نقش بنیادگرایان اسلامی و
علل سرنگونی دولت ملی و مردمسالار مصدق
امیرحسین لادن
اکثر مردم براین باورند که براندازی دولت مصدق، فقط برای دسترسی و کنترل نفت ایران بود. نفت برای متجاوزین، نقش اساسی داشت ، ولی دلایلی دیگر در این حرکت فاجعه انگیز برای کشورمان ، مزید بر علت شدند. نفت ایران ، برای انگلیس همه چیز بود. هم تنها راه برای جلوگیری از سقوط اقتصادی انگلستان جنگ زده بود و هم می توانست از فروپاشی سریع تر امپراتوری پیر پیش گیری کند. انگلستان حاضر بود برای ادامه‍ی نزدیک به نیم قرن غارت منابع نفت ایران از طریق اشاعه‍ی سیاست رشوه ، فساد و تفرقه برای چپاول آسانتر و ارزان تر ، ثروت های ملی کشورمان بهر حربه ای متشبث شود و تا حدّ جنگ و اشغال ایران پیش برود.
شرکت نفت انگلیس و ایران (بی پی ، امروز) ، طی پنجاه سال عمر استثمارگرانه‍ی نفرت انگیزش در ایران ، ده ها هزار ایرانی را برده وار بکار کشید ، آنان را از حقوق اجتماعی و انسانی محروم کرد و حتی ابتدائی ترین حقوق کارگری و کارمندی شان را پایمال نمود. برای اجرای مقاصد خود نه تنها رشوه و فساد را در سراسر کشور اشاعه داده بود بلکه برای پیشبرد مقاصد شوم خود ، همواره در سیاست داخلی کشور مداخله می کرد.
شرکت نفت با همکاری دولت انگلیس ، به کار گیریِ دسیسه و نیرنگ و همدستی مشتی وطن فروشِ گمراه ؛ نیم قرن اقتصاد کشور را راکد و سیستم مالی ایران را متزلزل نگاه داشت. با استناد به مدارک موجود ، شرکت "بی پی" میلیاردها دلار به ملت مان مدیون و به کشورمان بدهکار است. رابطه‍ی شرکت بی پی با ایران و ایرانی ، رابطه‍ی زالوئی که خون را میمکد و محکومی که خونش مکیده می شود کاملاً یک طرفه و بنفع زالو بود.
نوآم چامسکی می نویسد که قرارداد نفت بی پی با ایران ، یک سرقت خالص و اجحاف مطلق بود. ایران نیم قرن کفاره داد ؛ ایرانیان در فقر ، فلاکت و حقارت زندگی می کردند و انگلیس ها با خرج ملت ایران در رفاه ، آسایش و نعمت بودند. صنایع انگلیس ، وسائل نقلیه و کشتی های نظامی و تجاری آنکشور همه و همه با نفت چپاول شده‍ی ایران در حرکت بودند. صدها میلیارد دلار از ثروت ملی ایران که می بایستی برای آبادی ایران و رفاه ملتش صرف شود بحساب "بی پی" واریز می شد. (۱)
سیاست آمریکا در منطقه: وزارت امور خارجه‍ی آمریکا در سال ۱۹۴۵ ، نفت خاورمیانه را منبع شگفت انگیز قدرت استراتژیک و عظیم ترین و پُربها ترین غنیمت در تاریخ جهان میدانست. آیزنهاور (رئیس جمهور آمریکا در دوران سرنگونی دولت مصدق) گفت: خاورمیانه از نظر استراتژیک مهمترین منطقه جهان برای آمریکا می باشد. (۲)
آمریکا ابتدا با دولت مصدق در مورد مسأله‍ی نفت ، مشکلی نداشت و به دولت انگلیس گفته بود که با مصدق کنار بیایند و سهم ایران را مانند کشورهای طرف ، شرکت های نفتی آمریکا ، تا پنجاه درصد بالا ببرد. آنزمان شرکت های نفتی آمریکائی ، قرارداد پنجاه پنجاه با کشورهای نفت خیز داشتند ، در حالی که سهم ایران از منافع شرکت نفت ۱۱ درصد بود. ولی چون ایران حق دیدن و رسیدگی به دفاتر شرکت را نداشت؛ حتی این ۱۱ در صد بی معنی بود! ۱۱ درصد چه مبلغی ؟
سیاست آمریکا در مورد ایران و منطقه ، هم گسترده تر و هم با سیاست انگلیس متفاوت بود. با این تفاوت برای کنترل منطقه (نفت و استراتژیک) ؛ گِردِ فلسفه‍ی نفوذِ سیاسی - اقتصادی و حضور نظامی ، با هم متحد و مرتبت شدند. پایه های امپراتوری انگلیس در حال ریزش و سقوط بود ، در حالی که آمریکا طی جنگ جهانی دوم ، به بزرگترین ابَر قدرت تبدیل شده بود و برای تأمین و حفظ این موقعیت ، نیازهای جدیدی داشت:
- دسترسی و کنترل منابع طبیعی ، از جمله نفت منطقه ؛
- احداث پایگاه های (حضور) نظامی در کشورهای خاورمیانه ، خلیج فارس و بحر عمان ؛
- ورود ، رخنه و تسلط به بازارهای منطقه برای کالاهای آمریکائی ؛
- جلوگیری از نفوذ جغرافیائی و سیاسی شوروی (کمونیزم) ؛ و
- پیشگیری از گسترش و شیوع ملی گرائی و استقلال طلبی ؛ امثال مصدق و عبدالناصر در منطقه و رهبرانی مانند آربنز در گوآتمالا و سیهانوم در کمبوچیه ، بود.
سیاست و روش آمریکا با ایران زمانی تغییر کرد که آیزنهاور دریافت که برنامه‍ی دولت مصدق ، تنها ملی کردن صنایع نفت نیست. بلکه مصدق خواهان استقلال اقتصادی کشور ، معتقد به "سیاست خارجیِ غیرمتعهد" (بی طرف) و برپائی سیستمی مردمسالار و قانونمند برای ایران می باشد. یعنی ایران نمی خواست وابسته به قطب آمریکا و یا شوروی باشد. این روش برای آمریکا بخصوص برای دولت آیزنهاور که با تکیه به فلسفه‍ی "اگر با ما نیستی برمائی" حرکت می کرد ، قابل پذیرش نبود.
در ضمن ، آیزنهاور قصد داشت برنامه ای را که دولت روزولت در رابطه با عربستان و سیاست "توسعه‍ی بنیادگرائی اسلامی" برای مقابله با کمونیزم و ملی گراهای مستقل آغاز کرده بود ، ادامه بدهد. دولت روزولت در سال ۱۹۴٨ ، بلافاصله پس از جنگ جهانی دوم ، برای جلوگیری از نفوذ کمونیزم در خاورمیانه ، در کشورهای عرب و دیگر کشورهای اسلامی ؛ سیاست جدیدی اتخاذ نموده و بتدریج پیاده میکرد. این سیاست پشتیبانی از بنیادگراهای وهابی به سرکردگی عربستان سعودی برای مقابله با کمونیزم وملی گرائی مستقل بود. (٣)
عربستان سعودی غیر از مقابله با کمونیزم ، معتقد بود که عبدالناصر به منابع نفتی آنکشور چشم دارد و او را یک دشمن خطرناک می دانست و برای تضعیف و نابودی او آماده‍ی هر کاری بود. در این راستا ، امام های وهابی بسرکردگی محمد ابن ابراهیم الشیخ (مفتی عربستان) و دلارهای هنگفت نفتی آنکشور، همراه با اطلاعات ویژه‍ی اداره‍ی سیا و ام آی ۶ ؛ توانستند اخوان المسلمین بسرکردگی حسن البنّا را در مصر ، ظرف پنج سال تبدیل به یک گروه قدرتمند یک میلیونی کنند.
حسن البنا و حاج امین الحسینی رهبران اخوان المسلمین مصر و فلسطین با ادغام دو فلسفه: "اتحاد مسلمین" تئوریِ جمال الدین افغانی و بنیادگرائی وهابی ؛ همراه با پشتیبانی مالی عربستان ؛ توانستند یک تشکیلات گسترده‍ی بنیادگرائی اسلامی بوجود آورده و در کشورهای مختلف سازماندهی کنند: از جمله در مراکش ، اندونزی ، الجزیره ، اردن ، سوریه و در یمن بسرکردگی عبدالرحمان الایریانی ، در افغانستان محمد صادق مجدیدی و در سودان حسن ترابی ، رهبر "جبهه ملی اسلامی" که بقدرت رسید.
پاکستان "جمعیت اسلامی" به رهبری ابوالعلا معدودی تشکیل گردید ؛ که بعدها به یک حزب سیاسی تبدیل شد. معدودی تحت نفوذ بنیادگرائیِ وهابی و بهره گیری از تعلیمات جمال الدین افغانی ، فلسفه‍ی جمهوری اسلامی در پاکستان را پایه ریزی کرد. او برای مقابله و سرکوب دانشجویان ملی و چپ گرایان ؛ یک گروه گردن کلفت چماق بدست بنام "انجمن اسلامی دانشجویان" بوجود آورد. این گروه بعدها در بقدرت رساندنِ ضیاء الحق ، دیکتاتور پاکستان ، در سال ۱۹۷۷ نقش مهمی داشت.
عراق بنیادگرایان شیعه در عراق ، حزب زیر زمینی "الدعوه" را به رهبری آیت اله محمد باقر صدر و همراهی آیت اله محسن حکیم تأسیس کردند. چماقداران حزب الدعوه مسئول سرکوب دانشجویان کثرت کرا و سوسیالیت در عراق بودند.
ایران آیت اله کاشانی که سرمشق و پدرخوانده‍ی مبارزاتی آیت اله خمینی بود ؛ از تشکیل "جمعیت فدائیان اسلام" به رهبری نواب صفوی پشتیبانی کرد. این جمعیت با اخوان المسلمین مصر رابطه ای نزدیک داشت و حمایت می شد. برنامه‍ی اصلیِ فدائیان اسلام ، ترور شخصیت هائی بود که دشمن می شمردند ، ازجمله:
- احمد کسروی (۱۲۶۹ ۱٣۲۴) پژوهشگر ، تاریخ نویس و منتقد خرافات مذهبی ؛
- منشی کسروی که آنروز با او همراه بود نیز ترور شد ؛
- عبدالحسین هژیر ، وزیر دربار ؛
- سپهبد رزم آرا ، نخست وزیر؛ بوسیله‍ی خلیل طهماسبی ترور شد*
* نواب صفوی پس از اطلاع از دستگیری خلیل طهماسبی در اعلامیه ای ، سه روز به حکومت وقت داد تا او را آزاد کنند.
آیت اله کاشانی در اینمورد اعلامیه داد: "... جوانی غیور و وطن پرست و متدین از میان مردم ایران برخاست و نخست وزیر بیگانه پرست را بسزای رساند."
- عبدالمجید زنگنه ، وزیر فرهنگ
- سوء قصد ناموفق حسین فاطمی ، وزیر امور خارجه کابینه مصدق ؛
- حسنعلی منصور ، نخست وزیر
نتیجه‍ی سیاست "علم کردن بنیادگرایان اسلامی" جهت مقابله با کمونیزم و ملی گرائی ، برای آمریکا یک شمشیر دو لبه بود. آمریکا جلوی نفوذ کمونیزم را سدّ کرد ، شوروی را در افغانستان با شکست مواجه ساخت و دولت های ملی گرای غیر متعهد را سرنگون کرد. ولی متقابلاً همین بنیادگراهای وهابی که آمریکا سال ها تعلیم داده و مجهز کرده بود ؛ با همکاری ضد اطلاعات (رکن ۲) ارتش پاکستان، طالبان را بوجود آوردند که هنوز آمریکا درگیر مبارزه و جنگ با آنان در پاکستان و افغانستان می باشد. و گروهی دیگر از بنیادگرایان وهابی بسرکردگی اسامه بن لادن ، القاعده را بوجود آوردند که ضربات شدیدی به منافع آمریکا در کشورهای اسلامی زد که بزرگترین ضربه حادثه‍ی ۱۱ سپتامبر بود. این حادثه‍ی بی سابقه و شُک آور ، نه تنها نشان داد که آمریکا ، تنها اَبَرقدرت جهان آسیب پذیر می باشد بلکه چهره بین المللی آمریکا و زندگی روزانه‍ی ملتش را برای همیشه تحت شعاع قرار داد. (۴)
سیاست مقابله با ملی گراهای مستقل ، بخصوص سرنگونی دولت مصدق نیز ، برای آمریکا عواقب تخریبی و فاجعه انگیز داشت. گزارش سازمانهای اطلاعاتی آمریکا حاکی از آن بود که محمد مصدق مرد فوق العاده آگاه ، با هوش ، ولی یکدنده می باشد که حاضر نمی شود بر سر منافع ایران و ایرانیان وارد معامله شود. این امر دولت آیزنهاور را بر آن داشت که در سرنگونی دولت مصدق با انگلستان کنار آید و ایران ، بزرگترین شانس خود را برای بر پائی یک سیستم مردمسالار قانونمند از دست بدهد. آمریکا که تا آنزمان از یک وجهه‍ی مثبت و انسانی برخوردار بود ، با شرکت در سرنگونی دولت مصدق ، دستش روشد و چهره‍ی اصلی اش هویدا گردید.
اداره‍ی سیا (سازمان اطلاعاتی آمریکا) پس از کودتا در ایران ، برای توجیه عکس العمل های ناشی از کودتا و عملیات مشابه آن ، یک لغت جدید "بلو بَک" بوجود آورد. بلو بَک یعنی عکس العمل یک ملت به عملیات مخفیانه ؛ عکس العمل هائی مانند ترور مقام ها آمریکائی در ایران و دیگر کشورها ، سرنگونی شاه ، گروگان گیری ها ، بمب گذاری در مراکز آمریکائی در لبنان و ریاض ، اشغال سفارتخانه ... . (۵)
اسرائیل نیز سیاست حمایت از بنیادگرایان اسلامی را بکار گرفت ولی نه برای مقابله با کمونیزم بلکه برای مقابله با سازمان الفتح و تضعیف یاسر عرفات. اسرائیل موفق شد که با پشتیبانی و تقویت اخوان المسلمین در اورشلیم ، مناطق اشغالی و اردن ، الفتح را تضعیف کرده و عرفات را عقیم نماید. ولی اسرائیل نیز با یک "بلو بَک" عظیم بنام حرکت مقاومت اسلامی (حماس) ، روبرو شد. حماس زائیده‍ی اخوان المسلمین و فرزند نامشروع سیاست اسرائیل می باشد ؛ درست همانطور که آمریکا القاعده را بوجود آورد! {از مکافات عمل غافل مشو گندم از گندم بروید ، جو ز جو !}
دولت مردمسالار و قانونمند مصدق ، در سه جبهه مبارزه می کرد: جبهه‍ی اول دربار ، عوامل خود فروخته در مجلس و افسران پاکسازی شده‍ی ارتش ؛ جبهه‍ی دوم گمراهان استالینیستِ حزب توده ، جامعه‍ی روحانیت عوام فریب و مردم نا آگاه و جبهه‍ی سوم انگلیس و آمریکا. مصدق با آگاهی از تاریخ دو قرن گذشته‍ی ایران ، یعنی نفوذ و دخالت دولت های خارجی (روس و انگلیس) در تمام شئون کشور ؛ نقش تخریبیِ عوامل خود فروخته‍ی خائن دربار و حکومت ؛ و نا آگاهی فراگیر و مزمن توده ها - راه نجات را در استقلال کامل و بی چون و چرای کشور می دانست.
در این راستا ، هدف او نه تنها ملی کردن صنایع نفت ومنابع طبیعی کشور؛ بلکه استقلال کامل اقتصادی ، خود کفائی کشاورزی و در روابط خارجی ، خواهان سیاست بی طرف (غیرمتعهد) بود. آیا هنوز جای تردیدی وجود دارد که مصدق قربانی استقلال طلبی و میهن دوستی خود شد؟
نیما یوشیج:
فریاد میزنم ،
من چهره ام گرفته ،
من قایقم نشسته به خشگی ،
مقصود من ز حرفم معلوم برشماست:
یکدست بیصداست.
من ، دست من ، کمک ز دست شما میکند طلبامیر حسین لادن
پنج‌شنبه ۲٣ تير ۱٣۹۰ahladan@earthlink.net
July ۱۲, ۲۰۱۱
(۱) Imperial Ambitions Noam Chomsky
(۲) Tinderbox Stephen Zunes
(٣) Devils Game Robert Dreyfuss
(۴) Against All Enemies Richard Clark
(۵) Blowback Chalmers Johnsonاخبار روز: www.akhbar-rooz.com