زنان
 

ابعاد جديد تفکيک جنسيتي و قوميتي در کتاب هاي درسي

 

 ترانه بني يعقوب

بحث تفکيک جنسيتي و قوميتي کتابهاي درسي که در بدو ورود علي احمدي وزير آموزش و پرورش مطرح شد اين روزها ابعاد ديگري يافته است. چند روز پيش مديرکل تاليف کتب درسي آموزش ‌وپرورش علي ذو علم در گفت و گو با ايسنا گفت :" برخي از کتابهاي درسي ۱۰ تا ۱۵درصد تفکيک جنسيتي مي‌شوند".
به گفته اين مدير آموزش و پرورش تاليف کتابهاي درسي مجزا براي دختران و پسران در دستور کار آموزش و پرورش نيست، اما به ميزان ۱۰ تا ۱۵ درصد و بر اساس نيازسنجي‌هاي صورت گرفته اين تفکيک اجرا مي شود .

او تاکيد کرد :" اعمال چنين موضوعي منوط به نيازهاست، براي مثال اگر زماني آموزش و پرورش درصدد باشد که نيازهاي دختران و پسران را به صورت مجزا در برخي دروس از جمله ديني ببيند، اين امر مستلزم اين است که کتب درسي اين دو جنس در بخش‌هايي به صورت متفاوت نگاشته شود، نگارش کتب درسي کشور با توجه به نيازهاي جنسيتي و قوميتي دانش‌آموزان، نياز به کارشناسي دقيق دارد و اگرچه هنوز اين موضوع به طور جدي مطرح نشده و به تصميم‌گيري عملي و اجرايي نرسيده، اما ممکن است واقعا مورد نياز باشد."

مسئولان روابط عمومي وزارت آموزش و پرورش هر چند دراين باره پاسخي به همشهري عصر نمي دهند و پاسخگوئي درباره اين موضوع را به کنفرانس مطبوعاتي که به زودي دراين باره برگزار خواهند کرد موکول مي کنند اما کارشناسان آموزش و پرورش نظرات متفاوت خود را درباره ابعاد متفاوت اين طرح ارائه مي دهند .

علي رضا علي احمدي وزير آموزش و پرورش نيز در روزهاي نخست کار ش و هنگامي که هنوز عنوان سرپرست آموزش و پرورش را بر خود داشت در همايش برنامه درسي ملي اين بحث را مطرح کرد .سخناني که واکنش هاي متفاوت کارشناسان را به دنبال داشت .اينکه کتاب‌هاي پسران و دختران بايد جدا و متناسب با نيازها و ويژگي‌هاي دانش‌آموزان، آينده زندگي فردي، خانوادگي و اجتماعي آنها، نيازهاي روحي، رواني و عقلاني آنها تنظيم شود.

وزير اموزش و پرورش در روزهاي سرد زمستان پارسال سخنان ديگري هم بر زبان آورد :"در تدوين برنامه درسي علاوه بر ويژگي هاي جنسيتي، ويژگي هاي قومي، نژادي و جغرافيايي نيز بايد لحاظ شود و چون نيازهاي روحي، رواني و جسمي دختران و پسران در شرايط سني مشابه با هم متفاوت است، بنابراين ضرورت دارد در برنامه درسي ملي و به تبع آن کتاب هاي درسي به اين نيازها پاسخ گفته شود ."

مهرداد ناظري استاد دانشگاه در اين باره معتقد است :"به نظر من هر گونه جداسازي در کتاب هاي درسي کاري غير کارشناسي است و نتايج منفي زيادي دارد چون بهترين برنامه درسي برنامه اي است که براي هر دو جنس ارائه شود .هر چقدر فضاي زنان و مردان را از يکديگر بيشتر جدا کنيم فهم دنياي دو جنس از يکديگر را دشوارتر کرده ايم . اين طرح تبعات اجتماعي زيادي دارد مگر نه انکه يکي از دلايل بالا رفتن آمار طلاق در کشور نداشتن شناخت عميق از همسراست . "

علي ذوعلم مدير کل تاليف کتابهاي درسي اموزش و پرورش تاکيد کرده که تنها بخشي از کتابهاي درسي دخترانه و پسرانه مي شود .ناظري ميگويد :"با اين کار يک نوع کنجکاوي وسيع و بدون مورد را بين دو جنس دامن مي زنيم .آنها مي خواهند بدانند در کتابهاي مخصوص هر جنس چه نوشته شده است .در هيچ جاي دنيا چنين کاري مرسوم نيست .چرا که در دنياي مدرن هويت ها مدني است ونه جنسيتي .در جوامع سنتي اموزش ها مبتني بر جنسيت بود مثلا زنان را خانه دار تربيت مي کردند اما در هويت مدني فرد بدون توجه به زن و مر دبودنش وارد عرصه هاي نقش پذيري مي شود .بنابراين کتابهاي درسي نيز بايد بر اساس هويت مدني و نه تفکيک جنسيتي نوشته شوند .چون اگر اين گونه شود روند بلوغ فکري ؛ احساسي و ادراکي دانش اموزان و فرايند شکل گيري آگاهي در انان را به تاخير مي اندازيم ."

به عقيده اين جامعه شناس آموزش و پرورش اين چنين طرحهائي تبعات ديگري هم دارد که از جمله انها مي توان به موضوع شکاف اطلاعاتي اشاره کرد :"در دنياي مدرن دسترسي سريع به اطلاعات ضروري است و با اين کار و طبقه بندي کردن اطلاعات شهر وندان شکاف اطلاعاتي را بين انان پر رنگ مي کنيم " .
علي فا ضل کارشناس مسائل آموزشي در اين باره عقده ديگري دارد :"هر جند نمي توان در دروس اختصا صي و اساسي دانش اموزان تفکيکي قائل شد اما در بعضي دروس مثل معارف و کتابهاي ادبي اين کار ضروري است. جامعه ما تحت هجمه هاي بي شمار قرار دارد و سيستم اموزش و پرورش بايد با انها مقبله کند ."

او پيشنهاد مي دهد که در اموزش مهارتهاي زندگي براي دختران و پسران برنامه هاي درسي متفاوتي طراحي شود تا دختران و پسران برخورد درست با يکديگر را بياموزند .

او مي گويد" :کتابهاي ديني و معارف ما به اموزش صرف احکام خلاصه شده که بچه ها با مراجعه به مساجد هم ان را مي اموزند . بايد در اين کتابها نيازهاي اساسي که دو جنس بايد درباره ان بدانند گنجانده شود ."

او معتقد است :" بحث اقليم ؛آب وهوا ؛زيست و تبار نيز بايد در کتابهاي درسي گنجانده شود . بايد براي عشاير درس هاي خاصي داشته باشيم و نيازها و فرهنگ شان را در انها لحاظ کنيم .اين چنين طرح هائي از گذشته در اموزش و پرورش مطرح بوده اما هرگز عملياتي نشده است . تاليف کتابهائي در شان و منزلت عشاير ؛ مناطق کرد نشين ؛ سيستان و بلوچستان و... ضروري است هرچند نياز به کارشناسي دقيق سر فصل هاي درسي و قواعد آن دارد ."

او همچنين به نحوه فعلي تدوين کتابهاي درسي انتقاد مي کند :"کتابهاي درسي بيشتر محفوظات موقت دانش آموزان را تقويت مي کند و اين با ساير دروس مثل آموزش رياضي همگرا نيست و نظام اموزشي را دچار دو گانگي مي کند ."

ناظري هم معتقد است" : اگر کتابي تاليف کنيم که عرصه گفت و گوي ازاد را بين همه گروه ها و قوم ها ايجاد کند اين خيلي هم خوب است چون مي توانيم يکپارچگي و انسجام ملي مان را افزايش دهيم .اما اين کار نيازمند کارشناسي دقيق و موشکافانه است چون هر اشتباهي در اين باره تعارض ايجاد و مي تواند به تفاوت هاي قومي دامن بزند ."

به گفته او مدرسه در عصر مدرن بايد عرصه اي جهت بازکردن تجربه هاي ارتباطي و غني سازي رابطه ها باشد .
هوشنگ حامدي ديگر کارشناس اموزش و پرورش اما تفکيک کتابهاي درسي را درست نمي داند :"در عرصه اجتماعي و فرهنگي تفکيک را قبول ندارم .اين کار در شان نظام اموزشي ما نيست .در جهان به هم پيوسته امروز مفهوم شهروند بعد ملي و جهاني پيدا کرده و جداسازي انسان ها براساس عواملي مثل نژاد، جنسيت، قوميت چندان صحيح نيست ."

به عقيده او اين مسائل حاشيه اي است و مسئولان بايد بيشتر به محتوائي و کاربردي کردن برنامه هاي اموزشي توجه کنند اين طرحها بيستر شبيه کاغذ بازي هاي مرسوم اداري است که هرگز جنبه عملياتي پيدا نمي کند.
وي معتقد است :"کتابهاي درسي در اين سالها تغيير هاي زيادي کرده اما بيشتر اين تغييرات به صفحه ارائي گرافيک وامور ظاهري شان مربوط است در حاليکه محتواي شان چندان تغييري نکرده است و همچنان حافظه محورند .کتابهاي درسي در همه دنيا بايد طرح درس باشند و فقط با ارا ئه سرفصل هاي آموزشي کار اصلي را به همفکري و همکاري معلم و دانش اموز در فضاي کلاس و خارج از ان واگذار کنند

به عقيده اين کارشناس مسائل آموزشي کتابهاي درسي وحي منزل نيستند که همه مشکلات آموزشي را حل کنند بلکه تنها مسير و فلشي اند که بخشي از راه درست را به دانش اموزان نشان مي دهند .

 

تنها مطالب و مقالاتي که با نام جبهه ملي ايران - ارو‌پا درج ميشود نظرات گردانندگان سايت ميباشد .