وضعيت جوانان به مرحله خطرساز رسيده

پژوهشگران دانشگاه تهران ودانشگاه علوم بهزيستي

براساس پژوهشي که درسال ۱۳۸۶ انجام و درفصلنامه رفاه اجتماعي منتشرشده، ۵۴ درصد از جوانان دچار عارضه “آنوميک” شده اند؛ عارضه اي که مي تواند به گسست اجتماعي شديد منجر شود.

نتايج اين تحقيق درحالي انتشار مي يابد که ميزان تورم درسال ۱۳۸۶ که اين تحقيق به پايان رسيده، حدود ۱۸ درصد بوده است. همين تورم درسال ۱۳۸۵ ۲/ ۱۳ درصد بوده. اين درحالي است که نرخ تورم براساس گزارش بانک مرکزي درسال ۱۳۸۷ درحدود ۲۵ درصد بود ه است؛ نرخي که براساس گزارش نهادهاي مالي اقتصادي جهاني حدود ۳۰ درصد است. براساس اين پژوهش فشارهاي اقتصادي عارضه آنوميک راتشديد و فاصله ميان نيازها و خواسته‌هاي افراد را افزايش داده به نحوي که جوانان ميان امکانات مالي و راه‌هاي دستيابي به خواسته‌هاي خود احساس عدم تناسب يا احساس نابساماني اقتصادي شديدي دارند.

مليحه شياني، جامعه‌شناس و عضو هيات علمي دانشگاه تهران و محمدعلي محمدي جامعه‌شناس و عضو هيات علمي دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي اين تحقيق را برروي جامعه نمونه ۸۱۶ نفري از جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله شهر تهران که ۶۰ درصدشان مرد بوده‌اند، انجام داده اند.

اين دو محقق براي بررسي احساس نابساماني اقتصادي که به معناي احساس عدم تناسب ميان نيازها، خواسته‌ها، اهداف اجتماعي و امکانات مالي و اقتصادي از يک‌سو و راه‌ها و وسايل دستيابي به آنها از سوي ديگر است، به عنوان متغيرمستقل و کنترل اقتصاد جامعه توسط تعداد کمي از افراد ، تبعيت از قوانين و قواعد اخلاقي به منزله موفقيت کمتر ، پرداخت رشوه براي حل مشکلات، به عنوان متغيرهاي وابسته کار کرده اند.

براساس اين تحقيق در مورد متغيروابسته، نظر جوانان در مورد کنترل اقتصاد جامعه توسط تعداد کمي از افراد بوده که ۷/ ۵۵ درصد از جوانان اين متغير را زياد و ۶/ ۳۲ درصد آن را متوسط ارزيابي کرده‌اند.

متغير وابسته ديگر تبعيت از قوانين و قواعد اخلاقي به منزله موفقيت کمتر بوده است که ۵/ ۶۱ درصد اين جوانان اين متغير را زياد و ۵/ ۱۶ درصد متوسط ارزيابي کرده‌اند.

پرداخت رشوه براي حل مشکلات از ديگر متغيرهاي وابسته در اين تحقيق بوده است که ۱/ ۵۰ درصد افراد مورد خطاب اين تحقيق، آن را زياد و ۲/ ۲۴ درصد متوسط ارزيابي کرده‌اند.

محققان درنتيجه تحقيق خود تاکيد کرده اند که ضريب ۵۴ درصدي وضعيت آنوميک زياد در ميان جوانان حاکي از وضعيتي نابسامان و به شدت وخيم داردتا جايي که جوانان حالتي از گسستگي ميان خود و جامعه را تجربه کرده وبه شرايط خطرساز ونگران کننده اي وارد شده اند.

ضريب ۳۲ درصدي وضعيت آنوميک درحد متوسط نيز حاکي از صعود بحران درآينده نزديک ازحد متوسط به حد بالا دارد که آن را قابل جمع به رقم ۸۶درصد وضعيت آنوميک درحد بالا مي سازد.

ترکيب جوانان مورد بررسي واقع شده دراين تحقيق به اين شرح است :۷/ ۳۷ درصد دانش‌آموز، ۲/ ۲۵ درصد دانشجو، ۸/ ۱۳ درصد بيکار و سرباز و ۲۳ درصد شاغل. شاغلان به ترتيب در مشاغل اداري- دفتري، خدماتي، فروشندگي، فني- حرفه‌اي و علمي- تخصصي مشغول بوده‌اند. پدران آنها بيشتر در مشاغل پايين و متوسط بوده و ۸۳ درصد مادران آنها نيز خانه‌دار بوده‌اند.

دربررسي هاي اين تحقيق معلوم شده که ۹/ ۳۱ درصد از جوانان پاسخگو به پرسشگران ، درباره تعريف جوان و جواني تصويري مثبت چون دوره تلاش، شور زندگي، ساختن آينده و… داشته و ۵/ ۶۲ درصد با ذکر مفاهيمي چون بدبختي، نااميدي، حباب روي آب و… از آن به عنوان امري منفي ذکرکرده اند. اصلي‌ترين مسائل و مشکلات جوانان نيز به ترتيب بيکاري و نداشتن شغل مناسب، مشکلات فردي، مشکلات ساختاري جامعه، مشکلات مالي و معيشتي و مسائل مربوط به خانواده و ازدواج مطرح شده است.

از سوي ديگر ۵۸ درصد جوانان پاسخگو اصلي‌ترين دليل اعتياد به مواد مخدر را مربوط به شرايط اجتماعي، ۹/ ۹ درصد عوامل خانوادگي و ۱/ ۳۲ درصد عوامل فردي دانسته‌اند و با توجه به ارزيابي از وضعيت جامعه و جنبه‌هاي مثبت و منفي زندگي در کشورهاي ديگر ۸/ ۳۵ درصد تمايل شديد و ۷/ ۳۵ درصد تمايل متوسط و ۶/ ۲۸ درصد تمايل کم براي اقامت در خارج از کشور دارند.

همچنين احساس نارضايتي در زندگي در ابعاد مختلف ادامه تحصيل، اعتمادبه‌نفس، کسب درآمد، احترام اجتماعي، امنيت شغلي، رفاه اجتماعي و تحمل عقايد و رفتارهاي مختلف و تحمل سختي‌ها در ۷/ ۵۶ درصد از اين جوانان زياد، در ۲/ ۲۸ درصد متوسط و در ۱/ ۱۵ درصد کم بوده است.

نگرش منفي يا بدبيني نسبت به آينده شغلي، تحصيلي، موفقيت، راه‌هاي کسب موفقيت و تحقق آرزوها هم در ۴/ ۴۴ درصد آنها زياد و ۳/ ۳۴ درصد متوسط و ۳/ ۲۱ درصد کم بوده است.

اين تحقيق شرايط آنوميک را با مفهوم از خودبيگانگي همراه دانسته ومعتقد است هنگامي که هنجارها قدرت حفظ وفاداري عمومي را ندارند و احساس از هم‌گسيختگي فرد را از جمعي که به آن تعلق داشته، دور مي‌کند، فرد احساس مصونيت خود را از دست مي‌دهد و چنين فردي خود را به تنهايي مسبب ناهنجاري رفتاري ندانسته و بيشتر جامعه و مديران آن را مسوول مي‌داند.

الهام اسماعيلي

روز