ا ُبا ما ، ترکیه و قطعنامه نسل کشی ارامنه

آسلی آیدین تاشباش

ترجمه ازمتن انگلیسی : آرسن نظریان

شکی نیست که قسمت اعظم جهان اسلام درمسابقه انتخاباتی ریاست جمهوری امریکا جانب باراک ا ُباما را گرفته است .

سناتور ٤٧ سال اهل ایالت ایلینوی محبوبیت زیادی در بین مردمان خاورمیانه دارد. آنها شیفته اسم کوچک او، حسین ، هستند وحتی متمایل به این تصور می باشند که ا ُباما درحقیقت مسلمانی است که برای جا بازکردن دردستگاه دولتی امریکا ناچار از پنهان کردن اعتقادات واقعی خویش است .

باز عده دیگری ، ازریاست جمهوری ا ُباما به عنوان نماد تغییروتحول درسیاستهای نامحبوب دولت بوش درخاور میانه استقبال می کنند .

لکن ، اینجا درترکیه ، این ا ُبامانیا ( ذوق واشتیاق مفرط نسبت به ا ُباما ) خیلی زود ، درهمان شروع مبارزه انتخاباتی فروکش کرد . بیشتر سیاستمداران و مسوولان دولتی ترکیه ، که ابتدا فریفته این سناتور جوان وتاریخچه زندگی او شده بودند ، اکنون می گویند که ترجیح می دهند سناتور جان من کین کرسی ریاست جمهوری را به چنگ آورد .

کل این داستان ارتباط چندانی با خود باراک ا ُباما ندارد .

ترکیه نوین ملتی است که هنوز درتلاش رهاندن خویش ازآثارکشمکشها وتضادهای فرهنگی وسیاسی است که با تاسیس جمهوری مدرن غیردینی برروی خرابه های امپراطوری عثمانی درسال ١٩٢٣ پدیدارگشت . ترکیه ملتی است که به مناقشات داخلی وخارجی، هردو ، خو گرفته و فکر تنها ماندگی وانزوا در صحنه جهانی آزارش می دهد . بنابراین ، جای تعجب نیست که درمورد هرموضوعی که فکرش را بکنید ، ترکها فورا این سوال را پیش می کشند : "اما این به نفع ترکیه است ؟" . درمورد حاضر، به نظر می رسد که جامعه سیاسی آنکا را ونخبگان ترک چنین فکر می کنند که انتخاب ا ُباما به نفع ترکیه نخواهد بود .

یک رهبرعالی مقام سیاسی به من چنین می گوید : " کل این موضوع به مساله ارمنی مربوط می شود ". وی به مطلبی اشاره می کند که اساسا به حوزه لغت شناسی مربوط می شود ، اما موضوعی است که اثرات موج گونه آن بسی فراتراز مرزهای منطقه احساس می شود .

ترکها وارامنه مدتهاست درباره نامیدن رویدادهای غم انگیزی که در سال ١٩١٥، درایالات شرقی امپراتوری عثمانی اتفاق افتاد ، اختلاف نظردارند . ترکها می گویند که تبعیدهای قهرآمیز و کشتارهای دسته جمعی ارمنیان مسیحی درمتن یک جنگ داخلی روی داده و " نسل کشی " (ژنوسید ) محسوب نمی شود . ازنظرارمنیان ، خواه کشورهمسایه ارمنستان و خواه ارمنیانی که درسراسرگیتی پراکنده هستند و دیاسپورای نیرومندی را تشکیل می دهند ، رویدادهای موردبحث چیزی جزقتل عام ونسل کشی نبوده و بنابراین شایسته شناسایی همگانی به این عنوان می باشد .

اما ، اینهمه چه ربطی به باراک ا ُباما دارد ؟

ترکها وارمنی ها ، سالهای سال است که تقریبا بدون تماس مستقیم باهم ، در پلاتفرمهای ملی سایرکشورها ، وعمدتا در کنگره ایالات متحده ، بر سراین موضوع باهم به جدال می پردازند .

تقریبا هرسال، لابی مقتدر ارمنیان ایالات متحده می کوشد تا قطعنامه ای را دایربر شناسایی رویدادهای مورد بحث به عنوان " نسل کشی " از تصویب کنگره بگذراند . دولت ترکیه هم درواشنگتن لابی گری خود را، که تقریبا به طور منحصر به همین مساله مربوط می شود ، دنبال می کند . دولت یادشده با تهدید به قطع روابط استراتژیکش با ایالات متحده ، تاکنون ازتصویب لایحه شناسایی نسل کشی ارامنه جلوگیری کرده است . ( چند سال پیش، هنگامی که سنای فرانسه قطعنامه مشابهی را به تصویب رساند ، ترکیه روابط اقتصادی ونظامی اش را با فرانسه به میزان قابل توجهی کاهش داد. واشنگتن ازاین امر مطلع است ومی داند که موضوع فقط به یک اختلاف لغوی مربوط نمی شود). رییس جمهوری های مختلف امریکا ، درطی دوران تصدیشان ، درآخرین لحظات پیش ازتصویب قطعنامه مداخله کرده اند تا قطعنامه به تصویب نرسد و روابط با یک متحد مهم ، که همسایه عراق هم هست ، آسیب نبیند. سال گذشته ، سخنگوی مجلس نمایندگان ، نانسی پـِلوسی و دیگر حامیان قطعنامه درکنگره ، درآخرین دقایق پس از هشدار کاخ سفید مبنی براینکه اینکار به روابط با ترکیه و نیز اقدامات جنگی درعراق صدمه خواهد زد ، ازتصویب قطعنامه صرفنظر کردند .

با اینحال ، باراک ا ُباما قول داده است که از تصویب قطعنامه شناسایی قتل عام حمایت کند .

مطلبی که مساله را برای آنکارا نا خوش آیندترمی کند ، اینست که یارانتخاباتی ا ُباما ، سناتور جو بایدن ، مدتهای مدید متحد لابی های یونانی وارمنی در واشنگتن وبانی لوایحی بوده است که سیاستهای ترکیه درمورد قبرس وارمنستان را مورد سوال قرارداده است .

همان سیاستمدار ترک به من می گوید : " ازطرف دیگر، جان مک کین ترکیه را خوب می شناسد واز ارزش واهمیت استراتژیکی ما نیک آگاه است" . آنکارا مردی راترجیح می دهد که احساسی نوستالژیک نسبت به نقش ترکیه درعصرجنگ سرد و مهارکردن صدام حسین داشته باشد و فشاری برای "تغییر اساسی" دراین معاد له وارد نیاورد . یک دیپلمات غربی می گوید : "عامل کلینتون نیز بی تاثیر نیست " . اغلب ترکها شیفته بیل کلینتون هستند . وی در سال ١٩٩٩، درپی وقوع زلزله ای شدید درترکیه به اینکشور سفر کرد وازآن پس مروج سیاستهایی شد که روابط ترکیه – ایالات متحده را به سطح مشارکت وهمکاری استراتژیک درمورد انرژی و موضوعات ومسایل منطقه ای ارتقا داد . بیل وهیلاری، از آنزمان به ترکیه سفر می کنند وروابطشان را با دولت ترکیه حفظ کرده اند .

(طیب اردوقان ، نخست وزیر ترکیه نیز ، تقریبا طی همه سفرهایش به ایالات متحده ، با رییس جمهوری پیشین یا همسرش ملاقات می کند ).

دیپلمات ترک می گوید : " خبر پیروزی ا ُباما بر هیلاری دراینجا با ناخرسندی دریافت شد ".

نتایج انتخابات نوامبر ایالات متحده را ترکها، ضمن اینکه روز ٢٤ آوریل درپس ذهنشان خواهد بود ، با این امید نظاره خواهند کرد که ا ُباما پیروز نشود . ٢٤ آوریل روزی است که ارامنه به یاد آنچه که مقامات ترک "باصطلاح نسل کشی" اش می نامند ، مراسم یادبود برپا می دارند .

آسلی آیدین تاشباش روزنامه نگارمقیم استانبول و مدیرپیشین دفتر آنکارای روزنامه صباح می باشد .

چاپ درنشریه "فوربس" ، 9 سپتامبر 2008

http://www.forbes.com/opinions/2008/09/29/turkey-obama-armenia-oped-cx_aa_0929aydintasbas.html