|
|
|
|
رفت‌وآمدهاي ديپلماتيک بي‌سابقه ميان ايران و عراق
در ۱۰ روز اخير، علي‌اکبر ولايتي، مشاور آيت‌الله خامنه‌اي در امور بين‌الملل و منوچهر متکي، وزير خارجه‌ي ايران در سفرهاي جداگانه به عراق با مقام‌هاي مختلف اين کشور ديدار و مذاکره کرده‌اند. در همين حال، اعلام شده است که علي‌اکبر رفسنجاني، رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام ايران نيز از روز اول اسفند براي سفري چند روزه به عراق خواهد رفت. اين سفر ظاهراَ در پاسخ به دعوت جلال طالباني، رئيس جمهور عراق انجام ميشود. سال پيش نيز محمود احمدي‌نژاد، رييس‌جمهوري ايران، سفري رسمي به عراق داشت. سفرهاي مقام‌هاي ايراني به عراق در حالي انجام ميشود که نيروهاي نظامي آمريکا همچنان در اين کشور حضور دارند. پنتاگون نيز در گزارشي که در اواسط ماه ژانويه منتشر کرد، ضمن اشاره به کمترشدن کمک ايران به شورش گروه‌هاي تندرو عراقي، همچنان "مبارزه عليه نفوذ منفي ايران در عراق و کنترل نفوذ معنوي تهران در اين کشور را از اولويت‌هاي اصلي براي برقراري ثبات و امنيت و تامين استقلال عراق" دانست. در سال‌هاي اخير، واشنگتن پيوسته جمهوري اسلامي را به حمايت از شورشيان عراق و به تلاش براي ادامه ناآرامي‌ها در اين کشور متهم کرده است. مقام‌هاي آمريکايي اينک مي‌گويند که کاهش درگيري در عراق با افت حمايت جمهوري اسلامي از گروه‌هاي تندرويي مانند گروه مقتدا صدر، روحاني شيعه، بي‌ارتباط نيست. معناي نتايج انتخابات سفر جداگانه‌ي ولايتي، متکي و رفسنجاني به عراق در حالي است که نتايج انتخابات محلي اخير در اين کشور به سود حزب الدعوه، حزب نوري المالکي، نخست‌وزير اين کشور تمام شده است. مجلس اعلاي اسلامي عراق که در قياس با حزب‌الدعوه مناسبات تنگاتنگ‌تري با جمهوري اسلامي دارد در اين انتخابات در موقعيتي ضعيف‌تر از حزب آقاي المالکي قرار گرفت. ناظران تأکيد حزب‌الدعوه بر ملي‌گرايي و چشم‌پوشي نسبي از تمرکز بر مسائل و گرايش‌هاي مذهبي را دليل موفقيت بهتر آن در انتخابات مي‌دانند. در اين ميان، آرامش بي‌سابقه در جريان انتخابات اخير عراق نشانه بارزي از بازگشت تدريجي آرامش به اين کشور تلقي شده است. هر چند که پس از انتخابات نيز درگيري و عمليات انتحاري به طور پراکنده ادامه يافته، اما شدت و حدت آن به هيچ وجه مانند سال‌هاي پيش از آن نبوده است. زمينه‌هاي مناقشه ايران و آمريکا در عراق روابط ايران و عراق در سال‌هاي پس از سقوط صدام و به قدرت‌رسيدن دولتي با اکثريت شيعه در بغداد نيز دستخوش تلاطماتي بوده است. جمهوري اسلامي در سال‌هاي اخير حضور نيروهاي آمريکايي در شرق، غرب و جنوب ايران را عاملي تهديدکننده براي خود به حساب آورده و به ويژه بر خروج اين نيروها از عراق تأکيد داشته است. همزمان آمريکا نيز جمهوري اسلامي را به کمک به ادامه‌ي شورش و درگيري در عراق متهم مي‌کرده است. در دو سال گذشته، ميان سفراي ايران و آمريکا ديدارهايي انجام شد که هدف از آنها کاستن تنش و اصطکاک ميان دو کشور در عراق بود. اين مذاکرات که در تاريخ قطع روابط سي‌ساله ميان ايران و آمريکا بي‌سابقه بود به نتيجه‌ي ملموسي نيانجاميد. منوچهر متکي، وزير خارجه‌ي ايران در سفر اخيرش به عراق، با اشاره به تامين ثبات بيشتر در اين کشور، مذاکرات يادشده را فاقد موضوعيت توصيف کرد. به نظر مي‌رسد که علاوه بر اين دليل، روي‌کارآمدن دولت اوباما و قوي‌ترشدن امکان مذاکره‌ي مستقيم ميان آمريکا و ايران نيزدر اين چرخش جمهوري اسلامي بي‌تأثير نبوده باشد. با قراداد امنيتي اواخر سال گذشته ميلادي ميان آمريکا و عراق که چارچوب زماني مشخصي را براي خروج نيروهاي ايالات متحده تعيين کرده است و به ويژه با تأکيدي که اوباما بر خروج هر چه سريعتر اين نيروها از عراق دارد، به نظر مي‌رسد که يکي از عوامل تنش ميان ايران و آمريکا رو به حل و فصل‌شدن است. برخي از ناظران کاهش دخالت احتمالي ايران در مناقشات عراق را با اين روند بي‌ارتباط نمي‌دانند. موضوع ديگر اختلاف‌انگيز ميان آمريکا و ايران در عراق، حضور نيروهاي وابسته به سازمان مجاهدين خلق در عراق بوده است. تصميم‌گيري در باره‌ي وضعيت اين نيروها نيز از اوايل سال گذشته از نيروهاي آمريکايي به دولت عراق واگذار شده است. اين دولت اينک در صدد بستن پايگاه‌هاي مجاهدين و خروج آنها از عراق است، اقدامي که طبعاَ با ناخشنودي جمهوري اسلامي مواجه نخواهد شد. اين در حالي است که دولت آمريکا بر خلاف اتحاديه‌ي اروپا تلاشي در جهت حذف نام مجاهدين از فهرست سازمان‌هاي تروريستي به عمل نياورده است. ادامه‌ي بازداشت مأموران ايراني در عراق موضوع همچنان مطرح در مناقشه ميان آمريکا و ايران در عراق، ادامه‌ي حبس شماري ازماموران ايران در اربيل توسط نيروهاي آمريکايي است. اين افراد از سال ۱۳۸۵ به اتهام دست‌داشتن در کمک به شورش‌هايي در اربيل دستگير شده و همچنان در بازداشت نيروهاي آمريکايي به سر مي‌برند. منوچهر متکي، وزير خارجه‌ي ايران در سفر جاري اخير خود به عراق گفت که آمريکا با آزادي اين افراد نشان دهد که به شعار تغيير در عمل هم وفادار است. گرچه شمار بالاي زائران ايراني سهم محسوسي در رونق اقتصادي در مناطق جنوبي عراق دارد، ولي مناسبات اقتصادي ميان دو کشور از رشد چشم‌گيري برخوردار نيست. هم وجود رقباي قوي‌تر، هم نارضايتي آمريکا از نقش جمهوري اسلامي در عراق و هم کيفيت نازل محصولات ايران در اين مسئله سهم داشته‌اند. فلاح السوداني، وزير تجارت عراق اخيراَ حجم تجارت ايران و عراق در سال گذشته را ۳ ميليارد دلار اعلام کرد که به گفته‌ي وي رقم زيادي نيست. در ديدار اخير متکي از عراق ابراز اميدواري شده است که اين رقم به ۵ ميليارد دلار افزايش يابد. تأثير مناسبات ايران و عراق بر جهان عرب مناسبات ايران و کشورهاي عرب منطقه در سال‌هاي اخير تا حدودي از
رقابت آنها در عراق متأثر بوده است. از زمان سقوط رژيم صدام حسين و
روي‌کار آمدن دولتي با اکثريت غيرسني در عراق، کشورهاي عربي منطقه
روابط سردي با اين دولت داشته‌اند. تثبيت نسبي دولت نوري المالکي که
مناسبات خوبي با جمهوري اسلامي دارد، و نيز تشديد رفت‌وآمدهاي
ديپلماتيک مقام‌هاي ارشد جمهوري اسلامي که در هفته‌ي آينده با سفر
هاشمي رفسنجاني وارد مرحله‌ي تازه‌اي خواهد شد، اين سؤال را ايجاد
مي‌کند که سمت و سوي مناسبات عراق با همسايگان عربش چه کيفيتي پيدا
خواهد کرد و تعامل يا رقابت ايران و اعراب در عراق به کدام سو کشيده
خواهد شد. دویچه وله |
|
|
تنها مطالب و مقالاتي که با نام جبهه ملي ايران - اروپا درج ميشود نظرات گردانندگان سايت ميباشد . |
