وقتی ماجرای دفاع پایان نامه ام را شنید
میترا عالی
وقتی من رو برای دوران محکومیت به بند زنان زندان اوین منتقل کردند، تنها یک هفته به دفاع پایان نامه کارشناسی ارشد و ده روز به پروازم به آمریکا مونده بود. اولین کسی رو که تو حیاط کوچک و دلگیر بند دیدم بهاره بود. وقتی ماجرای دفاع و پذیرش دکترام رو شنید سریع رفت برگه ی ویژه ی درخواست مددجویان رو گرفت و با قلم خودش شروع به نوشتن کرد و درخواست کرد که فورا با خانم سلیمی زاده تماس بگیرند. بعد دست من رو گرفت برد و به تک تک هم بندی ها ی بند که اون زمان بیست و هشت نفر بودن معرفی کرد و تا من مشغول تعریف شرایط خودم برای بقیه بودم، بهاره نشسته بود رو زمین و داشت پتو یی که قرار بود به من بدن رو با نخ و سوزن ملافه می کرد. هر روز دوران کوتاه زندان برای من پر است از خاطره ولی چون معتقدم سخت ترین مرحله برای یک زندانی جدید الورود همون چند روز اولش هست تا این که جا بیوفته و کلا به زندگی گروهی عادت کنه، و این مرحله برای من با حضور بهاره خیلی سریع تر شکل گرفت.
برای چشمانی که بهاری ام می کند
نسیم سلطان بیگی
یک روز نسبتا سرد پاییزی بود که دیوارهای اوین برای احاطه کردنم به استقبال آمدند. مامور بدرقه، زنی چادرپوش بود. کوله بارم دو تا از دست چپ و یکی از دست راستم آویزان بود و کوله پشتی ام مثل کودکی وحشت زده،سخت مرا در آغوش گرفته بود… با مامور بدرقه ام آنقدر در تو در توی دیوارها پیچیدیم تا بالاخره یک در بزرگ آهنی، سد راهمان شد. مامور بدرقه زنگ را زد و در بند نسوان زندان اوین باز شد… آغوش بهار بعد از این همه گیج خوردن، امن ترین جای جهان بود. آغوش بهار… اولین آغوشی که به رویم گشوده شد…
همیشه قدیمی تر ها، بیشهر می فهمند، بیشتر اعتبار دارند، جایگاه بالاتری دارند و همین ها سبب می شود که آرزو کنی کاش من هم قدیمی تر بودم! زندان هم قدیمی تر دارد… بهار هم از قدیمی ترهای زندان است… اما هیچکس دلش نمی خواهد در زندان قدیمی شود… آن هم بهار… دختری که شور عشق و زندگی در لبخندهای گاه و بیگاهش هویدا می شد… عروس سپید جامه ای که روز عروسی اش به شب نرسید و انفرادی های ۲۰۹ مهمانان بهترین شب زندگی اش شدند… بهار… بهاری که لبریز از امینش بود… بهاری که خاطرات روزهای کوتاه اما شیرین کنار هم بودنشان را مثل گوهری دردانه در صندوقچه ذهنش نگه داشته بود و هر شب در خلوتش تک آنها را مزه مزه می کرد و وجود بهاری اش همچون درختی پر شکوفه لبریز از شادی می شد.
بهار را خیلی پیش از اینها می شناختم… از روزهای خرداد ۸۵ که با هم دستگیر شدیم و بازداشتگاه ها را یکی پس از دیگری پیمودند تا ما را به اوین برسانند… چشم هایش با تو سخن می گوید… وقتی نگاهت می کند، آرام می شوی، انگار آبی است که بر آتش پر التهاب روزهای سخت زندگی می ریزند. چشمان بی قرار و نگرانش را برای خودش نگه می دارد. تنها گاه و بی گاه و دزدکی می توان آنها را در کنج خلوتش یافت. سال ۸۵ اولین باری بود که من طعم دستگیری را مزه مزه کردم. طعمی که تندی آن دل را به آشوب می کشد. اما وجود بهار و دلارام دریای طوفانی ام را از بند موج های خروشان رهانید و به ساحل امن دوستی رساند. بهار با چشم هایش و دلارام با وسعت مهربانی اش.
سال ۹۱ سومین بار بود که دیوارهای نا امن اوین احاطه ام می کرد. اما آغوش بهار امن ترین جا بود. جایی که امروز تنها حسرتش را بر دلم گذاشته است. امنیتی که از لحظه ورودم به بند تا ۲۶ دی ماه حتی ثانیه ای از من دور نشد. صدای زنگ آیفون آمد و در پی آن فریادهای شادمانه مکرر شبنم بود که خبر از مرخصی بهار می داد. مرخصی که در پی روزها انتظار و در زمانی که تنها کور سویی از امید مانده بود، از راه رسید. بند به تکاپو افتاده بود. شوق رفتنش در تار پود همه پیچیده بود. انگار عزیزترینمان را بازیافته ایم. انگار جان دوباره یافته ایم و انگار کلید خوشبختی را جسته ایم. اگر زمان رفتن یکی از قدیمی ترها هم باشد که شادی ات دو صد چندان است. حتی از دست رفتن آرامشت هم نمی تواند لحظه ای این شادی را از تو بگیرد. زندان اینگونه ات می کند.
خاطرات، یار همیشگی روزهای سخت، با چهره ای خندان از راه می رسد و تسکین نبودن ها می شود. خاطرات روزهایی که پر بود از دوشیزه ای که مرگ را پشت سر خود جا گذاشته بود. روزهایی که تئاتر معنای بودن شد و بهاری که معنای روزهای تئاتری. تئاتری که تنها ۱۰ روز قبل از رفتنت اجرا کردیم و به تماشایمان نشستند… تئاتری که بالا و پایین هایش نوار قلبی متزلزل بود و شوک پایانی اش آنچنان قوی بود که تنها هوشیارمان نکرد، تمام قد ایستاده مان کرد. بهار… بهار خوش سخن و مودب ما که دیالوگ هایش را گفت. گفتنش سخت بود، ولی گفت. بهاری که التیام گونه های خیس روزهای اول تئاتر بود. آنقدر خوب بودی که انگار سالهاست با تئاتر آشنایی. انگار نه انگار که تا به حال صحنه تئاتر را ندیده ای و من مبهوت خوب بودنت بودم…
هشت مارس بود و این اولین بار بود پس از چهار سال، امین چهره بر چهره ات می گذاشت و گل سرخش را پیشکش بهار زندگی اش می کرد و سالن ملاقات ناظر بی روح خنده هایتان نبود. هشت مارس بود و تو نبودی و چقدر این نبودت به کامم شیرین می آمد. بند زنان بود و مراسم روز زن. برای خودمان مراسم گرفتیم، سخنرانی کردیم، تقدیر کردیم و قدیمی هایمان را یاد کردیم و گفتیم حواسمان به بودنتان هست… اما نمی شود رنگ بهار را از قدیمی ها گرفت. نامت بهانه شادیمان بود و رفتنت نوید روزهای خوب. قرار بود همه قدیمی هایمان را راهی کنیم…
آن روزها، قرار بود برای همیشه از قدیمی بودنت دست برداری. قرار بود دیگر به میان قدیمی ها برنگردی. قرار بود کنار امین ات زندگی را تمام قد مزه مزه کنی. قرار بود روزهایت هم مثل خودت بهاری شود. اولین تولدت پس از چهار سال بهاری شد. تولدی که هم روزش بهاری بود و هم با بودنت، بهار تازه دمیده زندگی امین شد. شادی در چشمانت به تلالو نشسته بود. همه آنها که دوستت دارند حلقه شادی زده بودند تا بودنت را به شادی بنشینند و قلب مهربان تو مثل همیشه اول برای همه آنها بود که می تپید و از شادی امین در پوست خود نمی گنجید. آن روزها تازه داشتی رانندگی می کردی و شوق این همه زندگی در لحظه لحظه بودنت آواز رهایی بود.
اما انگار تحمل چشمان شاد و روشن تو برایشان گران آمد. اضطراب، ارمغان آنهایی بود که تو را انکار می کنند. همانانی که با یاس ها به داس سخن می گویند. اینبار نه آغوش امین که آغوش قدیمی هایمان بود که به رویت گشوده شد و ما باز به انتظار بهار ورق می زنیم شب را و روز را… گفته بودند دوباره بهاری می شویم. گفته بودند بهارمان را به ما باز می گردانند. انتخابات را بهانه کردند و در هیاهوی آن روزها بهارمان را گم کردیم. التهاب شمارش آرا نفس هایمان را به شماره انداخته بود. چشم امیدمان دولتی بود که رنگ زنان به خود گرفته بود. دولتی که بنفش بود. آزادی تان را وعده داده بود و چشم های ما برای درهای گشوده شده زندان ها، دو دو می زد. بالاخره مرد بنفش سیاست ایران سر از صندوق برآورد و نوای آزادیتان را زیر لب زمزمه کردیم. روزها گذشت، وعده ها آمدند و رفتند و آزادیتان در هیاهوی سیاست خارجی شان گم شد. انگار بهار ما را از یاد برده اند. انگار باز هم بین بهار ما و بهار آنها خطی کشیده اند. روزهای آنها بهاری شد، اما به روزهای ما رنگ بهار نزدند و ما هنوز بی قرار بهار، در انتظار بهار نشسته ایم….
تارا سپهری فر یادداشتی در مورد بهاره نوشته است:
من فکر می کنم گاهی اوقات برای لحظه ای باید مکث کرد، سکوت کرد، ایستاد که روزمره زندگی و هیاهوی فضای مجازی مجال تنها شدن نمی دهد. فرق نمی کند در حال دویدن برای رسیدن به قرار باشی، عجله برای تمام کردن مطلب، بی حوصلگی های یک روز دلتنگی یا چند دقیقه پیش از خواب، ناگهان خاطره ای دور جان می گیرد. همه اطرافت را دیوار احاطه میکند، دوباره دمپایی پلاستیکی به پا داری و چادر نماز به سر. کافی ست چشمانت را ببندی تا دوباره همه چیز زنده شود. تصویر نیمه بریده شده از راهروهای زندان ، زخمتی پتوی سربازی، تنهایی یک محصور، سبزی خیار، نارنجی پرتقال ، بوی عطر بازجو.دوباره صدای پشت دیوار، خداحافظی که هیچ وقت نکردی. کلام آخر که هیچ وقت نگفتی. تویی که رفتی، اویی که ماند. تویی که هیچ حصاری رویاهایت را احاطه نمی کرد، تویی که لحظه ای بند نمی شدی، اویی که رویاهایش را به بند کشید ایستاد در پشت دیوار و به رویا زندگی کردن آموخت. تویی در این سوی دیوارها هنوز پر از تردیدی اویی در پشت دیوارها استوار بر عهد با خودش ایستاد. به یاد او تنها باید سکوت کرد و لحظه ای هیچ نگفت.
بهار هیچ وقت ازت خداحافظی نکردم که بهت بگم دریا به جرعه یی که تو از چاه خورده ای حسادت می کند.
بهاره ، خنده ی ته دل و عمیق
نازنین رضا قلی
به ژیلا جان قول دادم که تا شب براى بهار چند خط بنویسم ، دنبال واژه ها و کلمه هام ، جورى که کلیشه اى و تکرارى نباشن . اما از بهاره نوشتن و براى بهاره نوشتن خیلى سخته .
از صبح ذهنم درگیرشه ، توى تاکسى نشستم و به حرفاى بقیه ى همشهریهاى هم مسیرم که دارن از خرید شب عید و از گرونى هاى امسال میگن گوش میدم ، مثل همیشه غر پشت غر ، کلافه میشم از دست حرفاى تکراریشون ، ترافیکم که مثل همه ى صبحها ، عجیب سنگینه ، توى حقانى پیاده می شم تا بلکه آهسته آهسته راه برم و رشته ى کلمات رو دست بگیرم . دلیل ترافیک ، تصادف دو تا پرایده که احتمالا هر کدوم می خواستن فقط چند ثانیه زودتر به میدون ونک برسن و حالا راننده هاشون چند دقیقه است که دارن زد و خورد میکنن و احتمالا تا چند ساعت بعد هم درگیرشن !
سر رشته رو پیدا کردم ، مردم ! مردمى که اکثرا” آزادانه و به اختیار توى خیابوناى شهر می چرخن ، اکثرا” دنبال تدارکات شب عیدن و براى دلگرفتگى ها و دلتنگیهاشون دنباله مهمونى و دوره همى هاى شبانه هستن، اماااا مدام غر میزنن و همیشه شاکین و روزهاست که پرخاش و دعوا و ناسزا خوراک روزمره شون شده ، اما بهاره ى ما………. اولین تصویرى که همیشه از بهاره توى ذهنم دارم یه خنده ى عمیق و از ته دل ، چه توى اون ١۴ روزه سخت و چه توى این ۴ سال و اندیه گذشته ، بهارى که به حد نهایت محکمه و به حد کفایت مغرور ، بهارى که همیشه پرانرژى و مصممه و بهارى که نه تنها یه دوست بلکه یه حامیه واقعیه، بهاره ى ما آگاهانه و با اراده و با نیت خیرخواهانه براى آرامش بیشتر همین مردم قدم برداشته و بابتش از خودش راضیه ، بله بهاره ى ما مثل مردم اینروزاى شهرمون همیشه شاکى نیست ، بهاره ى دوست داشتنیه ما از سر رضایت ، همیشه خندونه و پیوسته آروم !
بهاره، همیشه زیبا و دوست داشتنی
هانیه فرشی
بهاره, بانوی با وقار و آرام. واقعا نمیتوان با واژه ها و کلمه ها توصیف کرد.
بهاره به زیبایی و لطافت بهار بود,آرام متین,با وقار.
عروس بود, همیشه زیبا و دوست داشتنی,و موقر-همیشه خوش لباس و با موهای مرتب.
بهاره عاشقه, عاشق “امین”,بعضآ این بهار زیبای ما هواش ابری می شد,هر چقدر هم که حالش بد بود با یک “کلمه” گل از گل ش می شکفت,بلافاصله خنده رو می تونستی ببینی-وقتی دلش می گرفت سعی می کردم تنها پیداش کنم, می گفتم بهار از امین چه خبر,بلافاصله باخنده شروع می کرد به حرف زدن اولین جمله اش این بود آخی بچم,
و شروع می کرد به تعریف از امین و مطمئنم تمام غمش رو فراموش میکرد.
همیشه می گفت اگه آزاد بشم دلم می خواد با امین “زندگی” کنم,دلم می خواد بچه داشته باشم-کلی برای بچه اش لباس بافته,کلی آرزو داشت.
اسم بچه اش رو (فرتن شاه) گذاشته بودیم خودش هم می خندید,وقتی لباسهایی رو که بافته بود به همه نشون می داد می گفت لباسهای فرتن شاه منه .
امیدوارم بهار زیباروی ما به تمام آرزوهای خودش برسه
از امین بزرگوار هم تشکر می کنم,بزرگ مردیست که,بیشترین مشکلات رو اون تحمل کرده
امین همیشه همینقدر خوب بمون.
یادداشت ژیلا مکوندی هم بندی بهاره که برای او نوشته است را بخوانید:
کاش بهاره بیاید با بهار …
ژیلا مکوندی
اولین روز ورودم به بند بود .بچه ها دور یک سفره عمومی نشسته بودند . بیست و هفت نفر دور سفره ای ملی میهمان یکدیگر بودند . سفره را با چشمهایم دور میزدم به دنبال آشنا اونجا بود که چشمم به بهاره افتاد دو تا چشم سیاه و لبخندی که به پهنای صورتش بود .
از همه ارامتر بود . .تختش گوشه ای از سالن بود وانبوهی از کتاب دورش را گرفته بود .برای کارهاش برنامه ریزی کرده بود و طبق برنامه پیش میرفت .
یکی دو روز از اومدنم نگذشته بود .که منو به کناری کشید و گفت : ژیلا جان خواهش میکنم هر کمکی که لازم داری هر چیزی که احتیاج داری به من بگو خوشحال میشم کاری برات انجام بدم ، حرفهاش به دلم نشست . یکجور اعتماد و اطمینان تو چشمهاش بود که میفهمیدی راست میگه !
خیلی کم حرف میزد وقتی از امین همسرش میگفت : قیافه اش دیدنی بود .برق چشمهاش لبخند ش همه سرشار ازعشق به امین بود .وقتی ماجرای سفر به اهواز را تعریف می کرد وهمراهی امین واغاز عشقشان چشمهای همه زندانی ها به دهان بهاره دوخته شده بود .قصه عشق ماجرایی بود که بهاره از زندگی شخصی اش می گفت : وهم بندی هایش را به سالهای عاشق شدنشان میبرد . سالهای دورو نزدیک عاشقی ما ….
شبی که دور هم جمع شدیم تا یک نفر را به جای مهدیه گلرو که آزادی اش نزدیک شده بود به عنوان وکیل بند انتخاب کنیم بهاره با بیشترین رای وکیل بند شد .
از اون موقع مسئولیتش چند برابر شده بود .و به شدت تلاش خودش را کرد .تا مشکلات بند رفع و رجوع شود و صدای زندانیان را به مسئولین زندان میرساند .
تجربه پنج روز اعتصاب غذا را در کنار بهاره عزیز و دیگر دوستان داشتم .که یکی ازخاطرات ماندگار دوران زندان اوین است .
.اون شب حوصله فیلم نگاه کردن نداشتم، بالای تختم توی اتاق ۲ نشسته بودم و خودم را باکتابی مشغول کرده بودم بقیه توی سالن فیلم نگاه میکردند .که یکدفعه برق قطع شد .
سرو صدای خیلی زیاد توی بند پیچید .سوت زدنهای مداوم جیغ و فریاد تا اینکه برق وصل شد .تاریکی و سر وصدایی که تو دل شب توی بند پیچیده بود حالم را به شدت بد کرده بود .نمیخواستم کسی را خبرکنم و نگرانشون کنم .هر چه زمان میگذشت حالم بدتر میشد فقط هق هق گریه بود انگار همه ی بغضهای عالم تو دلم جمع شده بود قلبم میگرفت ودوباره ول میکرد .کم کم صدام به گوش بچه ها رسید.
یکی یکی خودشون رو رسوندند .بهاره را میدیدم که توی سکوت اینور و اونور میرفت مانتواش را پوشید. جلوی تختم ایستاد و گفت : آمبولانس حاضره مث فرشته نجات نفس عمیقی کشیدم .
دستم را گرفت و با خودش تو امبولانس برد .خیلی ترسیده بودم ، میترسیدم از درد نفس بکشم فکر میکردم هر لحظه قلبم ممکن است از کار بیفتد .
تو آمبولانس سرم را رو شونه های بهاره گذاشته بودم و بشدت میلرزیدم ، بهاره منو به خودش فشار میداد تا گرم بشم تا نترسم ، مسافت کوتاه بود و به بهداری رسیدیم .
تمام لحظاتی که دکتر معاینه میکرد .بهاره کنارم بود جاهایی که لازم میدید برای دکتر وضعیت منو و اتفاقی که باعث شد بهم بریزم را توضیح میداد .دکتر گفت: یه اسپاسم قلبی ….
از اتاق دکتر بیرون اومدم تو راهرو به انتظار بهاره نشستم حالم بهتر شده بود دیگه ترس و لرزش نداشتم زمان به کندی میگذشت بهاره نیامد بلند شدم و خودم را به اونجا رسوندم
بهاره چه میکنی بریم خونه ؟!
عادتم بود بند را میگفتم خونه بهاره اومد وکنارم نشست
میگم بهاره تو با دکتر چی میگفتی ؟!
میگه راجب تو حرف زدیم
میگم من خوبم
بهاره در حالیکه سرم را رو شونه هاش میذاره
میگه ژیلا نگرانتم …
تمام اون شب در حالیکه تو تختش نشسته بود کتاب میخوند چشم از تخت من برنداشت نمیدونم بابد بگم من کودک اون بودم یا اون کودک من …
شیوا نظرآهاری دوست و هم بند بهاره از او می نویسد:
می نشینی توی تختت ، آن گوشه ی دنج
عصر بود.. صدای زنگ آیفون بلند شد و چند دقیقه بعدش، صدای جیغ شبنم که می دوید از سالن یک و خودش را انداخت توی بغلت… بهاره… تو را خوانده بودند برای مرخصی.. مرخصی‌ای که فکر می‌کردیم برگشتی ندارد.. آن روزها اینطوری به نظر می‌آمد.. یک عده آمده بودند و ما هر روز منتظر بودیم که تو را بخوانند…
حالا تو را خوانده بودند و همه کم کم جمع می‌شدند توی سالن ۲ و ما دورت حلقه زده بودیم و هر کس چیزی را جمع میکرد و می‌گذاشت توی ساک‌ات.. انقدر دورت شلوغ بود که نمی‌توانستی تکان بخوری…
تو را خوانده بودند، بهار… ۲۷ام دی‌ماه بود.. یک ساعتی طول کشید تا همه چیز را جمع کردیم و گفتی اگر تا ۵ ماه برنگشتی می‌توانیم تختت را بدهیم به کس دیگری!
سرود که می‌خواندیم، آنقدر بغض داشتم که نمی‌توانستم نگاهت کنم و گریه‌ام نگیرد. نه برای اینکه تو می‌رفتی، برای اینکه ۳ سال منتظر آمدنت بودم که از روی آن پله‌ها ببینمت و نمی‌توانستم. چون هر بار که آمده بودی، اولین نفر توی خانه‌ات بودم و حالا باز دلم هوای آمدن به خانه‌ات را کرده بود. دلم می‌خواست آن روز می‌توانستم آن ور دیوار هم باشم و یک دل سیر امین را بغل کنم و برای اینهمه صبر کردنش و بلاخره آمدنت شادی کنیم.
***
حالا یکسال گذشته است و من آمده‌ام مرخصی و مانده‌ام و تختم را داده‌اید به کس دیگری که لابد دیگر بر نمی‌گردم. اما تو باز آنجایی.. انگار که یادشان می‌رود تو آنجا مانده‌ای. چهارسال تمام شده است و هنوز می‌نشینی توی تختت آن گوشه دنج گوشه دیوار و کتاب می‌خوانی و حرص می‌خوری و کل کل میکنی، لیبرال می‌شوی، عاشق آمریکا می‌شوی، به چپ‌ها می‌پری و باز آخرش رفیق می‌مانی. باز آخرش وقتی تنها بنشینم توی تخت، تویی که می‌آیی و می‌پرسی خوبم یا نه. حالا این‌روزها خودتان را آماده می‌کنید برای بهار و سال تحویل و نوروز، روزهای کش‌دار تعطیلات نوروز که هر چه میکنی روزش شب نمی‌شود. پنجمین بهار است که می‌آید و تو پشت دیوارها مانده‌ای، کاش بدانی اینجا، بیرون از آن بند، سالهاست برای ما بهار نمی‌آید، تمام این سالهایی که شما توی آن زندان لعنتی مانده‌اید ما بهار و سال جدید را تنها با یک شماره شناخته‌ایم. و در دلمان هرگز تا روزی که تو و فریبا و فاران و مهوش و لوا و مریم و بقیه بیایید بهار نمی‌شود.
ما بهارمان را آن روز جشن می‌گیریم که کسی پشت آن دیوارها نمانده باشد، بهار.