میگویند بدترین و تلخترین اتفاق برای یک ملت آسیب خوردن به روحیه جمعیآنهاست و زمان بسیاری میطلبد تا ترمیم شود اما این ترمیم به معنای فراموشیحادثهیی نیست که منجر به چنین آسیبی شده باشد. حافظه تاریخی ما ایرانیانپر است از حوادثی که در دوران معاصر روحیه جمعیمان را مورد هدف قرار داده. حوادثی که گذشت سالیان دراز هم آنها را به تاریخ نخواهد سپرد. کودتای ۲۸مرداد یکی از آن رویدادها است. ۲۸ مرداد سال ۳۲ روزی است که درد و سیاهیاشسالهاست در اذهان مردم ایران نقش بسته است. ایرانیان در آن زمان در اوجشادکامی و پر از حس پیروزی و غرور توانستن بودند، نهضت ملی شدن نفت بهپیروزی رسیده بود و دادگاه لاهه رای به نفع مردم ایران صادر کرده بود ونخست وزیر دولت ملی قدرتمندتر از قبل بازگشته بود که کودتا رخ داد. کسی چهمیداند شاید در اوج پیروزی رخداد چنین حادثهیی عمق آسیبش را بیشتر کرد کهبیش از ۶۰ سال از کودتا میگذرد اما در تمام این سالها گرد تاریخ همنتوانسته آزردگی مردم ایران را از هر گروه و جریانی بابت این حادثه کم کند ورنج آن همواره برای ملت ایران وجود داشته. بیش از نیم قرن گذشته و دنیا روبه تغییر رفته و رفتارهای دیپلماتیک کشورها نیز تحت تاثیر این تغییراتدچار تحول شده. در پیچ و خم این تحولات هم گاهی برخی کشورها به خاطررفتارهای گذشته دولتهای پیشین خود مورد عتاب قرار گرفتهاند. در موردکودتای ۲۸ مرداد هم این اتفاق افتاد. ابتدا دولت امریکا پیشقدم شد و در سال ۲۰۰۰مادلین آلبرایت وزیر امور خارجه دولت کلینتون به خاطر نقش تاثیرگذارامریکا در کودتای ۲۸ مرداد از مردم ایران عذرخواهی رسمی کرد و با تکیه برواژه کودتا اعتراف کرد که براندازی دولت ملی ایران در سال ۳۲ موجب پسرفتتوسعه سیاسی در ایران شد. سال ۲۰۰۹ باراک اوباما رییسجمهور ایالات متحده ودر سال ۲۰۱۱ هیلاری کلینتون وزیر امورخارجه وقت هم به خاطر کودتا از ایرانبه شکل رسمی عذرخواهی کردند. و اکنون به نظر میرسد پس از فراز و نشیبهایدیپلماتیکی که ایران و انگلستان در این سه سال گذشته و پس از حمله گروهیاز دانشجویان بسیجی به سفارت انگلستان که منجر به تعطیلی سفارتخانه دو طرفشد و روابط را به پایینترین سطح کاهش داد را پشت سر گذاشتهاند، در زمانیکه زمزمههایی از بازگشایی سفارتخانه انگلستان در تهران شنیده میشود گروهیدر پارلمان انگلیس به این نتیجه رسیدهاند که پس از امریکا نوبت به آنهارسیده که به شکل رسمی از ایران به خاطر همکاری در کودتای ۲۸ مرداد عذرخواهیکنند. کمیته روابط خارجی پارلمان انگلیس در گزارشی که بیانگر استقبال ازمشارکت این کشور در مذاکرات هستهیی ایران است، پیشنهاد میدهد؛ «انگلیس بهدلیل مشارکتش در کودتای مرداد ۳۲ در ایران از این کشور عذرخواهی کند.» دراین گزارش با اشاره به دشمنیهای تاریخی میان ایران و انگلیس، «مشارکتانگلستان در کودتای سال ۱۹۵۳ میلادی که موجب برکناری دکتر محمد مصدقنخستوزیر ایران شد»، تایید شده و گزارش خواستار عذرخواهی در این بارهمیشود.
نخستینبار که باب عذرخواهیهایی از این دست گشوده شد، دردوره روی کار آمدن دولت اصلاحطلب محمد خاتمی در ایران بود و آن زمانبسیاری بر این باور بودند که دولت دموکرات بیل کلینتون با این کار به دنبالنشان دادن چراغ سبز به دولت ایران برای مذاکره است. سخنان باراک اوباما همدر نوروز سال ۲۰۰۹ هم دارای چنین فحوایی بود، زمانی که خطاب به ملت ایرانگفت، میداند از این ماجرا آزرده هستند و طرف امریکایی هم آزردگیهایی دارداما باید از این مسائل به نفع آینده گذشت. امروز که دیپلماتهای ایرانیروزهای نفسگیری در وین میگذرانند شاید انتشار این خبر از سوی یکی از اعضایپارلمان انگلستان بتواند نشانهیی باشد از سوی یکی از تاثیرگذارتریندولتهای غربی در مذاکرات هستهیی ایران؛ نشانی که شاید راهگشای بن بستهایدیپلماتیک ایران نیست اما میتواند سوسوی امیدی باشد.