موضوع کشتار 1915 ارامنه موجب آشفنتگی دردانشگاه جورج تاون امریکا شده است

6 ژوئیه 2008

گزارشگر/مفسر: سوزان کینزی

واشنگتن پست

واشنگتن – موضوعی که موجب آشفتگی مناسبات ایالات متحده و ترکیه درماههای اخیرگردیده، یعنی چگونگی توصیف کشتارهای دسته جمعی ارامنه درسال 1915 ، به مناقشه ای درباره سیاست و آزادی علمی درانستیتویی دردانشگاه جورج تاون دامن زده است .

دراین تابستان ، شمار متعددی ازاعضای انستیتوی مطالعات ترکی ضمن اعتراض به اخراج رییس هیات آکادمیک ، که اظهارداشته بود که پژوهشگران باید درباره آنچه که خود ژنوسید ارامنه توصیفش می کرد، تحقیق کنند ونه اینکه ازآن دوری جویند، ازسمت خود استعفا کردند .

دراواخرسال 2006، پروفسور دونالد کواتارت از دانشگاه بینگامتون، ظرف چند هفته پس ازاعلام این مطلب که سفیرترکیه درایالات متحده به وی گفته بوده که وی (پروفسور کواتارت) پاره ای ازرهبران سیاسی ترک را به خشم آورده است واینکه آنها تهدید کرده اند که تامین مالی انستیتوی یادشده را متوقف خواهند کرد، ازعضویت خویش درهیات امنا استعفا کرد .

بعدازاینکه یک انجمن معتبرپژوهشگران خاورمیانه ای ازموضوع مطلع شد، درماه مه نامه ای به انستیتوی یادشده ، نخست وزیرترکیه و سایررهبران سیاسی نوشت وخواستاربازگماری کواتارت درسمت خویش وگذاشتن وجوه انستیتوی مذکوردریک حساب امانی غیرقابل برگشت جهت جلوگیری ازاعمال نفوذسیاسی، گردید .

نبی سنسوی، سفیر ترکیه درایالات متحده، منکرآن شد که وی دراستعفای کواتارت نقشی داشته است . وی، درنامه ای اعلام کرد که ادعاهای مربوط به این موضوع که وی به کواتارت اصرارکرده که استعفا بدهد، بی پایه وگمراه کننده است .

این مناقشه نشانگر تنشی است که میان پول و پژوهشگری وجوددارد وتاثیری که زبان بر درک تاریخی می تواند داشته باشد .

درطول سقوط امپراطوری عثمانی، بعدازشروع جنگ جهانی اول ، صدها هزارارمنی کشته شدند . ارامنه وترکها دراین مورد که کشتارهای مزبورعمل نسل کشی بوده ویا درمتن جنگی داخلی به وقوع پیوسته که طی آن بسیاری ازترکها نیزجان خودراازدست دادند، مواضع شدیدا مخالفی علیه یکدیگراتخاذ می کنند.

درپاییزگذشته، هنگامی که نانسی پـِلوسی، سخنگوی کنگره امریگا (دموکرات ازکالیفرنیا) لایحه ای را که رویدادهای سالهای 1917 - 1915 را نسل کشی (ژنوسید) توصیف می کرد، برای تصویب به مجلس تقدیم کرد، دولت آقای بوش به چالش آن پرداخت . همچنین، شمارمتعددی ازوزیران خارجه امریکا هشداردادند که ترکیه استفاده ایالات متحده ازیک پایگاه نظامی درخاک ترکیه برای جنگ درعراق را محدودخواهدکرد .

انستیتوی مطالعات ترکی، که درسال 1983 تاسیس گردیده، مستقل ازدانشگاه جورج تاون است، اما مدیراجرایی آن، دیوید کاتهل، دوره ای رادرآنجا، درعوض استفاده ازفضای دانشگاهی، تدریس می کند.

یکی ازسخنگویان دانشگاه، جولی گرین باتای، طی یک پیام ایمیلی چنین نوشت: " ما به این موضوع براساس اصول آزادی علمی واین واقعیت که انستیتوی ما به طورمستقل تامین مالی واداره می شود، رسیدگی خواهیم کرد."

منابع مالی انستیتو، که مرکب ازعطیه ای بالغ بر3 ملیون دلاراست ، تماما توسط ترکیه پرداخت می شود .

طبق اظهارکواتارت، چند سال قبل، اعضای هیات امنا به تحقیق درباره چیزی که فکر می کردند یک حساب غیرقابل برگشت امانی است پرداختند و" باتعجب دریافتند که این عطیه ایست که قابل الغا توسط دولت ترکیه می باشد."

کواتارت، که استادتاریخ است، اعلام داشت که انستیتو سنت پژوهشگری مطلوبی را بدون اعمال نفوذسیاسی، به وجودآورده بوده است . موضوعات تحقیق توسط کمیته ای متشکل ازاستادان ومسوولین آکادمیک که درهیات امناعضویت دارند انتخاب و به تصویب هیات، که مرکب ازرهبران سیاسی وتجاری است، می رسد. وی اظهارداشت که هرگزبه فکرش خطورنکرده که تقاضای عطیه براساس ضوابطی غیرازارزش واعتبارعلمی موردرسیدگی قرارگیرد.

وی همینطور، اعلام کرد که درطول مدت تصدی اش درآنجا، هیچ کس تقاضای کمک بلاعوضی که درترکیه سوال برانگیزباشد، نکرده است .

هنگامی که ازکاتهل سوال شد که آیا درهیچیک ازتحقیقات انجام شده درانستیتو رویدادهای موردبحث ژنوسید توصیف شده یا نه، جواب داد : " نه، تصور نمی کنم ... این یک مطلب درجه سوم است ..."

راجر اسمیت، پروفسوربازنشسته دولتی درکالج ویلیام اند مری، شایستگی استفاده ازمعافیت مالیاتی توسط انستیتورا، که یک موسسه غیرانتفاعی است، درصورت واقعیت داشتن اعمال نفوذ سیاسی موردپرسش قرارداد واین مطلب رامطرح کردکه انستیتواحتمالا یک بازوی لابی گری برای دولت ترکیه است .

لکن، کاتهل گفت که هیچیک ازمنتقدان انستیتو زحمت بررسی صحت اظهارات کواتارت راجع به انستیتورا به خودنداده است . وی اظهارداشت که انستیتولابی گری نمی کند وادعاهای مربوط به (عدم) آزادی علمی بی پایه است.

این مناقشه ، ابتدا به طورآرام ازاواخرسال 2006 با بررسی کتاب (کتاب گزاری) دونالد بلاکسهَم، مورٌخ، موسوم به: "بازی بزرگ ژنوسید" ، آغازگردید. کواتارت نوشت که کشتارارامنه یک موضوع ممنوعه دربخش مطالعات مربوط به عثمانی است .علی رغم اعتقاد وی مبنی براینکه واژه "ژنوسید /نسل کشی" موجب اغتشاش وتشتت شده، به اظهاروی، رویدادهای مورد بحث دربردارنده شرایط وویژگی های توصیف واژه ژنوسید توسط سازمان ملل متحد می باشد .

وی استعفایش را دردسامبر 2006 به هیات امنای انستیتوتسلیم کرد . متعاقب آن، یک عضو انستیتو نیزاستعفا داد.

لکن، درپاییز گذشته ، درحدود همان موقعی که کنگره مشغول بحث برسر مساله ارمنی بود، ازکواتارت دعوت شد که درکنفرانسی درباره آنچه که درانستیتو اتفاق افتاده بود، سخنرانی کند. وی به اعضای انجمن پژوهشگران خاورمیانه اطلاع داد که سفیرترکیه ازوی خواسته بوده که یا باانتشاراطلاعیه ای مواضع اتخاذی درکتابگزاری اش را پس بگیرد یا اینکه کناره گیری کند ودرغیراینصورت تامین مالی انستیتورا به مخاطره خواهدافکند .

لاوری براند، مدیرمدرسه عالی روابط بین الملل دردانشگاه کالیفرنیای جنوبی، اظهارداشت که همکاران وی شوکه شده اند .

سنسوی، سفیرترکیه، که رییس افتخاری هیات امنای انستیتوست، طی اطلاعیه ای اعلام کرد: " نه دولت ترکیه ونه من، هیچکدام فشاری برانستیتوی مطالعات ترکی واردنیآورده ایم ، زیرا چنین مداخله ای ناقض آزادی علمی است، چیزی که ما به شدت ازآن حمایت می کنیم. دولت ترکیه و من اولین کسانی هستیم که ازانستیتوی یادشده دربرابراینگونه فشارها دفاع خواهیم کرد".

اززمان ارسال نامه انجمن پژوهشگران در27 مه، شمار متعددی ازاعضای کامل وپیوسته هیات امنا، کناره گیری کرده اند. مارسی پتن ، ریسات کاسابا وکمال سیلای استعفا دادند . فاطمه موگه کوچک نیزگفت که استعفاخواهدکرد. بیرول یشیلادا اظهارداشت که دلیل کناره گیری اش دراین زمان سلامتی اش است، اما وی ازگزارشهای متضاددرباره رویدادهای موردبحث درانستیتو نگران است. به گفته پتن، "پژوهشگران درمسیربسیارمشکلی گام برمی دارند، بویژه پس ازوقایع نهم سپتامبروبخصوص به دلیل جنگ عراق".

ترجمه از: آرسن نظریان

___________________________________________________________________