سوء استفاده از فضاي سياسي؛  کودتاي خاموش در صنعت نفت

ايمان رويين تن

 

جرس:صنعت نفت اين روزها يك كودتای خاموش را از سر مي گذراند. وزير نفت دولت دهم كه روزهاي اول زمامداري اش گفته بود با كمترين تغييرات در وزارت نفت كارش را شروع مي كند به گفته سايت خبر آن لاين تاكنون 120 متخصص را اخراج كرده است.اين در حالي است كه نوذري وزير سابق نفت گفته بود صنعت نفت كارش با 100 متخصص اداره مي شود .اين موارد تماما در حالي است كه هم در حوزه سرمايه گذاري، صنعت نفت  دچار مشكلات شديدي است و هم در حوزه توليد نفت، كه گزارش شده است تا سقف 5/3 ميليون بشكه در روز رسيده است. اما اين موارد براي رييس دولت وحكومتي ها گويا مهم نيست فقط فتح وزارت نفت و شخم زدن اين صنعت هدف عالي وغايي است .موضوعي كه اولين وزير نفت احمدي نژاد روز خداحافظي اش از اين وزارتخانه بيان داشت.  

مانند ارتش در سال 57

 هامانه  در آخرين روزهاي مردادماه سال 86،در مراسم توديعش صنعت نفت را با ارتش سال 57 مقايسه کرد؛ «آن زمان عده‌ اي تلاش مي‌کردند ارتش را منحل کنند که امام(ره) و مسوولان با درايت ارتش را حفظ کردند و امروز عده‌ اي مي‌خواهند صنعت نفت را از بين ببرند که اين نيز درايت مسوولان را مي‌طلبد.» (جمعيت سالن هامانه را تشويق کردند.) او همچنين تاکيد کرد؛ «امروز عده‌ اي مي‌خواهند صنعت نفت را از بين ببرند و آن را شخم بزنند.» سيدکاظم وزيري هامانه که با اداي اين سخنان خشم معاون اول رئيس جمهور (پرويز داودي) را برانگيخت،درباره استعفايش که رئيس دولت نهم دوست داشت اين گونه باشد، چنين توضيح داد؛ «استعفا ندادم و توان کار کردن داشتم و دارم و اين تشخيص رئيس جمهور بود که من برکنار شوم اولين وزير نفت دولت نهم در مراسم توديع‌اش يک بار ديگر خط بطلاني روي مافياي نفت که شعار اصلي محمود احمدي نژاد در انتخابات نهم رياست جمهوري بود، کشيد؛ «در دو سال اخير بيشترين نظارت روي سيستم نفت صورت گرفته و فشارهاي گروه‌هاي نظارتي در حداکثر بود و حتي انتقام هشت يا 16 سال گذشته را نيز از ما گرفتند.» او همچنين در اين مراسم برخي اصولگرايان را به خدا واگذار کرد؛ «اگرچه اصولگرايان تاکيد فراواني بر نظارت صنعت نفت داشته‌اند، ولي بايد همه چوب‌ها را به اين دو سال بزنند که انصافاً زده‌اند و من همه آنها را به خدا واگذار مي‌کنم»

 مافياي نفتي شعاري براي هميشه

وزارت نفت اين روزها، روزهای پر حاشیه‌ای را می‌گذراند. محمود احمدی‌نژاد این‌بار وزیر نفتی را دارد که بر خلاف وزرای قبلی تابع و کم حاشیه است. اما بدنه وزارت نفت چه نگاهی به احمدی‌نژاد و نحوه تعاملش با این وزارتخانه دارند؟

یکی از مدیران رده بالای وزارت نفت در گفت و گو با خبر آن لاين درباره رویکرد احمدی‌نژاد به بدنه وزارت نفت گفت: «احمدی‌نژاد از همان ابتدای دولت نهم در 4 سال پیش کار خود را با توهین و برخورد با وزارت نفت آغاز کرد. طرح مباحثی چون مافیای نفتی و اینکه پول نفت سر سفره‌ها نیست و باید سر سفره‌ها بیاید، این نکته را به ذهن متبادر می‌کرد که گویی در وزارت نفت یک شبکه مخوفی از دزدان و آدم خواران وجود داشتند و آقای احمدی‌نژاد آمد تا دست اینها را از نفت کوتاه کند. یک روز آقای محمود احمدی‌نژاد در کمیسیون تلفیق مجلس گفت": ما مگر چه می‌گوئیم که اینهمه به ما توهین می‌کنند. ما حرفمان اینست که باید وزارت نفت پاکسازی شود. بدنه وزارت نفت را شبکه‌های مافیایی فرا‌گرفته‌اند»

این مقام آگاه نفتی در ادامه با اشاره به وزراي نفتي احمدي نژاد افزود: «هامانه به دلیل اینکه در حقیقت یک وزنه‌ای در وزارت نفت بود، به خوبی به موضوعات نفتی تسلط داشت و مجلس به وی رأی داد، اما رویارویی وی با احمدی‌نژاد هم حکایت جالبی دارد. »

بنا بر اين گزارش در واقع هامانه فرامین احمدی‌نژاد را که بعضاً غیر نفتی بود اجرایی نمی‌کرد و مسیری را که احمدی‌نژاد انتخاب کرده بود ، دنبال نمی‌کرد. بزرگترین جلوه عدم تفاهم احمدی‌نژاد با وزیری هامانه هم عدم قبولی قائم مقامی کردان در وزارت نفت از سوی وی بود و هامانه تا روز آخر هم مقاومت کرد. کار به جایی کشیده بود که آقای احمدی‌نژاد حتی جواب سلام آقای هامانه را هم در هیأت دولت نمی‌داد.

 وی در خصوص آمدن نوذری به وزارت نیز گفت:« آمدن نوذری به وزارت نفت در شرایطی بود که گرچه وی از نظر سطح کارشناسی در حد و اندازه هامانه نبود، اما بدنه وزارت نفت وی را قبول کرد، گرچه وی سعی می‌کرد در مسیر احمدی‌نژاد حرکت کند. نخستین اقدام او هم این بود که قائم مقامی کردان را به رسمیت شمرد، اما معاونت‌های دیگر، یعنی آقایان «ترکان و نعمت‌زاده» همچنان در برابر جریانی که همراه با احمدی‌نژاد بود مقاومت می‌کرد. » 

ولي احمدی‌نژاد از عملکرد نوذری هم رضایت نداشت، چه آنکه نوذری هم وزیر نفت مورد علاقه وی از آب در نیامد. اما امکان تغییر هم نبود، چه آنکه دیگر چوب خط رئیس‌  دولت براي تغيير پر شده بود.نوذري در بحث بودجه 86 و 87 خرید بنزین در مجلس سخنانی ایراد کرد که عصبانیت احمدی‌نژاد را در پی داشت و تیر خلاص همکاری این دو با یکدیگر بود. همین اختلافات سبب شد تا نوذری اولتیماتوم جدی رئیس‌ دولت  را در بهار 88بپذیرد و در برابر وی كوتاه آمد. شاهد این مدعا نیز تغییر دو معاون در وزارت نفت بود که به مذاق احمدی‌نژاد خوش نمی‌آمدند. نوذری، ترکان و نعمت‌زاده را برکنار کرد تا شاید در دولت بعدی ماندگار شود، اما چون در آن سطح از تبعیت یا هم جنس بودنی که احمدي نژاد طلب مي كرد و بارها در سخنان خود می‌گوید نبود ،نوذری گزینه سوخته تلقی شد.

 من بي تغييرات مي آيم اما.........

در تابستان 88هرچند هنوز مراسم تودیع و معارفه در وزارت نفت برگزار نشده بود ،میر کاظمی اما در قامت وزیر نفت ایران راهی اوپک شد تا اولین ماموریت خود را به انجام برساند. درست همان زمان که میرکاظمی درگیرودار حضور در اوپک بود و ایران با ونزوئلا قرارداد خرید بنزین می نوشت ايلنا گزارش داد كه در راهروهای مجلس خبری دهان به دهان می چرخد که قرار است 150مدیر جدید همراه میرکاظمی به وزارت نفت بروند و به این ترتیب دولت دهم نقطه پایان فعالیت ده ها مدیر نفتی خواهد بود. شاید این امر به خانه تکانی کاملی که احمدی نژاد سال 1384 قول داده بود منجر شود.

اعضای کمیسیون انرژی مجلس اما بیش از دیگر همکارانشان به این شایعه واکنش نشان دادند و با حساسیت نسبت به پیگیری مساله اقدام کردند. آیا قرار بود پاییز دیگری وزارت نفت را دستخوش خانه تکانی عظیم کند؟

واکنش میرکاظمی و حلقه دوستانش که وی را در مجلس همراهی می کردند به این شایعه از جنس تکذیب بود. میرکاظمی خود به سئوال نمایندگان مجلس در این خصوص چنین پاسخ داده است که "همان طور که کمترین تغییرات مدیريتی را در وزارت بازرگانی داشتم، کمترین تغییرات مدیریتی را در وزارت نفت نیز خواهم داشت." موید صدر حسینی عضو کمیسیون انرژی مجلس به نقل از میرکاظمی چنین می گفت:« آقای میرکاظمی و دوستانش معتقدند که این شایعات از سوی کسانی که از انتخاب وزير غیرنفتی ناراحت هستند دامن زده می شود و واکنشی است از سوی رقبا برای از بین بردن امنیت شغلی و دلسرد کردن نیروهای فعال در حوزه نفت. »

120تغيير فقط در نه ماه

  ولي از شهريور 88تاكنون به قول خبر آن لاين 120 مدیر نفتی از سمت خود برکنار شده اند.البته این تغییرات با موجی آرام انجام شد به طوریکه میرکاظمی در ابتدای حضور خود در نفت بیش از 50 مدیر نفتی را برکنار کرد و پس از آن با وقفه ای تقریبا سه ماهه موج جدید تغییرات نفتی را از اواخر فروردین ماه امسال آغاز و تا کنون رقم تغییرات نفت در دولت دهم را به 120 مدیر نفتی رسانده است.

 البته شنیده ها حاکی از آن است که این تغییرات همچنان ادامه خواهد داشت و طی روزها و ماه های آینده نیز خانه تکانی نفتی ها ادامه می یابد.در این بین آنچه حائز اهمیت است حضور پررنگ متخصصین صنعتی و بازرگانی کشور در سمت های کلیدی وزارت نفت است.تا جاییکه جشن ساز مدیرعامل شرکت ملی نفت برکنار می شود تا قلعه بانی رئیس سابق سازمان گسترش و نوسازی (ایدرو) بر جای وی تکیه زند.قلعه بانی یک روز پس از تکیه زدن بر صندلی شرکت ملی نفت در پاسخ به اولین سوال رسانه ها مبنی بر برنامه های وی در نفت با صراحت اعلام کرد تا کنون هیچ گونه تخصصی درنفت نداشته و برای شناخت بیشتر در این عرصه نیازمند زمان است.همین عدم شناخت کافی نیز باعث شد که وی در اولین مسافرت خود به مناطق نفتی و جنوبی کشور دچار گرمازدگی زیاد شود و نتیجه این سفر بستری شدن در بیمارستان نفت بود!

با حضور قلعه بانی درنفت نگرانی های نفتی ها از حضور غیر متخصص ها در نفت تشدید شد.چرا که پیش بینی می شد این مدیر جدید صنعتی نیز در تلاش باشد تا پای صنعتگران را به نفت باز کند.پیش بینی  که با صدور اولین حکم مدیرعامل شرکت ملی نفت و حضور یک صنعتگر به عنوان مشاور ارشد وی  به یقین تبدیل شد. تا جاییکه کارشناسان از دور جدید تغییرات مدیریتی در شرکت ملی نفت ایران در چند ماه آینده خبر می دهند و تاکید دارند:درصد بیشتر این تغییرات قطعا جابه جایی نفتی ها با صنعتگران خواهد بود.

 میرکاظمی در 9 ماه وزارت خود در نفت 4 معاون کلیدی این وزارتخانه را تغییر داد و اولین تغییر خود را از شرکت ملی صنایع پتروشیمی آغاز کرد.شرکتی که در تمام این تغییرات کمترین جابه جایی مدیران را به خود دیده است که البته شاید بتوان دلیل این امر را در بلاتکلیفی اساسنامه این شرکت و تبدیل شدن آن به یک هلدینگ یافت.چراکه در صورت اجرایی شدن این امر این شرکت از حالت حاکمیتی کاملا بیرون خواهد آمد و به احتمال زیاد مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی به جمع معاون هایی خواهد پیوست که این روزها در وزارت نفت یک اتاق را به خود اختصاص داده اند.

 تغییر بعدی میرکاظمی در نفت به برکناری رمضانی از معاونت شرکت ملی گاز ایران بر می گردد و جایگزینی اوجی به جای وی ! این جابه جایی نیز با خود تغییرات گسترده ای را به همراه داشت .چرا که اوجی در همان بدو ورودش به این شرکت دست به تغییرات گسترده زد.به طوریکه بیش از 30 تغییر مدیران در وزارت نفت به امضای وی در شرکت ملی گاز ایران بر می گردد.

 سومین قرعه در میان معاونان کلیدی وزارتخانه نفت به جشن ساز افتاد.مدیری که هیچ کس احتمال برکناریش از نفت را نمی داد چرا که روابط نزدیک وی با احمدی نژاد احتمال این گمانه زنی را کمرنگ کرده بود.با این حال طی روزهای آخر حضورش در نفت این شایعات پررنگ شده بود تا جاییکه وزیر در جمع رسانه ها در حاشیه نمایشگاه نفت ، گاز ، پتروشیمی و پالایش با صراحت از برکناری وی خبرداد و در نهایت نیز همان روز حکم برکناریش صادر شد و احمد قلعه بانی جایگزین وی شد.

 در این میان بعید به نظر می رسید که شهنازی زاده با توجه به سیاسی نبودنش از سمت معاونت میرکاظمی برکنار شود اما بالاخره حضور همیشگی ضیغمی مدیرعامل شرکت نفت مناطق مرکزی در کنار وزیر باعث شد تا بالاخره میرکاظمی آخرین سمت باقی مانده از معاونت های اصلی خود را به وی ببخشد..

در این میان حضور وزیر سابق آموزش و پرورش و وزیر سابق وزارت بهداشت را در نفت  نمی شود نادیده گرفت .انگار این روزها وزارت نفت، خانه ای شده برای حضور تمامی متخصصین وزارتخانه های دیگر!

 نفت براي ديگران

 علی اکبر ترکان نیز در آخرین اظهار نظر خود در خصوص تغییرات مدیریتی نفت با تایید این نکته که سیاست فعلی وزارت نفت جایگزینی غیر متخصص ها به جای متخصصین نفتی است تاکید کرد:نفت پر از متخصصین نفتی است که با سیاست های فعلی دولت همسو هستند اما جای تعجب دارد که مدیران نفتی به حاشیه می روند و متخصصین حوزه های دیگر بر صندلی آنها تکیه می زنند.