از شمار دو چشم یک تن کم وز شمار خرد هزاران بیش; بانو استاد مریم میرزاخانی، ریاضیدان برجسته جهان، به علت ابتلا به بیماری سرطان سینه در سن ۴۰ سالگی درگذشت


از شمار دو چشم یک تن کم         وز شمار خرد هزاران بیش
 چند ساعتی از خبر شوک برانگیز درگذشت نابغه ریاضی ایران و جهان نگذشته که شبکه های اجتماعی ایرانیان مملو از تسلیت و پیام همدردی با خانواده بانوی دانشمند ایرانی مریم میرزاخانی شده است. دست کم برای کسانی که به علم ریاضی عشق می ورزند و دانشمندانی که در این راه سخت می کوشند تا برای اثبات و راستی آزمایی کشفیات دنیای علوم طبیعی از این علم بی پایان بهره جویند، خبر درگذشت مریم میرزاخانی بسیار تلخ و دردناک بود.
ماجرای انتشار خبر درگذشت «مریم دانشمند» به این قرار بود که در اولین ساعات روز شنبه ۲۴ تیرماه، این خبر در حد شایعه و گمانه زنی در شبکه های اجتماعی جلوه می کرد، بطوریکه حتی برخی خبرگزاریها با توجه به عدم اثبات خبر درگذشت وی از طریق منابع موثق با اکراه به انتشار گزیده ای کوتاه در این باره بسنده کردند تا اینکه دانشمند نامی ایرانی فیروز نادری که در ناسا مشغول بکار است در اینستاگرامش خبر تلخ درگذشت وی را به دوستدارانش مخابره کرد.
 فیروز نادری که از مدیران ارشد سازمان فضایی آمریکا (ناسا) میباشد در پست اینستاگرامی خود خبر داد که مریم میرزاخانی درگذشته است. آقای نادری با اعلام این خبر نوشت: «نوری که خاموش شد، قلبم شکست، خیلی زود رفت.» رویا بهشتی هم که ریاضیدان و دوست نزدیک مریم میرزاخانی است، در صفحه فیس‌بوک خود نوشت: «مریم عزیز ما امشب (به وقت آمریکا) ما را ترک گفت. او زیبا زندگی کرد و برای بسیاری الهام‌بخش بود. روحش شاد.»
و در نهایت امیر دانشگر، رئیس دانشکده ریاضی دانشگاه صنعتی شریف، درگذشت خانم میرزاخانی را پیش از ظهر شنبه تایید کرد.رئیس دانشکده ریاضی دانشگاه صنعتی شریف گفت: «طی تماسی که با یکی از اساتید دانشگاه استنفورد داشتیم، متاسفانه ایشان با تسلیت به جامعه علمی ایران این خبر ناگوار را تایید کرد.»
مریم میرزاخانی که شاید بیشتر از یک دانشمند بودن، جنسیت و تبلور استعدادش به عنوان یک زن توانا و پژوهشگری زبده از قلب جامعه ایرانی بیش از هر چیز وی را از سایر شخصیتهای نامی معاصر و آنهم در میان زنان صاحب اسم و رسم متمایز می کرد، او را به شهرت کم نظیر در جامعه ایرانی مبدل ساخته بود، دخترکی که مدارج ترقی را از تحصیل در مدرسه فرزانگان در تهران تا استادی در یکی از بهترین دانشگاههای جهان به درستی و شایستگی پیمود.
مریم میرزاخانی متولد ۱۳ اردیبهشت ۱۳۵۶ در شهر تهران بود. او با اتمام تحصیلات ابتدایی با شرکت در اولین دوره جذب استعدادهای درخشان وارد دبیرستان فرزانگان تهران شد. میرزاخانی تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشکده ریاضی دانشگاه صنعتی شریف ادامه داد، بعد از گذراندن دوره کارشناسی به دانشگاه‌ هاروارد رفت و پس از اخذ مدرک دکترا با درجه عالی، به عنوان استاد دانشگاه معروف پرینستون مشغول به کار شد.
نامعادله ای که فرصت رسیدن به پاسخ نیافت!

 مریم میرزاخانی چند سال پیش و در مصاحبه با وبسایت انستیتوی ریاضی کلی، گفته بود که در کودکی آرزو داشت نویسنده شود.او گفت: “وقتی که بچه بودم رویایم این بود که نویسنده شوم. هیجان‌انگیزترین لحظاتم را به خواندن رمان می‌گذراندم، در واقع هر چیزی را به دستم می‌رسید می‌خواندم.”

او در آن مصاحبه خود را ‘خوش‌شانس’ توصیف کرد: وقتی دوره ابتدایی را تمام می‌کرد جنگ ایران و عراق به پایان رسید، به مدرسه فرزانگان (زیر نظر سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان) رفت و خانواده‌اش از او حمایت می‌کرد.علاقه اولیه او به علوم از طریق برادر بزرگترش ایجاد شد و بعدتر در دبیرستان این علاقه بر ریاضیات متمرکز شد. مریم میرزاخانی در دوره المپیاد به حل مسائلی دشوارتر پرداخت اما به گفته خودش مهمتر از آن، ورودش به دانشگاه شریف و آشنایی با استادان و دانشجویان دیگر بود.

مریم میرزاخانی می‌گوید: “هرچه بیشتر وقت روی ریاضی می‌گذاشتم، بیشتر به ذوق می‌آمدم.”

مریم میرزاخانی نخستین دختری بود که در زمان دانش‌آموزی به تیم المپیاد ریاضی ایران راه یافت و در آن مدال طلا گرفت. او نخستین کسی بود که دو سال مدال طلا گرفت و در آزمون المپیاد ریاضی جهانی نمره کامل دریافت کرد.

او نخستین زن دانشمند جهان بود که “مدال فیلدز” بزرگترین و معتبرترین جایزه ریاضی دنیا را به دست آورد.میرزاخانی برنده جوایزی متعددی در حوزه ریاضیات بود. وی از جمله برنده جایزه «ستر» از انجمن ریاضی آمریکا در سال ۲۰۱۳ و جایزه کلی و مدال فیلدز در سال ۲۰۱۴ است.

خانم میرزاخانی از شهریور سال ۱۳۸۷ در دانشگاه استنفورد با عنوان استاد دانشگاه مشغول به‌کار شد. این ریاضی‌دان ایرانی پیش از این نیز استاد دانشگاه پرینستون بود.

 شاید با گریز به یادداشت محمد علی نجفی بتوان قدری بیشتر بر شایستگی این بانوی دانشمند ایرانی تاکید داشته باشیم:

 وی که در دوره تحصیل مریم میرزاخانی در دبیرستان، وزیر آموزرش و پرورش بود می نویسد: مریم را می‌توان در عالم ریاضی با بزرگترین ریاضیدانان دنیا مانند امی نوتر مقایسه کرد و بدون شک آثار او در ریاضیات تا سال‌های متمادی مورد استفاده و بحث مجامع علمی ریاضی دنیا قرار خواهد داشت.

نجفی در ادامه یادداشت خود آورده است: «مریم واقعا یک جواهر است و نه تنها برای زن ایرانی که برای همه بانوان جهان می‌تواند الگوی فروتنی و انسان‌دوستی در کنار توانمندی علمی و ذهنی باشد. وی به کشورش ایران عشق می‌ورزید و در طول سالهای اقامتش در آمریکا بارها به ایران سفر کرد و ریاضیدانان ایرانی را از نتیجه تحقیقات خود بهره‌مند ساخت.»

مارک تسیه لوین، رئیس دانشگاه استنفورد، گفته است هرچند که “مریم خیلی زود رفت، اما بر هزاران زنی که با الهام از او جذب ریاضی و علوم شدند، تاثیری ماندگار گذاشت.”آقای تسیه لوین خانم میرزاخانی را نظریه‌پرداز درخشان و متواضعی توصیف کرده که “افتخارات و عناوین را تنها به این امید می‌پذیرفت که دیگران به ادامه راه او تشویق شوند.”

مریم به تازگی به عضویت فرهنگستان هنر و علوم آمریکا در آمده بود. او یک سال پیش هم عضو فرهنگستان ملی علوم آمریکا شده بود. حاصل ازدواجش با یان ووندارک، ریاضیدان و استادیار دانشگاه استنفورد دختر شش ساله آنها آناهیتا است.

 مطالعات او در زمینه نظریه توابع ستایش‌های بسیاری از ریاضیدانان را برانگیخته بود.تاکنون در مقالات و متون علمی مختلف نزدیک به هزار بار به مطالعات مریم میرزاخانی ارجاع داده شده است.کمیته مدال فیلدز هنگام انتخاب مریم میرزاخانی او را برای ” توانایی تکنیکی، بلندپروازی جسورانه، بینش وسیع و کنجکاوی ژرف” ستوده بود.

ادوارد فرنکل، ریاضیدان مشهور و نویسنده کتاب “عشق و ریاضی”، مریم میرزاخانی را “ریاضیدانی بزرگ و انسانی فوق‌العاده” خوانده و با اشاره به پیشتازی او به عنوان یک ریاضیدان زن، گفته است که کارهای خانم میرزاخانی الهامبخش زنان و مردان بسیاری است.

مریم میرزخانی که از چهار سال پیش درگیر بیماری سرطان سینه بود، متاسفانه تسلیم این بیماری مهلک شد و در حالیکه در یکی از بیمارستان های امریکا بستری بود بامداد شنبه دارفانی را وداع گفت.

 اگر در جامعه نامساوی ها و نابرابریهای زنان دیروز تا امروز با دقت نگاه کنیم و عمیق بی اندیشیم، شک نباید کرد که جرقه هایی همچون مریم میرزاخانی یک متغیر هستند و وجودشان وابسته به حضور فیزیکی نیست. برای دریافت پاسخ صحیح هر نامعادله فقط باید متغیرها را درست و بجا تشخیص دهیم. قطعاً جامعه زنان ایران شاهد بروز و ظهور دانشمندانی دیگر همچون مریم میرزاخانی خواهد بود. یادش گرامی باد.

علی علیزاده پارسینه

تنها مطالب و مقالاتی که با نام جبهه ملی ايران - ارو‌پا درج ميشود، نظرات گردانندگان سايت ميباشد
بازنشر مقالات با ذكر مأخذ آزاد است