روز گذشته نشست سران سه کشور ایران، ترکیه و روسیه در تهران برگزار شد که اصلی‌ترین موضوع آن مربوط به شرایط در ادلب سوریه بود. در حال حاضر ترکیه در خصوص ادلب منافعی دارد و مخالف حمله به این منطقه است، چرا که اکثر افراد و گروه‌هایی که در این منطقه حضور دارند، مورد حمایت ترکیه هستند. از همین رو ایران و روسیه در تلاش هستند تا به نحوی در این جریان با ترکیه به توافق برسند تا اجازه داده نشود تلفات غیرنظامی زیادی در این کشور برجای بماند.
اما نکته دیگر این است که روسها در صحنه سوریه در تلاش هستند تا به نحوی امریکا و اسراییل را راضی نگه دارند، بنابراین هرگونه اقدام و عملیاتی صورت می‌گیرد تا ملاحظات و نظرات ایالات متحده و اسراییل نیز از سوی روسیه مورد توجه قرار گیرد.
اما در این نشست ترکیه اصرار فراوانی داشت تا در روزهایی که عملیات هوایی و زمینی برای آزادسازی ادلب آغاز شده است، یک آتش‌بس در این منطقه برقرار شود. اما در طرف مقابل روسیه نیز مخالف آن بود و در نهایت طرفین به این جمع‌بندی رسیدند که از گروه‌های تروریستی در این منطقه بخواهند اسلحه‌های خود را زمین بگذارند. اما واقعیت آن است که این شیوه در گذشته نیز عملیاتی و در اکثر مناطق نیز موفق بود. ولی ادلب دیگر آخرین پایگاه مخالفان است. از همین رو ترکیه نیز که عنوان می‌کند تا آتش‌بس در این منطقه صورت گیرد، در تلاش است این اتفاق تبدیل به فرصتی شود تا بتوانند با تروریست‌ها و گروه‌های شورشی که در منطقه حضور دارند وارد مذاکره شوند تا از منطقه خارج یا خلع سلاح شوند. این نیروهای مخالف و تروریست‌ها در گذشته مدعی بودند که قصد دارند در برابر حملات ارتش سوریه ایستادگی و مقاومت کنند. اما شرایطی که در مناطق دیگر سوریه از جمله در جنوب غرب سوریه رخ داد، آنها به این جمع‌بندی رسیده‌اند که شانس زیادی برای مقاومت نخواهند داشت. اکنون نیز چاره‌ای جز پذیرش شکست یا تسلیم شدن برای آنها باقی نمانده. از طرفی دیگر اگر دولت سوریه بخواهد بر سراسر کشور کنترل داشته باشد، نیازمند آن است که ادلب را از دست شورشیان و تروریست‌ها آزاد کند. از همین رو اقدام و عملیات نظامی در این منطقه اجتناب‌ناپذیر است، اما در حال حاضر این نگرانی وجود دارد که در این منطقه درگیری‌ها منجر به یک تلفات غیر نظامی سنگین شود، زیرا برخی افراد به عنوان آواره به این منطقه نقل مکان کردند و جمعیت متراکمی در ادلب حضور دارد. از همین رو هم‌اکنون علاوه بر نظامی‌ها و تروریست‌ها، افراد غیر نظامی در معرض خطر قرار دارند. ولی از نظر اینکه کشته‌ها و تلفات کاهش یابد، سیاست و عقلانیت حکم می‌کند تا به این افراد فرصتی داده شود که منطقه را ترک کنند یا اینکه تسلیم شوند و اسلحه‌های خود را تحویل دهند. اما نکته اینجاست که ادلب آخرین نقطه حضور تروریست‌ها و شورشیان مخالف دولت محسوب می‌شود از همین رو تنها دو گزینه وجود دارد که این افراد یا تسلیم شوند یا اینکه به ترکیه فرار کنند. اما چنین اقدامات و اتفاقاتی باید در چارچوب یک توافق صورت گیرد. دولت سوریه و متحدان آن قصد دارند به جنگ پس از ۷ سال پایان دهند و چاره‌ای جز عملیات نظامی وجود ندارد و با توجه به اینکه اکثر مناطق آزاد شده و برخی شورشیان اسلحه‌های خود را زمین گذاشتند، از همین رو در حال حاضر با توجه به حضور غیرنظامیان در این منطقه مصلحت آن است که یک توافق صورت گیرد تا تروریست‌ها و شورشیان منطقه را ترک کنند. در چنین شرایطی نماینده سازمان ملل به عنوان یک فرد بی‌طرف می‌تواند با طرفین مذاکره کند و به راه‌حلی مناسب دست پیدا کند، زیرا سخت به نظر می‌رسد که دو طرف درگیری با یکدیگر در مذاکره رودررو قرار گیرند، اما نماینده سازمان ملل گزینه مناسبی است که وارد میانجیگری بی‌طرفانه در این زمینه شود تا مخالفان نیز راضی شوند منطقه را ترک کنند یا تسلیم ارتش سوریه شوند.
نکته دیگری که در خصوص این نشست وجود دارد بحث شرق و شمال شرق سوریه است که در اختیار نیروهای دموکراتیک سوریه که هم‌پیمان ایالات متحده هستند، قرار دارد و ترکیه نیز این منطقه را نقطه حیاتی برای خود می‌داند که از جانب کردهای سوریه تهدید می‌شود. از همین رو در این نشست ترکیه اصرار داشت تا به نوعی به این مساله نیز توجه شود. واقعیت آن است اخیرا مواضعی که اردوغان اتخاذ می‌کند بیشتر لجوجانه است، ولی روسها در تلاش هستند که در این زمینه نیز به یک توافق برسند. از طرفی هرچند امریکایی‌ها در منطقه شرق حضور دارند و کنترل منطقه در اختیار نیروهای مورد حمایت امریکا قرار دارد، اما تعصب زیادی روی این موضوع وجود ندارد و به نحوی دنبال آن هستند که این موضوع به سمت حل شدن پیش برود. اما ترکیه چندان علاقه‌ای به حضور کردها در مناطق هم‌مرز با کشور خود ندارد، بنابراین انعطاف کمتری در این زمینه نشان می‌دهد و تنها به اعتبار امریکایی‌ها اجازه فعالیت به کردها در شرق سوریه را دادند تا داعش را شکست دهند. بنابراین برای امریکایی‌ها ساده نیست در این زمینه تسلیم نظرات ترکیه شوند.
در پایان باید به این نکته اشاره کرد که پیش‌تر برخی دولت‌ها از تروریست‌ها و شورشیان مسلح علیه دولت سوریه حمایت می‌کردند. اما اکنون همه دولت‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که موجودیت دولت اسد را به رسمیت بشناسند و اکنون فرآیند برگزاری انتخابات آزاد برای همه مهم‌تر از آن شده است که چه کسی در راس قدرت قرار گیرد. در حال حاضر همه کشورهایی که پیش‌تر مخالف بشار اسد بودند به این نتیجه رسیده‌اند که مصلحت و منافع سوریه در این است که حل بحران با حضور اسد صورت خواهد گرفت و بنابراین نسبت به بشار اسد تغییر موضع دادند و معتقدند که در هرگونه مذاکره‌ای باید همراه با دولت بشار اسد باشند. اکنون هم برای اینکه پس از ۷ سال این جنگ خانمان‌سوز پایان یابد، به نظر می‌رسد همه طرف‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که از این مقطع خارج شوند تا پس از آن دولت ائتلافی و پارلمانی شکل بگیرد و انتخابات آزاد در این کشور برگزار شود… ولی تا زمانی که انتخابات آزاد برگزار نشود، به نظر نمی‌رسد فرد یا گروه دیگری بتواند در این دوره کمکی به حل بحران کند و این نوع اقدامات ممکن است بحران سوریه را پیچیده‌تر کند.
اعتماد – شماره ۴۱۷۸ – شنبه ۱۷ شهریور ۱۳۹۷