|
روسیه؛ برنده درگیریهای چین
دکتر هرمیداس باوند
چین در سه منطقه
مغولستان داخلی، تبت و سین کیانگ مشکلات قومی دارد که مسائل و معضلات تبت و سین
کیانگ هم اینکه به دههها پیش برمیگردد و هم پیچیدهتر است. مردم تبت و سین
کیانگ قبل از روی کار آمدن چین کمونیستی نیز گرایشات استقلالطلبانه داشتند به
گونهای که در سال 1907 وقتی توافقنامهای بین روسیه و انگلیس درباره حل
اختلافات دو طرف به امضا رسیداز مناطقی همچون ایران، افغانستان، تبت و ترکستان
شرقی (سین کیانگ) نام برده شد و دو طرف توافق کردند که استقلال نسبی به تبت و
ترکستان شرقی (سین کیانگ) داده شود. در ادبیات فارسی نیز به ترکستان اشاره شده و
عناوینی چون ختن و کاشگر زیاد مطرح شده است.
با وجود گذشته تاریخی انکارناپذیر در دهه شصت پس از روی کار آمدن دولت کمونیستی
در چین این دولت تلاش کرد حاکمیت مطلق خود را در این منطقه اعمال کند. در ابتدا
جنبشهایی علیه حاکمیت چینیها شکل گرفت و درگیریهایی بین مردم سین کیانگ و
دولت چین به وقوع پیوست اما با کوچ دادن چینیها (هانها) به این منطقه، ترکیب
جمعیتی سین کیانگ تغییر کرد و هر دو قوم به ترکیب نسبتاً برابر رسیدند با این
تفاوت که در تمام دهههای گذشته «هانهای» سین کیانگ از سوی دولت مرکزی چین نیز
مورد حمایت قرار میگرفتند. به لحاظ مذهبی مسلمانان سین کیانگ سنی مذهب هستند و
با اینکه عموم مردم میانهرو میباشند ولی برخی مبارزین سین کیانگی در دهه گذشته
به گروه القاعده پیوستند و چند چینی که در گوانتانامو زندانیاند از مسلمانان
این منطقه هستند.
اهالی این منطقه به لحاظ نژادی از قوم اورال آلتایی بوده که در چین ایهور نامیده
شده و در زبان انگلیسی ایغور گفته میشوند. ایننژاد به قزاقها و ازبکها و تا
حدودی ترکمنستان نزدیکند و از آنجا که سین کیانگ با این کشورها هممرز است
سرکوب سنگین نظامی اعتراضات مردمی ایغورها در تیره شدن روابط کشورهای قزاقستان،
قرقیزستان، ازبکستان و ترکمنستان با چین تأثیر نسبی خواهد داشت. همه این کشورها
به استثنای ترکمنستان در پیمان شانگهای عضویت دارند و در عین حال منابع نفت و
گاز چین در سین کیانگ است و دولت مرکزی قصد صدور نفت به کشورهای آسیای میانه را
داشت. افزایش روابط چین با این کشورها برای روسیه خوشآیند نبود و روسیه که خود
نیز عضو پیمان شانگهاست همیشه مترصد فرصتی بود تا کشورهای آسیای میانه را از چین
دور کرده و به خود نزدیک کند از این منظر شاید درگیریهای سین کیانگ بهترین فرصت
برای روسیه باشد.
24 تیرماه 1388
|
