ميزان آسيب هاي سد سيوند شمارش پذير نيست

سد سيوند نمونه اي از اوج ناداني و نادرستي يک حکومت

 

 

 

گفتگويي با مهندس کورش زعيم، مسئول بخش مهندسي بنياد ميراث پاسارگاد به مناسبت سالگشت آبگيري سد سيوند

از: شمس رنجبر

از: کميته بين المللي نجات پاسارگاد

شمس رنجبر: آقاي مهندس زعيم دو سال از آب گيري سد سيوند گذشته است. منهاي تنگه بلاغي که در اولين هفته هاي آبگيري سد سيوند به زير آب رفت و آثاري چند هزار ساله و با ارزشي را به نابودي کشاند، شما به عنوان يک مهندس کارشناس مي توانيد بفرماييد که از آن روز تا کنون ما چه چيزهاي ديگري را در اين اقدام نابخردانه از دست داده ايم؟

کورش زعيم: ميزان آسيب هايي که وارد آمده و چيزهاي ارزشمندي را که از دست داده ايم شمارش پذير نيستند. نخست اينکه صدها اصله درخت چندهزار ساله را به بهانه سد بريدند. تنگه بلاغي داراي آثار تاريخي کم نظيري بود که از دست رفت. از جمله کارگاههاي صنعتي دوران هخامنشي، مانند آهنگري، سفالگري، شراب سازي و غيره. دفينه ها و غارهاي مربوط به 7 تا 70 هزار سال پيش، راه نظامي هخامنشي که از تنگه گذر مي کرد، آبراه سنگي که در زمان هخامنشيان براي انتقال آب از سنگ تراشيده شده بود و جايگاههاي کاوشگري که هنوز اصلا يا به اندازه کافي کاوش نشده بودند. البته کاوشهاي پنهاني و گزارش نشده در آنجا زياد شده بود که اکنون آب شواهد اينگونه غارت ها را پاک کرده است.

افزون بر آن، فشار آب انباشت شده در درياچه پشت سد، با وجود اينکه هنوز به علت کم آبي پر نشده و براي مصارفي که ساخته شده بي خاصيت است، و نيز نشت آب از ديواره هاي سد، همانگونه که پيش بيني مي کرديم، به علت آبرفتي ساختار زمين شناسي منتطقه باعث بالا آمدن سفره آب در دشت پاسارگاد شده که تا پاي آرامگاه را خيس کرده است. خيس شدن زمين پاسارگاد باعث افزايش رويش گياهي و در نتيجه افزايش رطوبت هوا و نمناک شدن سنگ هاي آهکي آرامگاه کورش و ديگر سازه هاي باستاني آنجا شده است.

رودخانه پلوار کم آب و تفريبا خشک شده، در نتيجه کشتزارهايي که به آب رودخانه وابسته بودند در مضيقه خواهند بود، اکولوژي رودخانه در حال نابودي کامل است و زندگاني جانداراني که به آب رودخانه وابسته بوده اند در حال نابودي است.

اين رودخانه از جمله آبراه هايي است که سرانجام به درياچه بختگان مي ريزد. اکنون همانگونه که پيش بيني کرده بوديم، ديگر آبي وجود ندارد که به بختگان بريزد، در نتيجه بختگان با سرعت بيشتري رو به خشک شدن رفته و بسياري پرندگان مهاجر، مانند پليکان ها و لک لک ها، از بي آبي تلف شده اند. در سالهاي آينده شايد ديگر مهاجرتي به آن منطقه نشود.

خشکي درياچه بختگان در پيرامون خود شوره زارهاي گسترده تري را ايجاد کرده و نمک ته نشين اين بخش خشک شده درياچه را به روي زمينهاي کشاورزي پيرامون مي پراکند و بزودي گستره عظيمي از کشتزارهاي آن منتطقه تبديل به شوره زار شده غيرقابل استفاد در کشاورزي خواهد گرديد.

از ديدگاه عملي، سد سيوند بخشي از يک مجموعه آبرساني طراحي شده که همراه با شبکه کانال کشي بود که شامل يک سد دوقلو هم مي شود که هيچکدام هنوز ساخته نشده اند، ولي پروژه سه ساله به سيزده سال و بودجه سه ميلياردي پروژه به 90 ميليارد تومان هم رسيد و نهادهاي خاصي از آن سودهاي کلان بردند. قرار بود تاج سد سيوند 54 متر بلندا داشته باشد که شنيده ام تا 27 متر بالاي سطح زمين بيشتر ساخته نشده است ولي بودجه کلا مصرف شده است. همانگونه که پيش بيني مي کرديم، همين بلندا را هم نمي توانند با آب رودخانه پر کنند.

شمس رنجبر: حال که زيان هاي آن را که هر کدامش براي يک سرزمين و يک ملت ضايعه اي غير قابل جبران است شمرديد ممکن است بگوييد که اين سد با معيارهايي که يک سد را سودآور مي سازد چه سودي براي مردمان ما داشته است؟

کورش زعيم: از ديدگاه ميراث فرهنگي و تاريخي که بگذريم، اين سد نمونه اي از اوج ناداني، نابخردي، بي سوادي و نادرستي است. نه تنها ساختن سد به علت نامناسب بودن آن منطقه براي احداث چنين سازه اي اشتباه بوده، بلکه محاسبات يا توهمات سودآوري سد نيز کاملا غلط بوده است. مکان يابي اشتباه بوده، نقشه برداري اشتباه بوده، محاسبات ميزان آب رودخانه اشتباه بوده، ارتفاعي که براي سد پيش بيني يا محاسبه کرده بودند اشتباه بوده، مدت زمان ساخت اشتباه بوده و هزينه پيش بيني شده يا مصرف شده هم اشتياه بوده است. بيشتر آب آن رودخانه متعلق به حق آبه هاي سنتي کشاورزان و مالکان پيرامون آن است و چيزي براي انتقال نمي ماند. از سوي ديگر، برابر با محاسبات خود مهندسان وزارت نيرو، حدود يک سوم آب درياچه تبخير مي شود و از بين مي رود، در صورتي که چنين ضايعه اي را در يک رودخانه روان نداريم. بطور خلاصه، بودجه سرسام آوري را هزينه کرده اند تا در جايي نامناسب سازه اي نامناسب بسازند تا ميراث فرهنگ و تاريخ ايران را نابود کنند، زيست بوم يک منطقه گسترده را نابود کنند، يک سوم آب جاري رودخانه را با تبخير هدر دهد و مساحت وسيعي از کشتزارها را بخشکانند يا شوره زار کنند. اگر سودي در اين ماجرا براي مردمان بوده، من سر در نمي آورم. مردم ما در زمان هخامنشيان که روي اين رودخانه آب بندهاي متعددي براي ذخيره و تقسيم آب و جلوگيري از سيل ساخته بودند، چقدر از ما هوشمندتر، باسوادتر و متخصص تر بوده اند.

شمس رنجبر: همانطور که مي دانيد کميته بين المللي نجات پاسارگاد اولين ان. جي. اويي بود که مقابل چنين اقدامي ايستاد و بيش از دو سال تلاش کرد تا نظر کارشناسان و دلسوزان فرهنگ ايران را در سراسر دنيا به اين ماجرا جلب کند و اعتراض هاي گسترده اي را به دنبال خود داشت. شما و همراهان شما نيز در همان ابتداي کار يک گزارش مفصل و بسيار جالب درباره زيان هاي اين کار را تهيه کرديد که ما آن را در سايت نجات پاسارگاد منتشر کرديم. از آن چه شما پيش بيني کرديد کدام يک به وقوع پيوسته است؟

کورش زعيم: تقريبا همه پيش بيني هاي ما روي داده است يا در حال تحقق است. همه آن دشواري هايي که در بالا شرح دادم اکنون قابل ديدن است. غرق شدن گنجينه بي همتاي تنگه بلاغي، نابود شدن صدها اصله درخت چند هزار ساله (که من هر کدام را يک قتل نفس مي شمارم)، افزايش رطوبت هوا و نشت آب به دشت پاسارگاد، نابودي اکوسيستم و زيست بوم مسير رودخانه، افزايش کم آبي و رو به خشکي گذاردن درياچه بختگان و نابودي پرندگان مهاجر، مانند پليکان ها وغيره، افزايش نمک زارها و پراکندگي نمک به کشتزارهاي پيرامون، تلف شدن بودجه عظيمي از جيب ملت که مي توانست بيش از پانصد مدرسه در سراسر نقاط محروم کشور بسازد، يا بيش از يکصد کارخانه توليدي ايجاد کند يا اينک همه روستاهاي محروم بي آب و برق را داراي آب و برق کند.

شمس رنجبر: فکر مي کنيد نظريات کارشناسانه ديگر شما نيز اتفاق خواهد افتاد؟

کورش زعيم: کارهاي جمهوري اسلامي آنقدر نابخردانه، بي سوادانه و سودجويانه و ضد منافع ملي است که هر بچه مدرسه اي هم مي تواند به همان نتيجه هايي برسد که ما رسيده بوديم. من ترديدي ندارم که آسيب هايي که در بالا شرح داده ام، همگي روي داده و يا خواهند داد و پيامدهاي سد سيوند زنجيره اي از ضايعات مالي، کشاورزي، زيست بومي، اکولوژيکي، و نادرستي را آشکار خواهد کرد. من همچنين پيش بيني مي کنم که دعواهاي زيادي عليه وزارت نيرو توسط کشاورزان پيرامون رودخانه و دارندگان حق آبه و همچنين کشاورزان پيرامون درياچه بختگان ثبت خواهد شد. افشاگري هايي در رابطه با غارت دفينه هاي تنگه بلاغي را شاهد خواهيم بود و مهندسان و کارکنان باشرف در گير در ساخت سد سيوند کم کم اشتباه هاي فني و مهندسي و دزدي ها و فساد مسلط بر اين پروزه را آشکار خواهند ساخت. در مورد آرامگاه کورش، من انتظار دارم که مسئولان زير فشار افکار عمومي، افزايش رطوبت هوا را اقرار کنند و همانگونه که من در آذر 1384 پيشنهاد کرده بودم، مجبور شوند آرامگاه را در يک محافظ شيشه اي قرار دهند.

شمس رنجبر: شما فکر مي کنيد که چرا دولت احمدي نژاد و سازمان ميراث فرهنگي حاضر نشد به نظريات کارشناسان و مردمان فرهنگدوست در ايران و سراسر جهان توجه کند. و بالاخره هم سد را آبگيري کرد؟ آيا به نظر شما اين اقدام يک نوع لجبازي با مردم بوده يا به دليل ناداني مسئولان ميراث فرهنگي و دولت وقت؟

کورش زعيم: شما بايد توجه داشته باشيد که بيشتر وزيران و مسئولان رده بالاي دولت آقاي احمدي نژاد کم سواد و قشري، و در کارهايي که نياز به انديشه داشته باشد بي تجربه هستند. بهترينشان خود آقاي احمدي نژاد است که کارنامه اش مانند روز روشن است. کافيست شما فقط به اظهارات اين مسئولان که در رسانه ها بازتاب مي يابد توجه کنيد. اگر شما يک مطلب قابل قبول از ديد علمي يا عملي يا منطقي شنيديد، من حرفم را پس مي گيرم. اينها مردم را به حساب نمي آورند، چون نماينده مردم نيستند. از سوي ديگر، فرهنگ و تاريخ ايران زمين را مانع بزرگي در سر راه ايجاد يک حکومت قشري طالبان گونه مي بينند و تصور مي کنند اگر آثار فيزيکي فرهنگ ايرانيان را از بين ببرند، فرهنگ مردم را هم مي توانند با زور و تهديد از بين ببرند.

25 فروردين 1388

www.savepasargad.com

تنها مطالب و مقالاتي که با نام جبهه ملي ايران - ارو‌پا درج ميشود نظرات گردانندگان سايت ميباشد .