گزارشی از هفتمین دوره اعطای جایزه ادبی صادق هدایت

لادن پارسی(بی بی سی)

امسال نیز چون سال گذشته هفتمین دوره جایزه ادبی صادق هدایت به دلیل نیافتن مکان عمومی، عصر پنجشنبه بیست و چهارم بهمن ماه به طور خصوصی در خانه جهانگیر هدایت ( برادرزاده هدایت و بنیانگذار دفتر صادق هدایت ) با حضور جمعی از اعضای خاندان هدایت و تعدادی از نویسندگان، شعرا و هنرمندان برگزار شد.

در این مراسم غلامحسین دهقان از شیراز برای داستان مرده کشی تندیس هدایت را به خانه برد و نرگس رستمی با داستان پیر ، شهلا شهابیان با داستان درد از لاهیجان و محمد مهدی ابراهیمی با داستان هویت مجهول لوح افتخار دریافت کردند.

جوایز را سیمین بهبهانی، بانوی شعر ایران به برندگان اهدا کرد.
سپیده شاملو، هرمز رحیمیان و حسین قدیمی هیئت داوران مرحله دوم این دوره بودند.

چگونگی مراسم

مراسم هفتمین دوره جایزه هدایت پربارتر از دفعات پیش بود و خسرو سینایی با سخنرانی ناتمام خود ششدانگ حواس حاضران را درگیر گفته های خود کرد.

مراسم با گزارش سالانه جهانگیر هدایت دبیر جایزه آغاز شد، او چون سال گذشته اعلام کرد که چاپ و بازچاپ آثار هدایت همچنان در ایران ممنوع است و خانه او که در اختیار بیمارستان بوعلی است، همچنان زباله دانی است و اشیاء متعلق به صادق هدایت همچنان در زیرزمین موزه رضا عباسی خاک می خورد و حتا بعضی از آنها مانند خودنویسش مفقود شده اند.

برادرزاده صادق هدایت گفت مجموعه نقاشی های هدایت چاپ شده ، ولی اجازه پخش ندارد.

جهانگیر هدایت خبر خوبی هم برای دوستداران هدایت داشت: او گفت بنیاد کتاب های سوخته ایران در اروپا مجموعه داستان های کوتاه هدایت را ( ۴۲ داستان) و تعدادی از داستان های چاپ نشده وی را در یک جلد ۶۰۰ صفحه ای منتشر کرده است.

دبیر جایزه گفت طنزهای هدایت در یک مجلد آماده انتشار است و جلد سوم از مجموعه آثار صادق هدایت به بوف کور اختصاص دارد که در آن علاوه بر چاپ داستان بوف کور، دستنوشته این داستان که هدایت در هند آن را نوشته و در ۵۰ نسخه تکثیر کرده، در این کتاب خواهد آمد.

در جستجوی منابع ذهنی هدایت

در این مراسم خسرو سینایی کارگردان سینما که پیش از این فیلم گفتگو با سایه را در باره هدایت ساخته است، در بررسی آثار هدایت به موضوع تاثیرپذیری او از موسیقی کلاسیک و انواع سبک های نقاشی آن زمان پرداخت.

سخنرانی سینایی به دلیل کمبود وقت به اتمام نرسید.

وی در توضیح تاثیرپذیری، با یک مثال از فیزیک سخنان خود را آغاز کرد و گفت : این یک اصل فیزیکی است، اگر سیمی به ارتعاش درآید، سیم کناری آن هم شروع به لرزیدن می کند.

سینایی با اشاره به چند بعدی بودن هدایت و علاقه او به مطالعه، موسیقی کلاسیک، نقاشی و سینما در جستجوی کلیدهای ذهنی صادق هدایت در آثارش ، به دو مبحث Exotism اگزوتیسم ( بیگانه ، بیگانه گرایی) و Ecletisim اکلتیسم ( پراکنده گزینی یا التقاط) پرداخت.

او گفت بسیاری از پدیده های اگزوتیک برای گسترش یک فرهنگ بوده و هر چه ارتباط ملت ها با هم بیشتر شده، امکان استفاده از اشیاء و پدیده های بیگانه یا اگزوتیک بین فرهنگ ها افزایش پیدا کرده است.

سینایی تاکید کرد استفاده از اگزوتیسم نوعی ساختار است که امکانات هنری را می افزاید.

او اگزوتیسم را درون اروپایی، بیرون اروپایی، جامعه گرا و تاریخ گرا دانست و تاکید کرد می شود جای اروپا در تقسیم بندی فوق ایران را گذاشت.

کارگردان فیلم گفتگو با سایه در تعریف اکلتیسم گفت اکلتیک این است که پدیده های پراکنده را برگزینیم و با خلاقیت شخصی اثری تازه به وجود آوریم. او داداییست ها را مثال زد.

سینایی تاکید کرد این پراکنده گزینی در دست هنرمند و نویسنده همانند مصالح ساختمانی است. اما این مصالح نیست که ساختمان را می سازد، بلکه ذهن خلاق معمار است که آن را می سازد.

او متذکر شد بوف کور هدایت را نیز می توان بر این اساس خواند و تحلیل کرد.

سینایی سپس با اشاره به علاقه هدایت به موسیقی کلاسیک مکتب رمانتیک ها، سمفونی فانتاستیک هکتور برلیوز را که در پنج موومان ( بخش ) اجرا می شود از نظر تاثیرگذاری بر هدایت در داستان بوف کور تحلیل کرد.

در داستان این سمفونی مرد عاشق زنی می شود ( زن اثیری ) و در یکی از موومان ها او را می کشد و در موومان پایانی معشوق تبدیل به زن جادوگر می شود ( لکاته ).

سینایی سپس در توضیح بیشتر بیگانه گرایی و پراکنده گزینی با کامپیوتر چهار نقاشی و مجسمه معروف جهان را از ونگوگ، پیکاسو، ماکس ارنست، هنری مور و تاثیرپذیری هرکدام از این هنرمندان را در این آثار از فرهنگ های دیگر نشان داد و پس از آن نقاشی ای از صادق هدایت را به نمایش گذاشت که با برداشت از کوبیسم کشیده است.

سینایی با تاکید بر منابعی که ذهن را تغذیه می کنند، گفت حرف من در فیلم گفتگو با سایه هم تاکید به جستجو در پی این منابع ذهنی بود. او با گفتن اینکه بوف کور روال متداول داستان سرایی را که خواننده آن زمان به آن عادت داشت را ندارد، سخنان خود را به پایان برد.

افزایش مضمون مرگ و نگون بختی در داستان ها

حسین قدیمی، نویسنده و یکی از اعضای هیئت داوران بیانیه هیئت داوران را قرائت کرد و گفت امسال ۶۰۰ داستان از نویسندگان جوان از ایران و ایرانیان مقیم خارج دریافت شد. در مرحله نخست ۸۱ داستان، در مرحله دوم ۳۰ داستان و در مرحله ماقبل نهایی ۱۰ داستان انتخاب شد و از میان این ۱۰ داستان برگزیدگان انتخاب شدند. ۷۰ درصد داستان ها را آقایان و ۳۰ درصد را خانم ها نوشته بودند.

۵ درصد داستان ها اروتیک، ۵ درصد دارای موضوع های شاد و طنز آمیز و ۶۰ درصد به موضوع های اجتماعی پرداخته بودند.

۳۰ درصد از داستان ها از مرگ و نگون بختی و کشت و کشتار سخن گفته اند که در مقایسه با سال های گذشته این نوع مضامین افزایش چشمگیری داشته است. وی افزود در ۷ سال گذشته حدود ۶۰۰۰ نویسنده در این مسابقه شرکت کرده اند.

اختتامیه

در هفتمین مراسم اهدای جایزه ادبی صادق هدایت که با یکصد و ششمین سالروز تولد هدایت مصادف بود، محمد فرمانیان از گروه تئاتر پاییزه داستان قضیه اسم و فامیل از کتاب وغ وغ ساهاب را به شکلی طنزآمیز تر از خود داستان با گیتار نواخت و خواند.

ناهید کبیری، شاعر و حامد سید نیز داستان آبجی خانوم هدایت را روخوانی و اجرا کردند.

در پایان نیز صدیق تعریف شعر می تراود مهتاب از نیما را که به تازگی ضبط کرده و هنوز پخش نشده است را برای حاضران خواند.

مراسم جایزه ادبی هدایت هر سال در زادروز صادق هدایت توسط دفتر هدایت و سایت سخن برگزار می شود.

پیش از این پنج دوره از مسابقه ادبی صادق هدایت در خانه هنرمندان برگزار شده و این دومین دوره ای بود که هیچ سالن فرهنگی اجازه برگزاری مراسم در آن جا را نداد. با اهدای جوایز ادبی هدایت ، مسابقات ادبی سال ۱۳۸۷ به پایان رسید.