تحلیل جبهه ملی ایران از رویدادهای مصر

به نام خداوند جان وخرد

هموطنان:

از دیدگاه بسیاری از نواندیشان، روند توسعه مترقیانه تمدن بشری معطوف به نیل آزادی برای کل ابناء بشربوده است. درین رهگذر ارزش های جهانشمول وقت چون آزادی، حقوق بشر، مردم سالاری و حکومت قانون از یک سو فرآیند قرنها کشش و کوشش متفکران، نواندیشان، جنگ ها و انقلابهای اجتماعی - سیاسی و از سوی دیگر زائیده ی مقتضیات گریزناپذیر انقلاب های علمی، تکنولوژی، اطلاعات و ارتباطات متبلور در روند جهانی شدن بوده است. بی شک ارزشهای جهانشمول مورد بحث به ویژه حقوق بشرغیرقابل تفکیک و تقسیم به شاخصه های مختلف عقیدتی چون هندوئیسم، مسیحی ایسم، بودئیسم وغیره میباشد. در این رابطه برخی از جوامع متصف به فرهنگهای تک بعدی وخودکفا و متکلف و متعهدگرا بسبب تعارض با ارزش های مذکور، با نوعی تعلل و توقف تاریخی روبرو بوده و نظام های استبدادی آنها با نهادهای بین المللی که متولی حمایت از ارزش های یادشده اند دست به گریبان هستند.

در این رابطه کشورهای جهان عرب به غیر از یکی دو کشور، بقیه به دلیل ساختارسیاسی استبداد زده با اصول و مضامین نهادینه شده ی آزادی و دموکراسی بیگانه بوده اند. گذشته از نظام های استبدادی فردی مبنی بر ساختار قبیله ای و سلطنتی اقتدارگرا که اکنون متصفان به نظام جمهوری هستند و بعضا مبارزات ضداستعماری و استقلال طلبانه را در کارنامه سیاسی خود دارند اکثربصورت جمهوریهای مادام العمر و موروثی و اشکالی از این دست بوده اند. بی شک جنبش های مردمی، متجلی در بهار عرب افق سیاسی- اجتماعی جدیدی در جهت پایان بخشی به نحله های استبدادی موجود و برقراری نوعی نظام مبتنی بر آزادی و مردم سالاری پدیدارساخته است.

در این رابطه در کشور باستانی مصر که جایگاه کانونی و محوری ویژه ای درجهان عرب دارد و در دهه های اخیر داعیه دار رهبری مصر در سه مدارجهان عرب، اسلام وآفریقا بوده است. پیروزی اولیه مبارزان راه آزادی اش که با مشارکت و همدلی گروههای سیاسی انجام گردید، و این نوید آن بود که نظام دموکراتیک آینده می بایست براساس نوعی موازنه منصفانه بین نظرات گروه های مختلف ذیمدخل درجریان انقلاب باشد و به نحوی انجام گیرد که زمینه ساز آینده ای درخشان برای مردم مصر و الگوئی برای دیگر کشورهای عرب گردد. ولی از آن جائیکه در نظام های استبدادی اجازه داده نمیشود جوامع مدنی سازمان یافته از احزاب و گروههای سیاسی در عرصه ی سیاست حضور فعالی داشته باشند، از این رو هنگام بروز بحران های سیاسی و انقلاب های مردمی به دلیل فقدان نهاد سیاسی سازمان یافته درجهت مدیریت انقلاب و سوق آن به مقاصد مورد نظر، ناچار نوعی همبستگی رنگین کمانی متشکل از گروههای سیاسی مختلف به منظورتغییر وضع موجود به وجود می آید.

که معمولا پس از سرنگونی نظام استبدادی، ادامه این همبستگی برای استقرار نظم و نسق سیاسی آینده و مورد قبول همه گروه ها، کار آسانی نبوده و غالبا با دشواریهایی روبرو میشود.به ویژه اگر گروه سنتی سازمان یافته متصف به ارزشهای سیاسی- اجتماعی متعارض، به جرگه مبارزان کسب آزادی ومردم سالاری ملحق شود، با زیرکی تمام میتواند براساس درایت تشکیلاتی جریان انقلاب را به کژراهه کشانده و فرایند آنرا به نفع خود مصادره نماید. این واقعیتی است که در روابط بین اخوان المسلمین و همراهان و طراحان و هادیان اولیه ی انفلاب مصر ظاهر گردیده است. اخوان المسلمین که ریشه دیرینه درحیات سیاسی مصر دارد، از 1952 به بعد با فراز و فرودهائی روبرو بوده است. در زمان انورالسادات اگرچه رسما غیرقانونی بود ولی عملا از نوعی تساهل و سازگاری و آزادی عمل نسبی برای فعالیت های آرام بهره مند شد.

حکومت مبارک تا حدودی راه مدارا و زنهار را با اخوان در پیش گرفت ولی نقطه عطف در برنامه سیاسی اخوان در سال 1984 ظاهر گردید وقتی که توسل به خشونت را در روند سیاسی مردود دانست و تصمیم گرفت در انتخابات پارلمان شرکت نماید. چنانکه درانتخابات سال 2000 اخوان 17 کرسی و در سال 2005 موفق به اخذ 88 کرسی گردید. در آغاز بروز انقلاب مردمی علیه رژیم مبارک، اخوان سیاست حاشیه نشینی و نظاره گری را در پیش گرفت و بانظامیان و دولت «احمدشفیق» نوعی همدلی نشان داد. ولی وقتی پیروزی مبارزان آزادی و دموکراسی را مسجل دید وارد گردونه جنبش مردمی گردید و با نمایشی حاکی ازتعدیل ارزشهاومواضع قبلی خود و همسویی وهمراهی با ارزشهای دموکراتیک موفق گردید با بهره گیری از ساختار تشکیلاتی سنتی خود در انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری از ائتلاف رنگین کمانی مرکب از جبهه نجات ملی،انجمن ملی تغییر، حزب لیبرال وفد و گروه جوانان 6 آوریل و غیره پیشی بگیرد.

اولین اقدام پارلمان جدید که اکثریت آن را نمایندگان حزب آزادی و عدالت شاخه ی سیاسی اخوان، حزب سلفی النور و حزب عذالثوره داشتند، انتخاب اکثر اعضای کمیسیون پیش نویس قانون اساسی که ازهم اندیشان سلفی خود بودند و در نتیجه اصول مندرج در پیش نویس قانون اساسی عمدتا طبق نظرات ارزشی اخوان و در تعارض جدی با مبانی آزادی و دموکراسی ظاهر گردید که مورد اعتراض نمایندگان احزاب مخالف و خروج آنها از کمسیون مذکورگردید.از سوی دیگر «محمدمرسی» در جهت همسویی با پارلمان نه تنها با درخواست تاخیر زمان همه پرسی پیش نویس قانون اساسی در مقام مخالفت در آمده بلکه با اتخاذ تصمیمات عاجل ناظر به مهار نظامیان و برکناری افسران ارشد و مقابله جویی با دستگاه قضایی وتصفیه آن گامی فراتر برداشت و با صدور فرمان گسترش اختیارات ریاست جمهوری و تاکید مجدد ناظر به برگذاری همه پرسی پیش نویس قانون اساسی در تاریخ موعود که حاکی از بی تجربگی، عجله و نداشتن درک درست از موقعیت زمانی بود به یکباره زمینه ساز بازگشت مردم معترض به خیابان ها شد.

عدم اطمینان از وضع پیش آمده و فرایند آن چنان در اذهان مخالفان جای گرفته که نه تنها درخواست «مرسی» برای مذاکرات فراگیر را رد نمودند، بلکه لغو فرمان اختیارات رئیس جمهوررا نیز ناچیز انگاشتند. زیرا مردم مصر در بحبوحه فضای انقلابی ایجاد شده انتظار داشتند که دولت منتخب شان خروش انقلابی آنان را در جهت تحقق ارزش های مترقیانه ی روز سامان دهد. ولی با حیرت تمام شاهد پیدایش کژراهگی در روند انقلاب ازسوی اخوان و سوق دادن آن در جهت استقرار نظام استبدادی از نوع دیگر شدند که بی شک گزینه دیگری جز مقابله جویی و به چرخش درآوردن گردونه انقلاب و بازگرداندن آن به مدار اصلی خود ندیدند.

از دیدگاه آنها انرژی انقلابی حاصل از دگرگونی ساختار بنیانی کشور نه تنها میل به ایستائی و واپسگرایی ندارد بلکه خواهان آنست که ازطریق اتصاف به ارزش های مترقیانه روز چون آزادی و دموکراسی آینده خود را تضمین نماید. اینک در قبال تعارض ارزشی پیش آمده جامعه مصر برسر دوراهی نگران کننده قرار گرفته است.یا باید بازگشت به فضای انقلابی و رویارویی با اخوان و همگنان ارزشی اش را در پیش گیرد یا از طریق گفتگوی سازنده بر اساس موازنه منصفانه بین ارزشهای مورد نظر طرفین اختلاف، ثبات و آرامش را به کشور بازگرداند. و یا ارتش به استناد حفظ پایه های استراتژیک و حیاتی کشور بعنوان محلل سیاسی وارد معرکه شده و ظاهرا به طور موقت مدیریت بحران و اداره کشور را در دست گیرد.

جبهه ملی ایران در ضمن پای بندی دیرینه خود به آزادی، حقوق بشر، دموکراسی و حکومت قانون پشتیبانی همه جانبه خود را از پویندگان راه آزادی و دموکراسی متجلی در آراء و اندیشه های جبهه نجات ملی وهمسویان او در ائتلاف دموکراتیک اعلام میدارد. و نیک میداند که پیروزی متعرضان در کانون فرهنگی و سیاسی جهان عرب بازتاب مشابه خودرادردیگر کشورهای عربی در پی خواهد داشت. ما امیدواریم که کوشش ملت مصر در خیزش تحسین برانگیزخود برای طرد استبداد که محور آمال ملی اوبوده است به نتیجه مطلوب نایل گردد.

25 /9 /1391

تــهـران – جبـهـه مــلی ایــران