تحریم در منگنه – داود هرمیداس باوند . تحلیلگر روابط بین‌الملل

پیش از پرداختن به بحث لغو تحریم کشتیرانی ایران و برخی از بانک‌های ایرانی باید به این نکته توجه داشت که دادگاه قضایی اتحادیه اروپا به اختلافاتی که درباره تفسیر یا اجرای اساسنامه اتحادیه اروپا باشد رسیدگی می‌کند. کشورها در رابطه با عدم‌اجرای مقررات در مورد یکدیگر و یا اساسنامه یا حتی نهادهای اروپایی مثل کمیسیون اروپایی یا شورای وزیران یا نهادهای دیگر اتحادیه اروپا یا خود اتحادیه اروپا در قبال یکدیگر یا افراد هم می‌توانند شکایت کنند که نقض اساسنامه اتحادیه اروپاست. بنابراین دادگاه قضایی اتحادیه اروپا این صلاحیت را دارد تا به تصمیماتی که کشورها اتخاذ کرده‌اند رسیدگی کند. در مورد تحریم‌ها باید گفت دو نوع تحریم داریم؛ یکی تحریم‌های شورای امنیت که تمام اعضای سازمان ملل و تمام سازمان‌های بین‌المللی مکلف هستند که به تصمیمات شورای امنیت پایبند باشند از جمله این تحریم‌ها ناظر به مواد و ملزومات در رابطه با تکنولوژی هسته‌ای، سیستم‌های موشکی و سیستم‌های دفاعی متعارف است. ولی مهم‌تر از آن تحریم‌های یک‌جانبه مضاعف است که آمریکا و اتحادیه اروپا و کشورهای هم‌جهت با آنها اتخاذ کرده‌اند؛ و دیگران ملزم به پیگیری و اجرای آن نیستند، منتها شرکت‌هایی که فعال هستند اگر اجابت نکنند در آمریکا دچار تحریم می‌شوند و فعالیتشان در این کشور ممنوع می‌شود. اما دادگاه از آنجا که نهادی نیست که دچار این مشکلات و معضلات شود، استقلاو به همین دلیل می‌تواند با بی‌طرفی قضاوت کند و بر همین اساس شرکت‌هایی که شکایت کرده‌اند و تحریم‌هایی یکجانبه به آنها تحمیل شده دادگاه به دلیل استقلالش نمی‌تواند تحریم‌های مضاعف و واکنشی نسبت به تصمیم‌گیری آنان داشته باشد، و همانطور که می‌بینیم در مورد تحریم‌های ایران قضاوتش برپایه واقعیت نسبی و رهگشا شده است. البته به نظر می‌رسد خود کشورهای اروپایی هم بی‌میل نیستند که روزنه و فتح بابی ایجاد شود و از این طریق تا حدودی نسبت به تحریم‌های یکجانبه مضاعف روزنه‌ای به وجود آید تا فعالیت‌های خودشان را انجام دهند یعنی تحریم‌هایی که متوجه آنها شده برداشته شود.بحث‌های مطرح‌شده در مورد لغو این تحریم‌ها مربوط به قبل از انتخابات می‌شود که رسیدگی به آنها زمان‌گیر است ولی احکامی که صادر شده تقارن پیدا کرده با انتخاباتی که در ایران انجام گرفته است. بدون تردید با توجه به اینکه شرایط جدیدی که به وجود آمده و بازتاب بین‌المللی پیدا کرده انتظار این است در فضای سیاسی جدید امکان حل و فصل نسبی مشکلات تحریم‌ها تا حدودی تعدیل پیدا کند؛ به خصوص اعلام سیاست تنش‌زدایی از سوی دولت جدید و گفت‌وگوی سازنده همانند دوران آقای خاتمی از سوی غربی‌ها مورد استقبال و اتحادیه اروپا گفت‌وگوی اقتصادی را به مذاکرات سازنده تبدیل کرد و برخی تحریم‌ها مثل فولاد را برداشت. فضایی که به وجود آمده بازتاب مثبتی در پی داشته است. انتظار این است که به خصوص اگر موفقیت‌های اولیه‌ای در مذاکرات پیش‌رو پیدا شود این موضوع انعکاس خود را در دیگر نهادهای اتحادیه اروپا و آمریکا در پی داشته باشد و آنها هم به پیروی از دادگاه قضایی اتحادیه اروپا بتوانند تصمیماتی اتخاذ کنند ولی دادگاه قضایی اتحادیه اروپا چون اثرات آن جدا از شرایط سیاسی و اقتصادی است و حتی افراد هم می‌توانند علیه کمیسیون‌های اروپایی یا شورای وزیران اروپا یا نهادهای دیگر به دلیل عدم‌رعایت اصول مندرج در اساسنامه اتحادیه اروپا شکایت کنند.برهمین اساس این اتفاق افتاده است و احکامی صادر شده است، احکام بدوی به لغو تحریم‌ها بوده و انتظار این است که به شعبه استیناف برود و اغلب تحریم‌ها برداشته شود. فضایی که به وجود آمده و مبادله یادداشت‌هایی که بین اوباما با آقای روحانی انجام شده به نوبه خود انعکاس ویژه‌ای داشته و می‌تواند در فضای عمومی تاثیرگذار باشد و اگر در آینده گام‌های مثبتی برداشته شود این رویکرد می‌تواند دوچندان شود و تحریم‌هایی که علیه برخی شرکت‌های ایرانی تصویب شده، برداشته شود.ل قضایی دارد و عاری از جنبه‌های سیاسی و اقتصادی است می‌تواند به موضوع رسیدگی کند.