریکا همسو نباشند، دچار تحریم خواهند شد. بنابراین شرکت‌های اروپایی به خاطر مصالح و منافع و همین‌طور برخلاف میل خود برای سرمایه‌گذاری و انتقال تکنولوژی علاقه‌مندی نشان نمی‌دهند. اما به نظر من چنانچه از راه و روش‌های حقوقی این موضوعات پیگیری شود، می‌توان امیدوار بود کشورهایی که تا حدودی اختلاف نظر دارند، با یکدیگر همکاری کنند. در زمان ریاست‌جمهوری بیل کلینتون وقتی قانون داماتو امضا شد اتحادیه اروپا اعلام کرد این اقدامی برخلاف مقررات سازمان تجارت جهانی و مغایر با حقوق بین‌الملل است.
به همین دلیل وقتی شرکت‌های آمریکایی از پارس‌جنوبی رفتند، توتال فرانسه جایگزین شد و اروپایی‌ها در این راستا تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران را نپذیرفتند. در مجموع باید در واکنش به این قبیل اقدامات، تصویری قانونمندانه با دید انسانی مهیا کرد و فضا را به‌نفع مردم ایران تغییر داد. خرد سیاسی همواره راهنما و الگو برای بهره‌گیری از فرصت‌ها در سیاست خارجی است و به نظر می‌رسد رئیس‌جمهور، محورهای سخنان خود در بین ایرانیان ساکن سوئیس و جلسه اتاق‌های بازرگانی دو کشور را با محوریت این مسائل تنظیم کرده بود. به‌هرحال اگر اروپایی‌ها این خط‌مشی را در پیش بگیرند و در مقام مخالفت با آمریکا برآیند و حتی به سازمان تجارت جهانی شکایت کنند، بنابراین این فرایند خروج آمریکا آثار منفی کمتری بر اقتصاد ایران خواهد داشت، اما این مسئله به اینکه اروپایی‌ها تا چه حد به تعهد خود پایبند خواهند ماند و در برابر تهدیدات هر روزه دولت ترامپ علیه شرکت‌های طرف اقتصادی با ایران چه تصمیماتی خواهند گرفت، مربوط است. تنها امید فعلی آن است که اروپایی‌ها روی حفظ برجام پافشاری و تا حدودی در قبال آمریکا و ترامپ موضع‌گیری جدی حقوقی اتخاذ کنند که هم به نفع امنیت منطقه و اروپا و هم به سود مردم ایران است.
روزنامه شرق، شماره ۳۱۸۶ – چهارشنبه ۱۳ تیر ۱۳۹۷