سلطه و کنترل سپاه پاسداران بر صنایع گاز و نفت کشور

 شاهرخ بهزادی(رادیو فرانسه)

شرکت ملی گاز ایران در حال واگذاری قرارداد سوم "خط لوله گاز به اروپا" به قرارگاه خاتم الانبیا سپاه پاسداران و بدون رعایت تشریفات مقرر در قانون در باره مناقصه اینگونه قراردادها میباشد.

این قرارداد به ارزش تقریبی یک میلیارد و 300 میلیون دلار، در واقع ادامه ساخت خط لوله ششم سراسری کشور میباشد که 1300 کیلومتر طول دارد. خط لوله ششم سراسری به منظور صادرات گاز از میدان پارس جنوبی به اروپا طراحی شده است. قسمت اول و دوم این خط لوله گاز از بندرعسلویه تا اهواز به طول 611 کیلومتر به پایان رسیده است. قسمت سوم از اهواز به دهگلان کردستان بیش از 600 کیلومتر طول خواهد داشت.

پس از واگذاری قطعی قرارداد خط لوله سرتاسری هفتم – خط لوله صادراتی گاز ایران به پاکستان- با ترک تشریفات مناقصه ، مذاکرات مربوط به این قرارداد در حال نهائی شدن است.

هم اکنون قرار گاه خاتم الانبیا سپاه پاسداران عملیات اجرائی هفت پروژه بزرگ خط لوله و تأسیسات فشار گاز کشور را در اختیار دارد.

در زمینه طرح های پالایش گاز، پیش بینی میشود که قرارگاه بزودی عهده دار توسعه پالایشگاه ایلام گردد. قرارداد توسعه این پالایشگاه که مبلغی معادل 120 میلیون دلار است، در آینده نزدیک با ترک تشریفات مناقصه بامضاء خواهد رسید.

یاد آور میشویم که قرارگاه خاتم الانبیا در 10 تیر ماه سال 1385 قرارداد 2 میلیارد دلاری پارس جنوبی را امضاء نموده و عملاً عهده دار بهره برداری و توسعه فازهای 15 و 16 میدان گازی پارس جنوبی گردیده ا ست.

نحوه تأمین منابع مالی اجرای این قرارداد از نقطه نظر سلطه سپاه پاسداران بر فعالیتهای اقتصادی کشور و تسهیلاتی که دولت آقای محمود احمدی نژاد در این رابطه ایجاد نموده، شایان توجه است.

در واقع بخش مهمی از منابع مالی این پروژه از حساب ذخیره ارزی کشورتأمین شده و در اختیار پیمانکار این طرح- یعنی قرارگاه خاتم الانبیا سپاه پاسداران- قرار گرفته است. قرارگاه برای تأمین منابع مالی توسعه فازهای 15 و 16 پارس جنوبی در خواست یک میلیارد دلار وام نموده بود. دریافت این وام از منابع خارجی میسر نگردید. لذا قرارگاه برای تأمین این مبلغ بسوی منابع داخلی روی آورد.

در روزهای پایانی سال 1386 جلسه ای بدین منظور در وزارت نفت جمهوری اسلامی برگزار گردید. بدلیل عدم حضور مدیر عامل بانک صنعت و معدن که مسئول پرداخت وامهای صنعتی در کشور میباشد، این جلسه بدون نتیجه و ناچاراً به زمان دیگری موکول شد. پس از گذشت چند ماه یعنی در خرداد ماه سال 1387 مهدی رضوی، مدیر عامل بانک صنعت و معدن از کار بر کنار شد. بدنبال این بر کناری وانتصاب محمد رضا پیشرو بجای وی که بدون هماهنگی با بانک مرکزی صورت گرفت، طهماسب مظاهری رئیس کل وقت بانک مرکزی به لحاظ طی نشدن روال قانونی تغییر مدیر عامل این بانک از سوی سرپرست وقت وزارات اقتصاد و امور دارائی، دستور انسداد حساب های این بانک را صادر نمود. در آن هنگام، در گیرها و اختلافات فیمابین وزارت اقتصاد و امور دارائی و بانک مرکزی بالاگرفت که نهایتاً منجر به بر کناری مظاهری رئیس کل بانک مرکزی در شهریور ماه سال 1387 گردید. در این هنگام، به دستور محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری اسلامی ، اختصاص وام یک میلیارد دلاری به قرارگاه خاتم الانبیا، برای توسعه فازهای 15 و 16 پارس جنوبی قطعی گردید.

فعالیت های اقتصادی قرار گاه تنها به بخش صنعت گاز کشور محدود نمیشود. هم اکنون بیش از 30 پروژه بزرگ بخش های بالا دستی و پائین دستی صنعت نفت ایران توسط این قرارگاه در حال انجام میباشد. در بخش بالا دستی صنعت نفت میتوان برای نمونه به قراردهای : تعمیرات سکوهای نفتی میادین مشترک نفتی نصر، نصرت و ایلام در خلیج فارس و سامان دهی بندر صادراتی ماهشهر، طراحی اولیه برداشت لرزه نگاری بند کرخه اشاره نمود.

همچنین این قرار گاه در زمینه صنایع پتروشیمی نیز فعالیت های گسترده ای دارد. در این خصوص و بعنوان نمونه میتوان از ساخت تأسیسات آبگیر پتروشیمی کاویان، مجتمع اوره و آمونیاک پردیس، واحدهای نمک زدائی و مبدل های طرح توسعه میدان گازی کیش، انبارهای مکانیزه و تسهیلات گوگرد اسکله خدماتی پارس جنوبی یاد کرد.

از سوی دیگر، قرارگاه در بسیاری از بخشهای صنعتی و خدماتی کشور مستقیماً فعالیت میکند. برای مثال میتوان به عملیات بزرگ راه پارس شمالی- در استانهای بوشهر و فارس- اشاره نمود.

سردار رستم قاسمی فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا در پایگاه اطلاع رسانی سپاه تصریح میکند که سیاست قرارگاه اجرای پروژه های بزرگ بوده و در پروژه های متوسط و کوچک وارد نمیشود.

علیرغم این اظهارات، هم اکنون شاهد فعالیت صدها شرکت اقماری بزرگ، متوسط و کوچک هستیم که با این قرارگاه در ارتباط نزدیک بوده و در تمامی بخش های سودمند اقتصادی کشور- دربخش های صنعت نفت، گاز و پتروشیمی، مخابرات، دیگر صنایع، حمل ونقل، تولید وتوزیع و خدمات - فعالیت میکنند.

برای سال جاری (1389 ) خبر گزاریهای داخلی کشور از خصوصی سازی گسترده شرکت های زیر مجموعه وزارت نفت، شرکت ملی صنایع پترو شیمی و شرکت ملی گاز خبر میدهند. این خصوصی سازی ها که در اجرای اصل 44 قانون اساسی صورت خواهد گرفت، صدها شرکت را در بخش صنعت نفت، گاز و پتروشیمی شامل میشود. شرکت هائی همچون پترو پارس، حفاری شمال، پالایشگاههای تبریز و بندر عباس، پتروشیمی ایلام، شیراز و شرکتهای زیر مجموعه شرکت ملی گاز ایران ، نمونه هائی از شرکت هائی هستند که بزودی از نظارت دولت خارج خواهند شد.

این خصوصی سازیها در چه شرایطی و چگونه انجام خواهند شد؟ چه افراد و گروههائی کنترل این شرکت ها را در اختیار خواهند گرفت؟ اثرات این خصوصی سازیها برای اقتصاد ملی چه خواهند بود؟ اینها پرسشهائی است که پاسخ آنها در آینده از دید تیزنگر بسیاری از ایرانیان پنهان نخواهند ماند.

آنچه مسلم است ، در حال حاضر، روند کنترل و سلطه فزاینده شرکت های وابسته به سپاه پاسداران بر فعالیت های اقتصادی کشور محسوس است . این کنترل و سلطه در بخش صنعت نفت، گاز و پتروشیمی بیش از دیگر بخش های اقتصادی کشور محسوس است.