نقشه جهاني مشارکت سياسي زنان

گزارشي از کنفرانس خبري "نقشه جهاني مشارکت سياسي زنان در سال 2008" در سازمان ملل متحد

 

ترجمه: روزبه ميرچرخچيان

به غير از کشورهاي توسعه‌يافته و ملت‌هايي که سال‌ها سابقه دموکراسي را در تاريخ خود دارند، اين زنان کشورهاي در حال توسعه و با دموکراسي‌هاي نوپا بودند که در سال 2008، گام‌هاي بزرگي را در راه مشارکت پارلماني زنان برداشتند. آندره جانسون، دبيرکل اتحاديه بين‌مجالس سازمان‌ملل اين جملات را در کنفرانس خبري به خبرنگاران گفت. کارولين هنان، مسؤول برنامه پيشرفت زنان در سازمان ملل متحد، شارون هِي وبستر، عضو پارلمان کشور جامائيکا و هيلاري آرمسترانگ، عضو مجلس عوام کشور انگلستان، آندره جانسون را در اين کنفرانس که براي دستيابي به نقشه جهاني مشارکت سياسي زنان برگزار شده بود، همراهي مي‌کردند. در اين پانل، الگوها و تجربيات حاصل از مشارکت سياسي زنان در جهان ارائه و اقدامات بعدي که براي افزايش حضور زنان در پارلمان‌هاي سراسر دنيا لازم است، بررسي شد.

آقاي جانسون ضمن پررنگ کردن بعضي از نکات ارائه شده در نقشه ياد شده گفت: "عليرغم سير صعودي مشارکت زنان از زمان ترسيم و انتشار نقشه قبلي و افزايش حضور زنان در پارلمان‌هاي سراسر جهان از 8/15 درصد در سال 2005 به 7/17 درصد در سال 2008، سرعت اين روند بسيار کمتر از آن است که در آينده‌اي نزديک به تساوي جنسيتي در پارلمان‌هاي دنيا دست يابيم. همان کشورهايي که در سال 2005 با بيشترين ميزان حضور زنان در پارلمان مواجه بودند، امسال هم در قسمت بالايي اين رده‌بندي قرار دارند. رواندا، سوئد، فنلاند و آرژانتين اين کشورها هستند که زنانشان بيش از 40 درصد صندلي‌هاي پارلمان را از آنِ خود کرده‌اند. قسمت پاييني اين رده‌بندي که آن هم در اين چند سال تغيير نکرده متعلق است به برخي کشورهاي جزاير اقيانوس آرام و حاشيه خليج‌ که در آن‌ها زنان در پارلمان حضور ندارند. لازم به ذکر است که بسياري از کشورهاي آمريکاي لاتين که به ناحيه ماچو(1) (مردسالار) معروف بود، وضعيت خود را از اين نظر بهبود داده، به نزديکي کشورهاي اروپايي رسيده‌اند. وضعيت باقي کشورها هم تغيير چنداني نکرده است.

خانم هنان بر اهميت جمع‌آوري اطلاعات از نقاط مختلف تأکيد کرد و گفت که اين کار توسط اتحاديه بين مجالس به خوبي انجام شده است. از آن‌جايي که اين نقشه به خوبي مناطقي را که از نظر مشارکت سياسي زنان دچار عقب‌ماندگي هستند نشان مي دهد، مي‌تواند ابزار خوبي براي ادوکِيسي باشد و سبب اتخاذ استراتژي‌هاي مناسبي براي جبران اين عقب‌ماندگي‌ها شود. مشارکت سياسي زنان موضوع قابل بحثي است که هرچه ميزان اين مشارکت افزايش يابد، دامنه بحث نيز گسترده‌تر مي‌شود. در نگاهي عميق‌تر به اين موضوع و با فراتر رفتن از آمار و ارقام، بايد پرسيد که زنان انتخاب شده تا چه اندازه مؤثر بوده‌اند. اتحاديه بين‌المجالس فعاليت‌هاي بسياري را براي نظارت بر اين امر انجام داده است. بايد گفت عليرغم وجود اطلاعات کافي درباره زناني که به فرآيندهاي تصميم‌گيري در دولت و مجلس دسترسي دارند، اطلاعات کمي درباره زنان فعال در بخش‌هاي ديگر، مثل رسانه‌ها، نهادهاي قضايي و نهادهاي مشارکتي و صنفي موجود است.

خانم آرمسترانگ خاطرنشان کرد که نه تنها حضور زنان در همه عرصه‌هاي زندگي براي جامعه‌اي دموکراتيک که خواسته‌هاي همه گروه‌ها را در نظر مي‌گيرد لازم است، بلکه اين امر روي تربيت و آموزش کودکان نيز تأثير بسزايي دارد. دموکراسي‌ها بايد نسبت به حضور افراد گوناگون در حوزه‌هاي انتخابيه حساس باشند و زنان بيشتري بايد در اين فرآيند شرکت کنند. به گفته خانم آرمسترانگ اين امر به خودي خود اتفاق نمي‌افتد و نيازمند واکاوي و بازبيني فرهنگ موجود در جامعه است. وقتي حزب او با فراهم کردن ليستي متشکل از کانديداهاي زن تلاش مي‌کرد تعداد زنان نماينده را افزايش دهد، چالش‌هاي فراواني درگرفت. بايد دانست که به ازاي ورود هر زن به مجلس نمايندگان، يک مرد بايد با کرسي نمايندگي خود خداحافظي کند؛ کاري که هيچ‌کس مايل به انجام آن نيست. اين نماينده مجلس عوام انگليس مي‌گويد: "اين مسأله هرگز آسان نبوده و شما بايد مداوماً براي تحقق آن تلاش کنيد."

خانم هِي وبستر که تاکنون سه دوره عضو پارلمان جامائيکا بوده است، در معرفي خود مي‌گويد زماني به عنوان جوان‌ترين زن به عضويت پارلمان درآمد که رئيس پارلمان، رئيس مجلس سنا و دبيرکل حزب متبوعش همگي زن بودند. چنين شرايطي تأثير زيادي بر افزايش تعداد زنان راه‌يافته به مجلس در سال 2002 گذاشت. اگرچه اين يک موفقيت بزرگ محسوب مي‌شد ولي پايان کار نبود. کسي که به مجلس راه مي‌يابد و توانايي مديريت را دارد، بايد به سرعت اطلاعات لازم را براي اين کار کسب کند. وبستر به اين مسأله اشاره مي‌کند که زنان عضو کابينه و دولت عموماً در بخش‌هاي مربوط به آموزش و خدمات اجتماعي گماشته مي‌شوند و تعداد زناني که در بخش‌هاي مربوط به امور اقتصادي و سرمايه کار مي‌کنند بسيار کم است. زنان بايد براي ورود به اين عرصه‌ها هم تلاش کنند.

جانسون در پاسخ به سؤالي درباره را‌ه‌هاي عملي افزايش مشارکت سياسي زنان، به وجود سهميه‌بندي مثبت(2) براي زنان در همه کشورهاي بالاي رده‌بندي اشاره کرد. همه کشورهايي که مشارکت سياسي زنان در آن‌ها بيش از 30 درصد است، به‌جز فنلاند، دانمارک و کوبا، داراي يک نظام سهميه‌بندي هستند که ورود درصد معيني از زنان به پارلمان را تضمين مي‌کند. اين سهميه‌ها بايد تنها موقتي باشند. تلاش اصلي بايد در سطح احزاب و براي ايجاد رويکردهاي حساس به جنسيت به‌کار گرفته شود. کساني که براي توسعه دموکراسي هزينه مي‌کنند، مي‌توانند از پيشبرد اين رويکردها هم حمايت کنند.
او دليل اصلي اين که زنان در کشورهاي در حال توسعه نسبت به کشورهاي توسعه‌يافته اختيارات و مسؤوليت‌هاي بيشتري را بر عهده دارند را اين مسأله دانست که زنان، به‌خصوص در کشورهايي که از دل درگيري‌هاي داخلي رشد کردند، نقش‌هاي مهمي را در جامعه ايفا‌کرده‌اند. دليل مشارکت بالاي زنان در کشوري مثل کوبا وجود سياست‌هاي دولتي سخت‌گيرانه براي ترقي زنان است.

آرمسترانگ گفت که حزب متبوعش قانوني وضع کرده بود که استفاده از نظام سهميه‌بندي به نفع زنان را مجاز مي‌شمرد. اين موضوع باعث خجالت احزاب ديگر شد که تازه در آن زمان براي انتخاب زنان شروع به فعاليت کرده بودند. هنان هم با اشاره به برخي مسائل دراز مدت، نقش آموزش زنان و چگونگي برخورد با کليشه‌ها در جامعه را براي پيشبرد مشارکت سياسي زنان مهم دانست. تقسيم مسؤوليت بين زنان و مردان در خانه نيز در اين موضوع تأثيرگذارند. در زمينه سهميه‌بندي هم ماده‌اي در کنوانسيون رفع هرگونه تبعيض عليه زنان وجود دارد که وضع مقررات موقت سهميه‌بندي به نفع زنان را مجاز مي‌شمارد.

يک خبرنگار با يادآوري اين که در برخي از کشورهاي در حال توسعه يا کشورهايي با دموکراسي‌هاي نوپا زنان به‌طور سنتي کمتر از آموزش بهره‌مند شده‌اند، پرسيد که آيا اين امر مي‌تواند مشکلي براي ورود آن‌ها به پارلمان به‌وجود آورد. هنان گفت اين موضوع نبايد به عنوان يک مشکل تلقي شود بلکه بايد آن را يک فرصت محسوب کرد. حمايت‌هاي مقطعي مثل آموزش و راهنمايي در اين زمينه مي‌تواند راه‌گشا باشد. آرمسترانگ نيز تأکيد کرد که زنان بدون تحصيلات رسمي هم تجربه کار در جامعه را دارند. از توان آنان بايد استفاده شود و همتايانشان بايد آن‌ها را در اين کار ياري دهند. بايد از تکرار شرايطي تاريخي که زنان بگويند: "من براي آن کار آمادگي ندارم" جلوگيري کنيم. شما هرگز اين جمله را از زبان مردان نمي‌شنويد.

جانسون هم در پاسخ به سؤال ديگري درباره وضعيت زنان در افغانستان گفت دليل بالاتر بودن مشارکت سياسي زنان در افغانستان نسبت به ديگر کشورهاي منطقه اين است که جامعه بين‌المللي حضور فعالي در انتخابات اين کشور داشت و اطمينان حاصل کرد که در اين انتخابات مسائل مربوط به جنسيت در نظر گرفته مي‌شود

ميدان زنان

 

 

تنها مطالب و مقالاتي که با نام جبهه ملي ايران - ارو‌پا درج ميشود نظرات گردانندگان سايت ميباشد .