سه شنبه 21 مهر 1388

حرکتی نو؛ گروه رومی

احمد طاهری

روزنامه نگار در اسپانیا

اولین تور اروپایی گروه بین المللی مولانا "رومی و علیرضا قربانی" یکشنبه شب با اجرای کنسرتی در مادرید پایتخت اسپانیا به پایان رسید.

گروه رومی که از ویژگیهای آن بهره گیری از شماری از هنرمندان برجسته ایرانی و غربی است آثاری از جاوید افسری راد نوازنده سنتور و آهنگساز ایرانی مقیم نروز را در سوئد، نروژ ، ژنو و مادرید اجرا کرد.

پیش از رسیدن به مادرید ، گروه رومی در برنامه ای ابتکاری کنسرت خود را همراه با نمایش عکسهایی از رضا دقتی عکاس ایرانی در سالن بزرگ Bâtiment des Forces Motrices ژنو به اجرا درآورد.

مجری برنامه همزمان نمایش عکسهای رضا دقتی و موسیقی گروه رومی موسسه، مالی بارینگ برادرز استوردزا Baring Brothers Sturdza بود که با هماهنگی انجمن غیر دولتی آیینه AINA زیر نظر رضا دقتی، این ابتکار را عملی ساخته بودند.

نوازندگان ایرانی گروه رومی بهنام و رضا سامانی (سازهای کوبه ای ) ، شهرام غلامی (عود) ، داوود ورزیده ( نی ) و جاوید افسری راد ( سنتور) بودند و گرو لوفدهال Gro Lovdhal ، الیزابت لی Elizabet Lie و ششتی ریدسا Kjersti Rydsaa (نروژی) کورا ونوس لونی Cora Venus Lunny (ایرلندی) و چارلز آلن دراموس Charles Allen de Ramus (آمریکایی ) نوازندگان غربی گروه را تشکیل می دادند.

علیرضا قربانی خواننده ارکستر ملی ایران برای اولین بار خوانندگی گروه رومی را بر عهده داشت و ویدا افسری راد (مقیم آلمان ) نیز تنها در ژنو و مادرید تصنیف هایی را به همراه نوازندگان ایرانی گروه اجرا کرد.

رضا دقتی عکاس ایرانی معروف به "رضا" تشکیل گروه رومی با حضور هنرمندان ایرانی و غربی را حرکتی ارزنده و به جا توصیف کرد.

رضا توضیح داد: " آینده بشریت در گرو تلفیق فرهنگها و افکار است هر فرهنگی در مواقعی بیشترین رشد را داشته که از راهرو گذر خویش کلیدی یافته تا پنجره ای را به سوی فرهنگی دیگر باز کند و در شرایط کنونی نیز کنار هم قرار گرفتن هنرمندان از فرهنگهای گوناگون جذاب و پراهمیت است."

این هنرمند ایرانی افزود: هرگاه قصد آن باشد تا جنبه هایی از یک فرهنگ در محیطی دیگر معرفی شود، شایسته است تا بخشی از این معرفی توسط خود میزبانان صورت گیرد.

آقای دقتی با همین استدلال تاکید کرد که گروه رومی با قالب خویش به راحتی با مخاطب پیوند برقرار می سازد و از سپرهای مقاومت در برابر " خارجی بودن" عبور می کند.

نمایشگاه رضا دقتی در ژنو شامل 17 عکس بود که محور مشترک آنها را " کودکان در جنگ " تشکیل می داد. این عکسها حاصل سه دهه حضور او از کامبوج در شرق آسیا تا گینه در آفریقا را دربر می گرفت. در این بین عکسهای متعلق به افغانستان و کردستان توجه را بیشتر جلب می کرد.

رضا دقتی درباره پیوند عکس و موسیقی در برنامه ژنو گفت: " تصویر و موسیقی یک مفهوم را دنبال می کنند اما با ابزار متفاوت. کنار هم قرار دادن آنها خیلی مهم و جذاب است واین نوع حرکات ها می تواند پاسخگوی نیازهای جامعه " مولتی مدیا" ی امروز باشد.

وی قطعات اجرا شده توسط گروه رومی را زیبا توصیف کرد و گفت قالب ویژه این گروه، زمینه رشد بسیار خوبی را برای آن فراهم ساخته است.

آقای افسری راد نیز نظری مشابه با " رضا" دارد و اطمینان می دهد که در صورت وجود زمان و هماهنگی بیشتر این ابتکار به حرکتی عمیق تر و تاثیر گذار تر نبدیل خواهد شد.

قطعات گروه رومی در تور اروپا با آواز مثنوی اصفهان توسط علیرضا قربانی و نی داود ورزیده آغاز و سازهای کششی حرکت موسیقایی آن را تکامل می بخشیدند. پس از آن دو تصنیف " مولانا " و " ای عاشقان " به اجرا در می آمد و سپس جای خود را به مقدمه شور ارکسترال می داد. " جان عاشق " تصنیف بعدی بود که با بداهه نوازی سازهای ایرانی همراه می شد. " روز و شب " در مایه شور، "مبارک باد" در مایه عراق ماهور و " دلدار من " از دیگر تصنیف هایی بود که افسری راد برای اشعار شاعر و عارف پارسی گوی محمد جلال الدین محمد بلخی تنظیم کرده بود.

علیرضا قربانی با آنکه اولین همکاری خود با گروه رومی را تجربه می کرد ، با تکیه بر تجربه و صدای خوب خویش به زیبایی آنها را اجرا می کرد.

افسری راد برای بیان شخصیت های فردی سازی و آوازی موسیقی ایرانی بخشهایی را به بداهه خوانی و بداهه نوازی اختصاص داده بود که همراهی آواز توسط عود شهرام غلامی از جمله آنها بود.

همچنین بهنام و رضا سامانی برادرانی که سالهاست در کنار یکدیگر سازهای مختلف کوبه ای را می نوازند بارها با قطعات ضربی و دونوازی خویش شنوندگان را به تحسین واداشتند. دو نوازی دف در این رهگذر جذابیت ویژه ای داشت. در کنسرتهای تازه گروه رومی، رشد قابل توجه رضا سامانی در نواختن سازهای مختلف به ویژه تنبک آشکار بود و شانه به شانه برادر بزرگش حرکت می کرد.

بهنام سامانی که تجربه سالها همکاری با گروههای مختلف را دارد در باره همکاری با گروه رومی می گوید: وجود نوازندگان و سازهای غربی در گروه رومی ، حساسیت سازهای کوبه ای را دو چندان می سازد.

وی ادامه می دهد : بسیاری از ریتمها و شیوه نوازندگی در موسیقی ایرانی حسی و بداهه است و باید با دقت بر حرکت ارکستر ریتمها را دنبال کرد تا بتوان ، به ویژه نوازندگان غربی را در اجرای وظایف خویش یاری داد.

علاوه بر تصنیف ها ، قطعات سازی نیز با عنوان " محور عشق " ، " دوبیتی "،" لزگی " به اجرا درآمد. بخش مهمی از " دوبیتی" گفت وگویی بین عود و مجموعه سازهای زهی بود که شهرام غلامی به خوبی از عهده این امر برآمد. به این مجموعه باید قطعه " ندای آزادی" تازه ترین اثر جاوید افسری راد را افزود. این قطعه با توجه به فضای اجتماعی و سیاسی اخیر ایران ساخته شده و مجموعه " متحرک ، حماسی و احساسی " را در بر می گیرد.

کلارا خانس شاعره و مترجم سرشناس اسپانیا و صاحب نظر در موسیقی، پس از کنسرت مادرید گفت: خلاقیت در گروه رومی موج می زند اما " ندای آزادی " را به جرات می توان از لحاظ موسیقایی و زیبایی شناسی قطعه ای بسیار عالی توصیف کرد.

می توان گفت که از جمله تفاوتهای گروه رومی با دیگر گروههای موسیقی ایرانی این است که جاوید افسری راد دقت داشته تا به " هارمونی غربی " تکیه داشته باشد اما این مساله هیچگاه ملودیها و ریتمهای ایرانی را تحت تاثیر قرار نمی دهد.

افسری راد از شاگردان فرامرز پایور و پرویز مشکاتیان است و تحصیلات عالی موسیقی خود را در دانشگاه اسلو به پایان برده است.

علیرضا قربانی اعتقاد دارد که تمامی قطعات رنگ و بوی ایرانی را به خوبی حفظ کرده و این از موفقیت های آهنگساز گروه است.

آقای قربانی تجربه همکاری خود با گروه رومی را ارزنده توصیف کرده و می گوید در این کنسرتها با اینکه مخاطبان از فرهنگهای گوناگون بودند با موسیقی عرضه شده ارتباط برقرار می کردند و استقبال خوب آنها بیانگر این موضوع بود.

چارلز آلن دراموس Charles Allen de Ramus نوازنده آمریکایی کنتراباس هم که سابقه همکاری با بسیاری از ارکسترهای بزرگ دنیا را دارد می گوید فضای موسیقی ایرانی قلب و احساس نوازنده و مخاطب را تحت تاثیر قرار می دهد و این موضوع هنرمند را به ویژه روی صحنه پرانگیزه می سازد.

این نوزانده پر تجربه همه هنرمندان گروه رومی را توانا توصیف می کند و می گوید که از لحاظ زیبایی و دقت هنری شدیدا تحت تاثیرهنر داوود ورزیده قرار گرفته است.

کورا ونوس لونیCora Venus Lunny تک نواز ویولن ارکسترهای مختلف ایرلند می گوید که همکاری با گروه رومی افق دید وی را گسترده کرده است.

ویولنیست ایرلندی می گوید در تور اروپایی گروه رومی مخاطبین از موسیقی کلاسیک ، فولکلور و جاز ، راک ، پاپ و قشرهای مختلف حضور داشتند که همگی تحت تاثیر کار و نحوه اجرای گروه قرار می گرفتند.

وی دراین باره توضیح می دهد : قطعات گروه رومی گویا از جنس طبیعت است وبه همین دلیل درعین " نو بودن " ، حس " مانوس بودن " را در انسان اعم از نوازنده و شنونده برمی انگیزد.

تعداد اعضای گروه رومی در 4 کنسرت سوئد 16 نفر و در اسلو ، ژنو و مادرید 12 نفر بود، همین امر آهنگساز را وادار ساخته بود تا بیشتر قطعات گروه را به دو شکل تنظیم کند.

سالن ارکستر فیلارمونیک گوتبرگ سوئد، کسوموپولیت Cosmopolite اسلو و کالج کالاسانسیو Colegio Calasancio مادرید از جمله محلهای اجرای کنسرت گروه رومی بود.

افسری راد که عنوان آهنگساز سال 2007 نروز و هنرمند سال 2008 اسلو را داراست درباره دشواریهای کار خویش می گوید: آشنا ساختن نوازندگان غربی با حالات حسی موسیقی ایرانی ، ربع پرده یی ها و ریتمهای ویژه موسیقی ما اهمیت فراوان دارد.

وی به عنوان نمونه می گوید: ریتمهای 6 ، 7 و 10 ضربی که دارای گردش ویژه است به هنگام نوشتن ساده به نظر می آیند اما وقتی موزیسین های غربی کنار نوازندگان ایرانی قرار می گیرند و ظرایف آن را متوجه می شوند به پیچیدگی آنها پی می برند.

گروه رومی در سال 2007 میلادی که توسط یونسکو سال مولانا نامیده شد شکل گرفت و قرار است سال آینده میلادی کنسرت های دیگری را در نقاط مختلف اروپا اجرا کند.

---

http://www.bbc.co.uk/persian/arts/2009/10/091013_rm_rumi_europe_tour.shtml