واکنش های گسترده جهانی به انتشار «اسناد پاناما» درباره پولشویی
به نوشته این روزنامه، هنگامی که یکی از کارکنان دفتر «موساک فونسک» از همکارش در لندن درباره صاحبان این شرکت‌ها می‌پرسد، همکارش در یک ایمیل می‌نویسد که صاحب این شرکت‌ها محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهوی آن زمان جمهوری اسلامی است.
رادیو فردا: روزنامه آلمانی زوددویچه تسایتونگ مدارک تازه‌ای از «پول‌شویی‌های» عظیم برخی از سران کشورها و همین‌طور افراد سرشناس ورزشی و سیاسی را به دست آورده که در اختیار گروهی از خبرنگاران تحقیقی قرار داده است.
این گروه بخشی از این مدارک را منتشر کرده‌است که می‌تواند از بزرگترین افشاگری‌ها در نوع خود در تاریخ به‌شمار بیاید.
به نوشته خبرگزاری فرانسه، این گروه خبر از افشای مدارک مالی یک شرکت حقوقی بین‌المللی می‌دهد که مقر آن در پاناما، در آمریکای مرکزی است.
از این شرکت حقوقی پانامایی که موساک فونسکا (Mossack Fonseca) نام دارد یازده میلیون سند افشا شده‌است.
بنا بر این گزارش، این شرکت به ثروتمندانی از سراسر جهان کمک می‌کند تا برای پرداخت نکردن مالیات، پول‌هایشان را در کشورهای دیگر ذخیره کنند.
از میان نام‌های افشا شده از مدارک این شرکت می‌توان به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، پاولو لازارنکف، نخست وزیر سابق اوکراین، لیونل مسی، بازیکن فوتبال، و پترو پرشنکوف، رئیس جمهور فعلی اوکراین نام برد.
روزنامه آلمانی زوددویچه زایتونگ روز یکشنبه پانزدهم فروردین نوشت که در اسناد لو رفته پاناما نام کسانی هم دیده می‌شود که به خاطر داشتن ارتباطات اقتصادی با سازمان‌های تروریستی و یا دولت‌هایی مانند کره شمالی، ایران و سوریه مورد تحریم آمریکا و کشورهای اروپایی بوده‌اند.
به گزارش این روزنامه آلمانی نام چند شرکت دولتی ایرانی هم در این اسناد دیده می‌شود که ظاهراً برای دورزدن تحریم‌های نفتی در سطح جهان فعالیت می‌کرده‌اند.
به نوشته این روزنامه، هنگامی که یکی از کارکنان دفتر «موساک فونسک» از همکارش در لندن درباره صاحبان این شرکت‌ها می‌پرسد، همکارش در یک ایمیل می‌نویسد که صاحب این شرکت‌ها محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهوی آن زمان جمهوری اسلامی است.
گروه افشاکننده این اطلاعات که کنسرسیوم بین‌المللی روزنامه‌نگاران تحقیقی یا «آی‌سی‌آی‌جی» (ICIJ) نام دارد می‌گوید که برای دست یافتن به این اطلاعات ایمیل‌های مربوط به سال های گذشته و جزئیات گذرنامه‌های افراد زیادی را بررسی کرده است.
گروه «آی‌سی‌آی‌جی» که یک سازمان غیرانتفاعی مستقر در واشنگتن دی‌سی، پایتخت آمریکا است، یافته‌های خود را در قالب گزارشی به نام «اسناد پاناما» منتشر کرده‌است.
به گفته روزنامه آلمانی «زوددویچه زایتونگ» این مدارک که به «اسناد پاناما» معروف شده‌اند به ردیابی پول‌شویی‌های افراد سرشناس از دهه ۱۹۷۰ تا بهار ۲۰۱۶ می‌پردازد.
از زمان دستیابی به این مدارک، این روزنامه اطلاعات بدست آمده را با صد مؤسسه خبری و نزدیک به ۴۰۰ روزنامه‌نگار از ۸۰ کشور مختلف دنیا در میان گذاشته‌است.
بنا بر گزارش‌ها، «اسناد پاناما» حاوی نام ۷۲ نفر از سران سیاسی کنونی یا سابق در سراسر جهان است. برخی از این افراد شامل دیکتاتورهای سرشناس هم می‌شوند.
این اطلاعات شامل جزئیات شرکت‌هایی است که به خانواده‌های دیکتاتور سابق مصر، حسنی مبارک، معمر قذافی، دیکتاتور لیبی و همین‌طور بشار اسد، رئیس جمهوری فعلی سوریه مربوط‌اند.
به گزارش رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی این گزارش همچنین حکایت از پولشویی میلیارد دلاری توسط یک بانک روسی وابسته به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، هم دارد.
گروه «آی‌سی‌آی‌جی» می‌گوید شبکه‌ای از نزدیکان ولادیمیر پوتین را کشف کرده‌است که در پولشویی بیش از دو میلیارد دلار دست دارد.
دست‌اندرکاران این گزارش تحقیقی گفته‌اند که از دولت روسیه درخواست کرده‌اند موضع خود را درقبال یافته‌های آنها اعلام کند اما با پاسخ منفی کرملین مواجه شده‌اند.
با این همه «دیمیتری پسکوف»، سخنگوی کرملین خبرنگاران را متهم کرد که به دنبال، به گفته او، خدشه‌دار کردن چهره ولادیمیر پوتین، هستند.
در بخش دیگری از این اسناد به شرکت‌هایی با فعالیت‌های مشابه اشاره شده که نخست‌وزیران ایسلند و پاکستان، فرزندان رئیس‌جمهوری آذربایجان، پادشاه عربستان سعودی و برخی دیگر از شخصیت‌های جهانی آنها را اداره می‌کنند.
این گزارش تاکنون از سوی چندین مؤسسه خبری به زبان‌های مختلف منتشر شده‌است.
ادوارد اسنودن، که در سال ۲۰۱۳ اسرار سازمان امنیت ملی آمریکا را در خصوص شنودهای تلفنی از شهروندان آمریکای برملا ساخته بود و از آن سال در کشور روسیه به سر می‌برد، روز یکشنبه در توئیتی نوشت که این افشاگری، که در خصوص فساد مالی است، بزرگترین افشاگری روزنامه‌نگاری اطلاعاتی در تاریخ به حساب می‌آید.
جزئیات بیشتر از افرادی که نامشان در این اسناد برده شده‌است
کنسرسیوم بین‌المللی روزنامه‌نگاران تحقیقی (ICIJ) اعلام کرده «اسناد پاناما» شامل اطلاعات مالی ۲۱۴ هزار و ۴۸۸ شرکت و ۱۴ هزار و ۱۵۳ موکل شرکت حقوقی پانامایی «موساک فونسکا» است.
این گروه غیرانتفاعی افزوده به زودی فهرست کامل شرکت‌ها و افراد مرتبط با این پرونده را منتشر می‌کند.
بر اساس این اسناد، خانواده شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین، پدر دیوید کامرون، نخست وزیر فعلی بریتانیا و زیگموندور گونلاگسون، نخست وزیر ایسلند هنگام بحران اقتصادی جهانی در بانک‌های پاناما به صورت مخفیانه سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
«اسناد پاناما» همچنین ابعاد تازه‌ای از پرونده فساد مالی در فدراسیون بین‌المللی فوتبال (فیفا) را روشن می‌کند.
بخشی از اسناد منتشرشده تأیید می‌کند که خوان پدرو دامیانی، عضو کمیته اخلاق فیفا با سه مردی که به اتهام داد و ستد غیرقانونی با آنها تحت تعقیب قرار داشت، معامله داشته‌است.
بر اساس این اوراق، یک شرکت پوششی پانامایی نیز به اختفای میلیون‌ها دلار حاصل از سرقت شمش طلا در بریتانیا کمک کرده‌است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس هم روز دوشنبه ۱۶ فروردین گزارش کرده که فعالیت مالی بیش از ۸۰۰ نفر از ثروتمندان استرالیایی به دلیل ارتباط احتمالی با این اسناد منتشرشده و از سوی اداره مالیات این کشور در دست بررسی قرار گرفته‌است.
آمیتا باچان، ستاره سینمای بالیوود و جکی چان، ستاره هنگ‌کنگی نیز در میان افراد مشهور دنیای سرگرمی از جمله چهره‌هایی هستند که اسنادی از فرار مالیاتی آنها منتشر شده‌است.
آن‌طور که «اسناد پاناما» مدعی شده‌اند آمیتا باچان هندی، مدیر دست‌کم چهار شرکت حمل و نقل است که ۲۳ سال پیش از این به منظور فرار مالیاتی ثبت و راه‌اندازی شده‌اند.
روزنامه هندی اکسپرس نوشته سرمایه مجاز این شرکت‌ها بین پنج تا پنجاه هزار دلار است، اما میزان تجارت آنها در حوزه حمل و نقل میلیون‌ها دلار بوده‌است.
به نوشته این گزارش‌ها، آیشواریا رای، عروس آمیتا باچان که سهامدار و مدیر یکی از شرکت‌های ثبت‌شده پولشویی بوده نیز به همراه اعضای خانواده‌اش با سوءاستفاده از پناهگاه‌های مالیاتی، فرار مالیاتی داشته‌است.
این اسناد با اشاره به نام ۵۰۰ فرد هندی از جمله غول‌های املاک و مستغلات این کشور که در فهرست شرکت «موساک فونسکا» قرار دارند، شرایط دهلی از نظر فرار مالیاتی و پولشویی را ویژه کرده‌است.
جکی چان، ستاره دنیای سینمای هنک‌گنگ نیز دست‌کم شش شرکت به نمایندگی شرکت فونسکا داشته که البته ممکن است برای تجارت مشروع و نه فرار مالیاتی ثبت شده باشند.
خانواده نواز شریف، نخست وزیر پاکستان نیز که نام آنها در فهرست اسناد منتشرشده قرار دارد، از مالکیت خود بر پناهگاه‌های مالیاتی دفاع کرده‌اند.
از چهار فرزند آقای شریف، به نام سه تن از آنها در این اسناد اشاره شده است؛ دخترش مریم که به عنوان ادامه‌دهنده راه پدرش در سیاست از وی نام برده می‌شود و پسرانش حسن و حسین که شرکت‌های ثبت‌شده آنها در لندن با پناهگاه‌های مالیاتی پانامایی مرتبط بوده‌اند.
واکنش های گسترده جهانی به انتشار «اسناد پاناما» درباره پولشویی
به دنبال افشای اطلاعات گسترده‌ای که از یک موسسه حقوقی در پاناما درز کرده و ادعا می‌شود فرار مالیاتی و پولشویی تعداد زیادی ثروتمندان، شخصیت‌های سرشناس و سیاستمداران را ثابت می‌کند، دولت‌های جهان تحقیقات گسترده‌ای را آغار کرده‌اند.
روزنامه‌نگارانی که این اطلاعات را دریافت کرده و بخش‌هایی از آن را به طور همزمان غروب روز یکشنبه در سراسر جهان منتشر کردند، می‌گویند این مدارک نشان می‌دهند که از اطرافیان نزدیک ولادیمیر پوتین و خانواده نخست‌وزیر بریتانیا گرفته تا نخست‌وزیران ایسلند، پاکستان و اوکراین از روش‌های مختلف برای پنهان کردن اموال خود در بهشت‌های مالیاتی استفاده کرده‌اند.
به گزارش خبرگزاری رویترز، هر چند این اسناد که به «پرونده‌های پاناما» معروف شده‌اند روش‌های پیچیده برای منفعت مالی صاحب امتیازان و افراد ثروتمند را ثابت می‌کند ولی لزوما به این معنا نیست که استفاده از این روش‌ها غیرقانونی است.
کاخ کرملین گفت این مدارک «حاوی هیچ نکته مشخص و اطلاعات جدید نیست» و سخنگوی دیوید کامرون نخست‌وزیر بریتانیا گفت ارتباط پدر متوفی نخست‌وزیر با یک شرکت مالی در بهشت مالیاتی، «یک مسئله خصوصی» است.
نخست‌وزیر ایسلند که اموال خود در یک موسسه مالی پنهانی در بهشت‌های مالیاتی را به نام همسر خود ثبت کرده، با درخواست احزاب اپوزیسیون دولت روبرو شده است که خواستار استعفای او هستند. ولی وی گفته که از مقامش استعفاء نمی‌کند.
فرزندان نواز شریف نخست‌وزیر پاکستان نیز از جمله افرادی هستند که نام آنها در این اسناد افشا شده است ولی دولت این کشور ارتکاب هرگونه عمل خلافی توسط اعضای خانواده نخست‌وزیر را رد کرده است.
نام پترو پوروشنکو رییس جمهوری اوکراین نیز در این اسناد آمده است. اپوزیسیون اوکراین می‌گوید آقای پوروشنکو به خاطر انتقال اموال خود به حساب‌های بانکی پنهانی در سال ۲۰۱۴ و همزمان با اوج درگیری‌های نظامی در شرق اوکراین باید استیضاح شود. اما یک سخنگوی دادستانی کل اوکراین گفت هیچ شواهدی وجود ندارد که ارتکاب جرم توسط رییس جمهوری را اثبات کند.
استرالیا، زلاندنو، فرانسه، هند و اتریش از جمله کشورهایی هستند که تحقیقات در مورد این اسناد را شروع کرده‌اند. این مجموعه که بیش از ۱۱ میلیون سند را شامل می‌شود از یک دفتر حقوقی در پاناما به نام «موساک- فونسکا» درز کرده است. این اسناد علاوه بر افراد حقیقی، مشارکت تعداد زیادی از موسسات مالی و بانک‌ها را در عملیات مالی پنهانی افشا کرده است.
این اسناد مربوط به یک دوره چهل ساله از سال ۱۹۷۷ تا دسامبر سال گذشته است و به ادعای افشا کنندگان آن نشان می‌دهد که تعدادی از شرکت‌های ثبت شده در بهشت‌های مالیاتی برای پولشویی، نقل و انتقال پول حاصل از قاچاق مواد مخدر و اسلحه و فرار از مالیات مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
روزنامه بریتانیایی «گاردین»، یکی از چندین رسانه‌ای که غروب روز یکشنبه به طور همزمان این اسناد را افشا کردند، نوشت این مدارک نشان می‌دهند که حدود دو میلیارد پول نقد و وام که در حساب‌های پنهانی نگهداری می‌شوند مربوط به سرگئی رولدوگین از دوستان نزدیک ولادیمیر پوتین است.
از قرار معلوم این فقط یکی از نمونه‌هایی است که نشان می‌دهد افراد نزدیک به ولادیمیر پوتین از حساب‌های بانکی پنهان در خارج از کشور استفاده می‌کنند. اما سخنگوی کاخ کرمیلین گفت در این اسناد «هیچ نکته مشخص و اطلاعات جدیدی» وجود ندارد.
به گزارش رسانه‌های بریتانیا در این اسناد مشخص شده که پدر دیوید کامرون نخست‌وزیر بریتانیا نیز یک چنین حساب‌های بانکی داشته است و این برای دیوید کامرون که مدعی شده با فرار مالیاتی مبارزه خواهد کرد ضربه سنگینی خواهد بود.
علاوه بر پدر نخست‌وزیر، در این اسناد نام تعدادی از نمایندگان حزب محافظه‌کار بریتانیا در مجلس اعیان، نمایندگان سابق این حزب در پارلمان و افرادی که به این حزب کمک مالی داده‌اند افشا شده است.
سخنگوی نخست‌وزیر بریتانیا حاضر نشد به این سوال پاسخ دهد که آیا خانواده دیوید کامرون هنوز هم در حساب‌های بانکی پنهان که توسط پدر او باز شده بود پول دارند یا نه. او افزود این «یک مسئله خصوصی» است.
همزمان رامون فونسکا رییس موسسه حقوقی موساک- فونسکا که تمامی این اسناد از آنجا درز کرده است هرگونه عمل خلاف قانون را تکذیب کرده و گفته که اسناد موجود در شبکه کامپیوتری این موسسه هک شده است. او هک کردن اسناد این موسسه را «یک کارزار بین‌المللی علیه حریم خصوصی» توصیف کرده است.
رامون فونسکا که تا ماه مارس یکی از مقامات ارشد دولت پاناما بود، به خبرگزاری رویترز گفت این موسسه حقوقی تاکنون بیش از ۲۴۰ هزار شرکت را در بهشت‌های مالیاتی ثبت کرده است و «بخش اعظم» این شرکت‌ها برای «فعالیت‌های اقتصادی مشروع» ثبت شده‌اند.
• رهبران اپوزیسیون آرژانتین از مائوریسیو ماکری، رییس جمهوری این کشور، خواسته‌اند که درباره نقش خود در یک کمپانی تاسیس شده در باهاماس کاملا توضیح دهد. نام کمپانی آقای ماکری در اسناد پاناما آمده است.
آقای ماکری تایید کرد که یک گروه تجاری با نام «فلگ تریدینگ ال‌تی‌دی» از سوی خانواده‌اش در باهاماس برای فعالیت در برزیل تاسیس شده است ولی گفته که نه سهمی در این شرکت دارد و نه درآمدی از آن کسب می‌کند.
وی توضیح نداده است که این شرکت در برزیل چه فعالیتی دارد.
• نام میشل پلاتینی از مدیران فیفا که از کار معلق شده است در اسناد پاناما به چشم می‌خورد. وی در واکنش گفته است که حساب‌ها و دارایی‌های او برای مقام‌های مالیاتی شناخته شده هستند.
به نوشته روزنامه لوموند، پلاتینی مدیریت شرکتی که در سال ۲۰۰۷ در پاناما به نام «بالنی اینترپرایز» تاسیس کرده بود به عهده داشت.
علاوه بر سیاستمداران و خانواده‌های آنها، این اسناد نشان می‌دهد که تعدادی از مقامات فیفا نیز از این روش‌ها برای پنهان کردن اموال خود استفاده می‌کردند.
پاناما کشور کوچک آمریکای مرکزی یکی از پنهان‌کار‌ترین بهشت‌های مالیاتی در جهان است و تاکنون حاضر نشده مقررات شفافیت بین‌المللی که هدف آن مبارزه با فرار مالیاتی، پولشویی و سایر روش‌های غیرقانونی است را امضا کند.