فعالین جنبش زنان: دیگر زندان، مانع نیست

 پروین اردلان، ناهید کشاورز، جلوه جواهری و مریم حسین خواه، چهار فعال جنبش زنان که اخیرا به دلیل فعالیت های خود در عرصه جنبش زنان به زندان محکوم شده اند در مصاحبه با روز تاکید می کنند که “حکم زندان، مانع جنبش برابری خواهی نیست” و ابن احکام تنها “نشان دهنده نگاه کسانی است که در مسند امور هستند.” متن این گزارش ـ گفت و گو در پی می آید.

این ۴ فعال زنان بعد از برگزاری دادگاهشان در ۱۲ مرداد۸۷، با اتهام اقدام علیه امنیت ملی از طریق تبلیغ علیه زنان با نوشتن در دو سایت زنستان و تغییر برای برابری، به شش ماه حبس تعزیری محکوم شدند. شعبه ۱۳ دادگاه انقلاب این حکم را بر مبنای ماده ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی صادر کرده است که مقرر می دارد هر کس علیه نظام جمهوری اسلامی ایران یا به نفع گروهها و سازمانهای مخالف نظام به هر نحو فعالیت تبلیغی نماید به حبس از سه ماه تا یکسال محکوم خواهد شد.

اردلان: نقض آزادی بیان

پروین اردلان، فعال جنبش زنان و برنده جایزه حقوق بشری اولاف پالمه صدور این حکم را نقض صریح آزادی بیان و اندیشه می داند و در این باره به سایت روز می گوید: “به ظاهر اتهام وارد شده هم مطبوعاتی است و هم نیست. انشتار دادن سایت و نوشتن مطلب، جرم مطبوعاتی تلقی می شود، ولی در عین حال اتهام تفهیم شده به هیچ نوشته یا مطلب خاصی اشاره ندارد. من این حکم را خلاف آزادی بیان و نقض حقوق طبیعی انسانی مان می دانم و به آن اعتراض دارم. ضمن اینکه مطمئنا این احکام نمی تواند جلوی حرکتی راکه برای رسیدن به برابری آغاز شده، بگیرد.”

وی همچنین تحمل ۷۷ روز زندان توسط مریم حسین خواه و جلوه جواهری به همین اتهام را زیر سوال می برد و می گوید: ”تازه اعتراض ما این است که این دو نفر چرا ۷۷ روز متحمل زندان شدند در حالی که مرتکب هیچ جرم مشخصی هم نشده بودند. در حالی که علاوه بر آن حکم جدید نیز دریافت می داریم.”

ناهید کشاورز: مقابله با گفتمان برابری خواهی

 ناهید کشاورز، فعال دیگر جنبش زنان و کمپین یک میلیون امضا این حکم را تلاشی برای توقف یا مقابله با گفتمان برابری خواهی در ایران می داندومعتقد است: “در همه احکامی که برای فعالان اجتماعی صادر می شود، یک نکته حائز اهمیت است؛ اینکه بحث برابری خواهی بیش از این گسترش نیابد و برای این منظور هر روز شکل جدیدی از مقابله و تهدید می بینیم. یک روز با اتهام جمع آوری امضا، یک روز شرکت در تجمع قانونی و مسالمت آمیز و یک روز هم نوشتن در سایت.”

 ناهید کشاورز که دانشجوی دکترای جامعه شناسی است اتهام وارد شده را قبول ندارد و می گوید:” در بازجویی ها از ما می پرسیدند که چرا از هانا عبدی و روناک صفارزاده و فعالان جنبشهای دیگر دفاع کرده ایم. و در بازپرسی، این اتهام، اقدام علیه امنیت ملی عنوان شد. آیا اینکه بخواهیم دادرسی عادلانه برای افراد صورت بگیرد، جرم است؟”

جلوه جواهری: حکم سیاسی

جلوه جواهری عضو دیگر کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین نابرابر علیه زنان، که سال گذشته ۳۲ روز را نیز (تا تفهیم همین اتهام) در زندان به سر برد، حکم صادر شده را حکمی سیاسی می داند. او به روز می گوید: “حکم را سیاسی می دانم زیرا وقتی به هیچ طریقی نمی توانند جلوی فعالیتهای قانونی ما را بگیرند، کم کم به برخوردهایی مثل صدور احکام زندان و بازداشت رو می آورند. مثل برخوردی که می بینیم با دانشجویان و سایر فعالان اجتماعی و مدنی می شود.”

 او همچنین با اشاره به اینکه این اتهام هیچ مطلب یا مقاله خاصی را هدف نگرفته می گوید: “هرگز گفته نشد استناد اتهام تبلیغ علیه زنان به کدام نوشته یا خبر و مقاله ای است. یک اتهام کلی بود.”

مریم حسین خواه

مریم حسین خواه، روزنامه نگار و دیگر فعال جنبش زنان و کمپین یک میلیون امضا، که سال گذشته ۴۵ روز متحمل زندان شد، نیز این حکم را نه مطبوعاتی می داند و نه غیر مطبوعاتی. اومی گوید: “در حکم تصریح شده که اتهام ما مطبوعاتی بوده زیرا نوشته شده از طریق نوشتن و فعالیت در سایت، اما از طرف دیگر دادگاه انقلاب این حکم را صادر کرده که نشان می دهد حکم مطبوعاتی نیست!”

او این احکام را نا امید کننده می خواند و می گوید: “این حکمها نشان دهنده نگاه کسانی است که در مسند امور هستند. اما در واقع نه ما و نه وجدان بیدار جامعه حرکت به سمت برابری خواهی را جرم نمی دانیم. و تازه حرکتهای ما تلاشهای حداقلی برای رسیدن به حقوق برابر است.”

مریم حسین خواه با گفتن مثالی درباره یکی از هم سلولی هایش می گوید: “لیلا به خاطر مسائل مالی در زندان بود. هفته پیش شنیدم که دختر ۱۱ ساله اش را به مردی ۳۵ ساله شوهر داده اند و دخترک خودکشی کرده است. بحث حقوق زنان بحث خواستن ما و نخواستن دیگران نیست. بلکه بحث واقعیتهای ملموسی مثل دختر لیلاست که جلوی چشممان اتفاق می افتد و باید با آن مقابله کرد. ما مجبور به ادامه این راهیم.”

محبوبه عباسقلی زاده: دنبال پرده نشینی مدرن زنان هستند

محبوبه عباسقلی زاده از فعالان حوزه زنان در گفت وگو با روز به تحلیل از دستور کار خارج شدن لایحه جنجالی حمایت از خانواده درمجلس پرداخته است. این فعال کمپین قانون بدون سنگسار معتقد است: “حامیان لایحه یاد شده جناح نوبنیادگراها هستند و بنایشان نهادینه کردن پرده نشینی مدرن از طریق قوانین واپسگرایانه و تصویب لایحه حمایت از خانواده یکی از پازل های سیاست های مهندسی جنسی آنان است.” گفت وگو را می خوانید.

چه روندی منجر به از دستور کار خارج شدن لایحه خانواده درمجلس شد؟

حدود یک ماه پیش بود که آقای موسی قربانی عضو هیات رئیسه و کمسیون قضایی مجلس اعلام کرد که کمسیون قضایی با کلیات این لایحه موافقت کرده و به محض باز شدن مجلس، این لایحه به صحن خواهد رفت. اعلام همین خبر باعث شد که ظرف چند روز گروه های مختلف جنبش زنان با فعالیت شبانه روزی یک ائتلاف بزرگ علیه لایحه ضد خانواده تشکیل دهند. این ائتلاف از باز شدن یک جبهه گسترده رسانه ای علیه لایحه ضد خانواده در سطح مطبوعات و روزنامه های داخلی و وب سایت های جنبش زنان شروع شد و ظرف دو سه هفته موضوع لایحه را به گفتگوی اجتماعی گسترده ای تبدیل کرد. همزمان زنان معترض شروع به تحت فشار گذاشتن نمایندگان مجلس از طریق ارسال نامه، کارت پستال های اعتراضی و بروشورها و بیانیه های مختلف کردند و در نهایت هم این پیش بینی شد که اگر روش های مدنی و مسالمت جویانه نتیجه ندهد از طریق تحصن در مقابل مجلس اعتراض جدی خودمان را به دنیا نشان دهیم و خانم عبادی هم این موضوع را اعلام کرد.

اعتراضات زنان از چه زمانی و به چه شکلی آغاز شد؟

گروه های مختلف جنبش زنان اعتراض به لایحه را از سال پیش به نمایندگان مجلس هفتم شروع و از همان موقع مجلسی ها این پیش بینی را کرده بودند که هزینه آمدن این لایحه به صحن بالا خواهد بود. هفته گذشته اعضای ائتلاف تصمیم گرفتند که همزمان با طرح لایحه حمایت از خانواده در صحن، که بنا بود یکی از روزهای همین هفته باشد، آخرین فشارهای مسالمت آمیز خود را از طریق حضور در مجلس و گفتگوی رودررو با نمایندگان به مجلس وارد کنند و به همین جهت روز یکشنبه ده شهریور درست موقعی که آماده می شدیم که به طرف مجلس برویم خبر دار شدیم که آقای لاریجانی خواسته است که این لایحه از دستور کار خارج شود و وقتی هم که وارد مجلس شدیم هر چند که برایمان فرش قرمز پهن نکرده بودند و بارها نزدیک بود که صبر دوستانی که برای اولین بار بود تجربه گفتگوی رو در رو را نداشتند تمام شود؛ فهمیدیم که قضیه جدی است و آنها بنا دارند لایحه را کارشناسی مجدد کنند که خبرش هم رسما منتشر شده است.

آیا انتظار داشتید که مجلس لایحه را از دستورخارج کند؟

لایحه به اصطلاح حمایت از خانواده اشکالات کارشناسی فاحشی دارد که اگر هم کلیات آن به تصویب می رسید و بعد می خواستند ماده به ماده بررسی و جزییات آن را تصویب کنند انرژی زیادی از مجلس می برد و می توانست مردم را خشمگین تر کند؛ آن هم در شرایطی که همه طیف های زنان به آن معترضند و قدرت کارشناسی و حقوقی به مراتب قوی تری هم دارند. بررسی ماده به ماده آن در صحن باعث می شد حساسیت افکار عمومی به لایحه بیشتر شده و مردم پی به ضعف قانونگذاران ببرند خصوصا که مخالفان لایحه ساکت ننشسته و مسلما در رسانه ها نظرات خود را منتشر می کردند. حتی اگر فقط از همین زاویه هم نگاه کنیم و به اختلافات دولت و قوه قضاییه بر سر مواد دستکاری شده لایحه توسط دولت بی اعتنا باشیم، دلایل کافی برای خروج موقت این لایحه از دستور کار، بالقوه وجود داشت. به همه این عوامل اضافه کنید اراده جمعی و بی سابقه گروه های زنان را که هنوز هم احتمال تحصن آنان در مقابل مجلس و ظهور یک بحران سیاسی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری وجود دارد. بنابراین خرد سیاسی ایجاب می کند که تهدید احتمالی از سوی زنان تبدیل به فرصت شود، کاری که آقای لاریجانی به موقع کرد و برای خودش حداقل در بین زنان اعتبار کسب کرد.

چه کسانی مدافع لایحه بودند؟ آیا ممکن است دوباره لایحه را در دستور کار قرار دهند؟

موافقان لایحه دو گروه هستند. یک گروه که خیلی حساب شده کار می کنند، جناح نوبنیادگراها هستند و بنایشان نهادینه کردن پرده نشینی مدرن از طریق قوانین واپسگرایانه است که تصویب لایحه حمایت از خانواده یکی از پازل های سیاست های مهندسی جنسی آنان است. پازل های دیگر، تصویب لایحه مجازات اسلامی است که همزمان با لایحه خانواده کلیات آن در کمیسیون قضایی تصویب شده و دارد بی سرو صدا مراحل تصویب کلیاتش در صحن پیش می رود! گروه دیگر سنتی های دنباله روی نوبنیادگراها هستند. در مورد امکان طرح مجدد لایحه در صحن؛ باید بگویم که فعلا بازی چماق و هویج در جریان است. اما امکان طرح مجدد آن تا چند ماه آینده در صحن؛ از نظر ما وجود ندارد.

به نظر شما تاثیر خارج کردن لایحه بر روی جنبش زنان و رابطه اش با مجلس چگونه خواهد بود؟

فعالان جنبش زنان، بخصوص گروه هایی که در ائتلاف بزرگ شرکت دارند تا به حال تجربه های خوبی از این همبستگی داشته اند. مهمترین اش این است که از سال ۶۰ تا به حال حضور فعالان جنبش زنان در مجلس سابقه نداشته. تصور آن چیزی که یکشنبه ده شهریور من شاهدش بودم تقریبا غیر ممکن بود. این که سیمین بهبهانی و شیرین عبادی و رخشان بنی اعتماد و ده ها زن مبارز دیگری را که قبلا در اعتراض های خیابانی دیده بودم حالا ببینم که در راهروهای طبقه هفتم و ششم مجلس شورای اسلامی مصمم راه می روند و صدای پایشان در راهروها می پیچد. این صحنه معناهای زیادی دارد که مهمترینش این است که جنبش زنان از چنان قدرتی برخوردار شده که بتواند با حاکمیت سیاسی وارد نوعی موازنه قدرت شود.

آیا تلاشی که منجر به واکنش مثبت مجلس شد می تواند درحوزه های دیگری هم مثل موضوع سنگسار مورد توجه قرارگیرد؟

نمایندگان مجلس در ملاقاتشان با زنان نشان دادند که تحمل گفتگوی رو در رو دارند. هر چند که فراهم کردن فضای گفتگو به این آسانی نیست. پشتوانه حضور زنان قدرتمند فعالان جنبش زنان در مجلس هفته ها کار شبانه روزی همه گروه های درگیر در ائتلاف بود. حضور زنان در مجلس از این نظر نقطه عطفی در اعتراضات مدنی است که نشان می دهد چگونه می توان فضاهای عمومی و اعتراضی را گسترش داد و تنها راه به خیابان رفتن و شعار دادن نیست. حتی در بسته ترین شرایط مانند شرایط فعلی بازهم جنبش زنان می تواند ابتکارات تازه ای برای شکستن فضاها از خود نشان دهد.

آیا انتظار دارید که محافظه کاران به این تصمیم مجلس واکنش نشان بدهند وبخواهند دوباره واز کانال های مختلف فشار بیاورند تا دوباره درمجلس طرح شود؟

بله این احتمال زیاد است. ما این اطمینان را داریم که فشارهای زنان باعث این عقب نشینی شده است ولی بالاخره دیر یا زود مجددا این لایحه وارد صحن می شود و مهم این است که در آن شرایط با دست پر بتوانیم با آن مخالفت کنیم. ما برای نقد عقلانی این لایحه نیاز به زمان داریم. آنها هم برای کارشناسی مجدد زمان می خواهند اما اگر بخواهند عجله کنند و با فشار آن را وارد صحن بکنند ما هم ناچار می شویم واکنش های صریحتری از خود نشان دهیم.

سارا مقدم و امید معماریان

برگرفته از "روز"