هدف اصلی آموزش‌وپرورش در تمام جوامع دنیا، ساماندهی و بهسازی منابع انسانی است. توسعه‌ی علوم‌وفنون و مهارت‌های مورد نیاز افراد جامعه به اندازه‌ای اهمیت دارد که اغلب کشورهای توسعه‌یافته‌ی دنیا به منظور پی‌ریزی ساختار نیروی انسانی جامعه‌ی خود، بیشترین منابع را صرف می‌کنند.
این نوشتار بر آن است تا با نگاهی آماری به نتایج آموزش‌وپرورش در ایران، توجه برنامه‌ریزان کلان را به وضعیت اسفناک جامعه که حاصل سیستم آموزشی‌وپرورشی کشور است جلب نموده، بلکه به خود آمده و به حال این سیستم بیمار فکری کنند.
نخستین مدرسه در کشور ما، دارالفنون است که در سال ۱۲۳۰ خورشیدی توسط امیرکبیر به منظور آموزش علوم و فنون جدید در تهران پایه‌گذاری شد که در نوع خود می‌توان آن را نخستین دانشگاه مدرن نامید.
دانشگاه تهران، بزرگترین مرکز آموزش عالی ایران، در سال ۱۳۱۳خورشیدی تأسیس شد. تعداد دانشجویانکشور طی سال‌ها روند رو به رشد سریعی داشته است. چنان‌که از ۲۷ هزارنفر در سال ۱۳۴۸ به ۵۲۶ هزار نفر در سال ۱۳۷۴ رسیده است که سالانه رشدی بیش از ۲۴.۸ درصد را نشان می‌دهد. در سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ تعداد دانشجویان کشور از دومیلیون‌ویکصدوهفده هزار نفر به چهارمیلیون‌وچهارصدوپنجاه هزار نفر رسید که میانگین رشد کل به میزان ۱۱۰ درصد داشته است.
با توجه به آمار ارائه شده در خرداد ۱۳۹۳ حدود ۴۰۰ دانشگاه و مؤسسه‌ی آموزش عالی و بیش از ۲۱۰۰ رشته‌ی تحصیلی و چهارونیم میلیون دانشجو در کشور وجود دارد.
در ایران به ازای هر سه کارشناس، یک فوق‌دیپلم وجود دارد در حالی که در کشورهای صنعتی و توسعه‌یافته به ازای هر یک کارشناس پنج فوق‌دیپلم وجود دارد. یعنی ما ۱۵ برابر بیشتر، کارشناس تولید می‌کنیم. با این تفاوت که ما هنوز یک کشور توسعه‌یافته و صنعتی نیستیم.
به گفته‌ی آمارهای موجود، تنها ۱۰ درصد دانش‌آموزان ژاپنی وارد دانشگاه‌ها می‌شوند و مابقی با کسب مهارت‌های لازم، وارد بازار کار می‌شوند.
در رده‌بندی ARWU ، دانشگاه تهران در سال ۲۰۱۱ میلادی در رتبه ۳۰۱ تا ۴۰۰ قرار داشت. در رده‌بندی THE-QS دانشگاه‌های تهران و صنعتی شریف در سال ۲۰۰۸ به ترتیب در رتبه‌های ۴۸۵ و ۵۸۶ قرار داشته‌اند و در رتبه‌بندی WEBMETRIC در سال ۲۰۱۲ دانشگاه تهران در رتبه ۵۲۸ ، دانشگاه صنعتی شریف در رتبه ۶۶۸ و دانشگاه فردوسی مشهد در رتبه ۶۷۳ بوده‌اند.
سؤال مهمی که به ذهن می‌آید این است که: آیا رشد کمّی مراکز دانشگاهی کشور و افزایش فارغ‌التحصیلان، موجب رشد سایر شاخص‌های اجتماعی نیز شده است؟
سازمان بین‌المللی شفاف‌سازی که در ۱۸۰ کشور دنیا دفتر دارد و سالانه گزارش‌های خود را بر پایه‌ی معیارهای خاصی چون: بررسی مدیریت دولتی در کشورها، شرایط دسترسی شهروندان به خدمات عمومی، ساختار حقوقی و قضایی حاکم در کشورها و… تهیه می‌کند، اعلام کرده است که طی سال‌های گذشته، رتبه‌ی ایران ده‌ها پله سقوط کرده و شاخص احساس فساد در ایران از ۹.۲ در سال ۲۰۰۵ به ۸.۱ رسیده است. بر اساس همین آمار، تنها ده کشور جهان در سال ۲۰۰۹ شاخص احساس فساد بدتر از ایران داشته‌اند. این سازمان در تازه‌ترین رده‌بندی کشورهای جهان اعلام کرده است: ایران در رده‌بندی جهانی ادراک فساد در سال ۲۰۱۴ در میان ۱۷۵ کشور جهان، رتبه‌ی ۱۳۶ را داراست.
همچنین بر اساس گزارش جهانی دارو WDR که توسط سازمان ملل متحد و دفتر موادمخدر و جرائم UNODC ارائه گردید، ایران با ۲.۸ درصد شیوع سالیانه، دارایرتبه‌ی اول شیوع و مصرف مواد مخدر در دنیا می‌باشد.
به گفته‌ی مدیرکل دفتر آمارواطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت‌احوال کشور، ازدواج در ۹ ماهه‌ی نخست سال ۱۳۹۴ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳.۴ درصد کاهش و طلاق ۴.۲ درصد افزایش یافته است. میزان طلاق در ایران در سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۱ به طور پیوسته در حال افزایش بوده و از ۹۴ هزار مورد به ۱۵۰ هزار مورد رسیده است.
همچنین به نقل از روابط عمومی سازمان ثبت اسنادواملاک کشور، در چهارماه نخست سال ۱۳۹۴ تعداد ۲۲۰ هزار ازدواج دائم با کاهش هشت درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل در دفاتر رسمی ازدواج و طلاق کشور ثبت شده است.
مدیرکل بهزیستی استان تهران اخیراً به آمار فرار دختران از منزل اشاره کرده و گفته است: متأسفانه این پدیده روز به روز در حال افزایش است و سالانه ۱۰ الی ۱۵ درصد از دختران بین ۱۴ تا ۱۸ سال از منازلشان فرار می‌کنند.
معاون سازمان ملی جوانان نیز گفت: ۵۶ درصد جوانان ما بر اساس اظهارات خود اعلام کرده‌اند که در طول دوران جوانی حداقل با یک دختر در ارتباط بوده‌اند که متأسفانه از این تعداد ۲۶ درصد منجر به رابطه‌ی نامشروع جنسی شده است و ۱۳ درصد این روابط منجر به حاملگی ناخواسته و سقط جنین شده است.
معاون انتظامی سازمان نظام‌پزشکی کشور اعلام کرد: در شش ماهه‌ی نخست سال ۱۳۹۴ در مقایسه با سال گذشته، نزدیک به ۱۰ درصد افزایش شکایت از جامعه‌ی پزشکی به ثبت رسیده است.
به گفته‌ی سرپرست پژوهشکده‌ی بیمه مرکزی ایران، طبق آمار امسال، ایران در میان ۱۹۰ کشور دنیا، از نظرتصادفات رانندگی، رتبه‌ی ۱۸۹ را به خود اختصاص داده و تنها کشور سیرالئون وضعیت نامناسب‌تری از ایران داشته است.
بر اساس آمار ارائه شده از اخبار سراسری سیما در دیماه ۱۳۹۴ میزان تخلفات و جرائم رانندگی شهر تهران از میزان کل تخلفات و جرائم اروپا بیشتر بوده است.
بر اساس آخرین آمارهای منتشره، کشور دانمارک با ۸ نفرزندانی، کمترین و آمریکا با بیش از دومیلیون و ۲۳۹ هزار زندانی بیشترین آمار زندانیان جهان را به خود اختصاص داده‌اند و کشور ایران با ۲۵۰ هزار نفر زندانی در سال ۲۰۱۳ رتبه‌ی هشتم را داراست.
خبرگزاری مهر در تیرماه ۱۳۹۴ خبر از دومیلیون وپانصدهزار زن سرپرست خانوار داده است و بر اساس گزارش واحد آمار دفتر امور مشارکت زنان، حدود ۱۲ درصد خانواده‌ها در کشور توسط زنان اداره می‌شوند. مقایسه‌ی آمار سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۵ رشد خانواده‌های دارای سرپرست زن را حدود ۵۸ درصد نشان می‌دهد و سرشماری سال ۸۵ نشان می‌دهد سالانه ۶۰ هزارنفر در کشور بی‌سرپرست می‌شوند.
دکترمجید ابهری، استاد دانشگاه و متخصص علوم رفتاری با بیان این‌که تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد ۶۵ درصد جراحی‌های زیبایی غیرضروری است، می‌گوید: از نگاه رفتاری، توهم «خود زشت پنداری» و نقش دوستان در یادآوری نیاز به جراحی، عوامل اصلی مراجعه برای جراحی زیبایی است. وی معتقد است که تحقیقات انجام شده در بنیاد علوم رفتاری نشان می‌دهد، با توجه به روند صعودی گسترش فرهنگ جراحی‌های زیبایی، در حال حاضر تعداد این‌گونه جراحی‌ها در ایران هفت برابر کل اروپاست.
انجمن تحقیقات راینولوژی ایران نیز به تازگی اعلام کرده است که بر اساس تحقیق مشترک این انجمن با دانشگاه جان‌هاپکینز آمریکا، میزان جراحی‌های زیبایی بینی در ایران هفت برابر آمریکاست.
خبرگزاری رسمی فرانسه در گزارشی نوشت: با وجودی که ساختار کشور ایران، جمهوری اسلامی است، اما زنان ایرانی در زمینه‌ی آرایش کردن حتی از بسیاری کشورهای لیبرال غربی هم جلوترند. این گزارش می‌نویسد: زنان ایران ۳۸ میلیون نفر از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند و ایران هم‌اکنون در منطقه‌ی خاورمیانه پس از عربستان در جایگاه دوم و در جهان جایگاه هفتم مصرف مواد و لوازم آرایشی قرار دارد.
بر اساس گزارش سازمان پزشکی قانونی کشور، آمار مراجعان نزاع و درگیری خیابانی در سال ۱۳۹۰ تعداد ۶۳ هزار و ۳۰۸ نفر ، در سال ۱۳۹۱ تعداد ۶۳ هزار و ۵۴۸ نفر و در سال ۱۳۹۲ تعداد ۶۵ هزار و ۱۶۸ نفر بوده است که هرسال روندی رو به رشد داشته است.
براساس بررسی‌های بانک جهانی در سال ۲۰۱۲ نرخ خالص مهاجرت در ایران منفی ۳۰۰ هزارنفر بوده است. به عبارتی هرساله حدود ۳۰۰ هزارنفر بیشتر از افرادی که از خارج به ایران مهاجرت می‌کنند، از کشور خارج می‌شوند. این نهاد بین‌المللی برآورد کرده است که هرسال فقط ۱۵۰ هزار جوان تحصیلکرده از ایران خارج می‌شوند.
بنابر آمار مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۸۹ تعداد ۶۰ هزارنفر از ایرانیانی که در این سال مهاجرت کرده‌اند، در زمره‌ی مهاجران نخبه دسته‌بندی می‌شوند. این افراد غالباً دارای مقام‌هایی در المپیادهای علمی یا جزو نفرات برتر کنکور یا دانشگاه‌ها بوده‌اند.
صندوق بین‌المللی پول در گزارش سال ۲۰۰۹ خود اعلام کرد، ایران به لحاظ مهاجرت نخبگان، در میان ۹۱ کشور در حال توسعه یا توسعه‌نیافته‌ی جهان، مقام نخست را به خود اختصاص داده است.
به گفته‌ی دکتر معیدفر، استاد دانشگاه، در روزنامه دنیای اقتصاد، به دلیل تمرکز ثروت و قدرت در تهران و وجود انواع محرومیت‌ها در سایر مناطق کشور، جمع کثیری از مردم مناطق محروم به تهران مهاجرت کرده‌اند که یا حاشیه‌نشین شده و یا در شهرک‌های اقماری جنوب تهران و استان البرز ساکن شده‌اند. ایشان با بیان این‌که امروزه بحث معتادان متجاهر، کارتن‌خوابی، فحشا و کودکان کار و خیابانی به صورت عمده در تهران متمرکز است، اظهار داشت: اگرچه در کلان‌شهرهایی مثل مشهد و قم و… نیز این پدیده وجود دارد ولی بیشترین تراکم آسیب‌ها را در تهران مشاهده می‌کنیم که ناشی از فقر و مهاجرت است.
به گزارش اقتصادنیوز در ۲۰ مهرماه ۱۳۹۴ معاون توسعه‌ی روستایی ریاست‌جمهوری گفته است: از سال ۹۳ تاکنون هزار روستا خالی از سکنه شده است.
به گزارش خبرآنلاین در ۵ بهمن ۱۳۹۴ سازمان آمار اعلام کرده است که در فاصله‌ی سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ در مجموع رقمی معادل ۹۷۸ هزار نفر به تهران مهاجرت کرده‌اند.
و در نهایت براساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد در سال ۲۰۱۵ میلادی، ایران در میان ۱۰ کشور برتر خاورمیانه، برای توسعه‌ی نیروی انسانی به لحاظ آموزش مهارت و به کارگیری آن در بازار کا
ر، هیچ جایگاهی ندارد.
شاید خوانندگان ارجمند این‌گونه بیندیشند که قصد نگارنده از گردآوری آمار معضلات اجتماعی، سیاه‌نمایی باشد ولی آیا آنان نیز که توانسته‌اند جایگاه خوب شغلی یا اجتماعی پیدا کنند از این فرصت‌های به دست آمده برای خدمت به هم‌نوعان خود استفاده کرده و می‌کنند یا تنها به فکر منافع شخصی خود بوده‌اند؟
در اینجا فقط بخشی به آمار رسمی اختلاس‌ها در یک بازه‌ی زمانی یک‌ساله اشاره می‌شود با تأکید بر این‌که اکثر اختلاس‌کنندگان دارای ضریب هوشی بسیار بالا و تحصیلات دانشگاهی خوب هستند. زیرا تنها با این دو ویژگی قادر خواهند بود مسئولیت‌های رده‌بالایی را تصاحب نموده و به منابع بالای مالی دسترسی پیدا کنند:
–اختلاس در دانشگاه علوم‌پزشکی زنجان(الف-۸۹/۸/۱۱)
–اختلاس مشترک از بانک تجارت و ایران‌خودرو(۸۹/۱۲/۱۹)
–کشف شبکه اختلاس در دانشگاه تهران(تابناک ۹۰/۲/۲۶)
اختلاس ۴۶ میلیاردی در بانک تجارت(ایسنا ۹۰/۵/۸)
–اختلاس ۱۳۹۰ میلیاردی در سال(ایسنا ۹۰/۵/۲۴)
–اختلاس چندصدمیلیونی از بازیکنان لیگ برتر(خبرآنلاین ۹۰/۵/۳۰)
–اختلاس و ارتشای میلیاردی در استانداری تهران(آفتاب ۹۰/۵/۳۱)
–اختلاس میلیاردی برای خرید گوسفند در استان چهارمحال‌وبختیاری(دنیای اقتصاد ۹۰/۶/۲)
–اختلاس میلیاردی در استان خوزستان(ایسنا ۹۰/۶/۱۵)
–اختلاس ۵.۶ میلیارد ریالی در دانشگاه هنر اصفهان(فرارو ۹۰/۶/۲۷)
–و اختلاس سه هزار میلیاردی معروف
به راستی آموزش‌وپرورش در کشور ما چه هدفی را دنبال می‌کند؟ آیا تنها هدف و یا هدف اصلی آموزش‌وپرورش، راهیابی فارغ‌التحصیلان مدارس به دانشگاه‌ها بدون توجه به اثربخشی و آثار آن در جامعه است؟ هدفی که نتیجه‌ای نداشته است جز بیکاری فارغ‌التحصیلان، رشد یأس و ناامیدی، افسردگی، بالا رفتن سن ازدواج، فشار مضاعف اقتصادی بر خانواده‌ها، انحرافات اخلاقی، بالا رفتن سطح توقع و انتظارات، مهاجرت و صدها معضل اجتماعی…
آیا وقت آن نرسیده است که برنامه‌ریزان سیستم آموزشی کشور به جای حرکت به سوی کمیّت در آموزش‌وپرورش و تلاش برای بالا بردن آمار قبولی‌ها و ورودی‌های دانشگاه‌ها، کیفیّت را مدّنظر قرار داده و به فکر استحکام زیرساخت‌های نیروی انسانی جامعه و منابع انسانی ماهر، کارآمد و تربیت شده باشند؟
شاید هنوز دیر نشده باشد و بتوان از سرعت روند رو به رشد معضلات اجتماعی جامعه کاست
برگرفته از سایت حقوق و معلم