انتخابات رياست جمهوري − نگراني از رقابتي نابرابر

داوطلبان شرکت در رقابت­هاي انتخابات رياست جمهوري مي­توانند از امروز (۵ ارديبهشت) از طريق اينترنت و از پانزدهم ارديبهشت با حضور در وزارت کشور ثبت نام کنند. خاتمي اختيارات شوراي نگهبان در تعيين صلاحيت نامزدان را مغاير با مردم سالاري خوانده است.

با ثبت نام نامزدان، يکي از حساس­ترين و مناقشه­برانگيزترين مرحله­هاي اجرايي انتخابات دهمين دوره رياست جمهوري نيز آغاز مي­شود. نامزدان انتخابات تا بيستم ارديبهشت فرصت دارند مدارک لازم را به وزارت کشور ارائه کنند. با خاتمه­ي اين مهلت، بررسي صلاحيت ثبت نام شدگان در دستور کار شوراي نگهبان قرار مي­گيرد. اختيارات اين شورا در اين زمينه، که نظارت استصوابي خوانده مي­شود، هميشه مورد اعتراض و انتقاد اصلاح­طلبان بوده است.

نظارت استصوابي مغاير با مردم سالاري

روز جمعه، چهارم ارديبهشت، رئيس جمهور پيشين محمد خاتمي در نشست مجمع نمايندگان دوره­هاي قبلي مجلس شرکت کرد. صلاحيت برخي از افراد حاضر در اين نشست، در دوره­هايي از انتخابات مجلس از سوي شوراي نگهبان رد شده است. خاتمي به اشاره به اين مسئله گفت: «بعضي از عزيزاني که در اين جمع حضور دارند سيلي تلخ ردصلاحيت را تحمل کرده‌اند.» او در ادامه تاکيد کرد، نظارت استصوابي هيچ ميانه­اي با مردم سالاري و دموکراسي ندارد. خاتمي ۲۳ بهمن ماه ۱۳۸۷ نيز در جمع مردم ايلام گفته بود نظارت استصوابي بدعتي است که بعد از دوران ايت­الله خميني به وجود آمد. رئيس جمهور پيشين مي­افزايد رد صلاحيت بسياري از نامزدان اصلاح­ طلب در انتخابات هشتمين دوره مجلس باعث شد اين جناح تنها قادر به رقابت بر سر ۱۰۴ کرسي از ۲۹۰ کرسي باشد.

تلاش براي تغيير قانون

ميرحسين موسوي در هفته­ي آخر فروردين ماه، در ادامه­ي سفرهاي تبليغاتي خود وارد خوزستان شد. او در جمع دانشجويان دانشگاه اهواز مخالفت خود را با نظارت استصوابي اعلام کرد. موسوي مي­گويد به رغم مخالفتي که با تعيين صلاحيت نامزدان انتخابات به وسيله شوراي نگهبان دارد، از آنجا که قانون اين اختيار را به شورا داده آن را اجرا مي‌کند. او اعتقاد دارد «راه اصلاح قانون هم اين است که اکثريتي در جامعه به وجود بيايد و از راه قانوني وارد اين مساله شويم.»

در مجلس ششم تلاشي براي حذف نظارت استصوابي آغاز شد که ناکام ماند. علي اکبر محتشمي­پور، عضو مجمع روحانيون مبارز، ظاهرا تغيير قانون را مستلزم موافقت و دخالت رهبر جمهوري اسلامي مي­داند. او پيش از انتخابات مجلس هشتم در همايش ائتلاف مردمي اصلاحات از آيت­الله خامنه­اي خواست شخصا در اين کار مداخله و نظارت استصوابي را لغو کند. محتشمي­پور اختيار شوراي نگهبان در رد يا تاييد صلاحيت نامزدان انتخاباتي را مغاير با روح قانون اساسي و راي مردم خواند و گفت، اين قانون در گذشته با فشار به تصويب رسيده است. سايت خبري تابناک که اين سخنان را اول ديماه ۱۳۸۶ نقل کرد مدعي است، اين بخش از اظهارات مختشمي­پور در خبرگزاري­ها و روزنامه­ها منعکس نشده است.

اعتراض به استفاده سياسي از مسجد

با نزديک شدن انتخابات رياست جمهوري نگراني از دخالت نهادهاي مختلف به نفع نامزدان اصولگرا نيز افزايش مي­يابد. علي اکبر هاشمي رفسنجاني، رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام، چهارم ارديبهشت، در خطبه­هاي نماز جمعه تهران از استفاده سياسي برخي نهادها از مساجد انتقاد کرد و خواستار محدود کردن اين کار شد. او در مورد ماهيت اين نهادها و چگونگي استفاده سياسي از مساجد توضيحي نداد. ناظران احتمال مي­دهند منظور رفسنجاني تشکل­هايي چون بسيج و حمايت آنها از دولت نهم باشد.

تقسيم ناعادلانه امکانات و رقابت نابرابر

رقيبان محمود احمدي­نژاد همچنين راديو و تلويزيون را متهم مي­کنند تمام امکاناتش را به معرفي و تبليغ فعاليت­هاي دولت اختصاص مي­دهد. مهدي کروبي دبيرکل و نامزد حزب اعتماد ملي، و ميرحسين موسوي بارها از صدا و سيماي جمهوري اسلامي انتقاد کرده­اند که جانبدارانه عمل مي­کند و فرصتي در اختيار نامزدان رقيب دولت نمي­گذارد. خاتمي نيز مي­گويد «امکانات به صورت عادلانه و منصفانه تقسيم نشده و رقابت، رقابت برابري نيست.» او مي­گويد تمام امکانات کشور در اختيار رقيب است اما با تريبون­هاي محدودي که اصلاح­طلبان دارند برخورد مي­شود. هواداران اين جناح که تعداد زيادي از نشريه­هاي­شان ­در سال­هاي اخير توقيف شده، بيشترين فعاليت تبليغاتي خود را از طريق سايت‌هاي اينترنتي يا برگزاري سخنراني در دانشگاه­ها انجام مي­دهند.

قرار است شوراي نگهبان کار رسيدگي به صلاحيت نامزدان انتخاباتي و اعتراض­هاي احتمالي را تا پايان ارديبهشت ماه تمام کند. کساني که صلاحيت آنها به تاييد اين شورا مي­رسد رسما ۲۰ روز فرصت خواهند داشت براي انتخابات دهمين دوره رياست جمهوري در ۲۲ خرداد تبليغ کنند. به رغم اين، فعاليت­هاي غيررسمي و تبليغات آشکار و پنهان انتخاباتي از ماه­ها قبل آغاز شده است.

بهزاد کشميري‌پور

تحريريه: رضا نيکجو

دويچه وله