از ۱۲ دسامبر جاری، شماری از شهروندان جمهوری آذربایجان که خود را “کنشگران محیط زیست” معرفی می کردند، گذرگاه لاچین، یعنی تنها راه ارتباطی منطقه آرتساخ (یا قره باغ، منطقه مورد مناقشه میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان)* با جهان خارج را مسدود ساختند. تضمین عبور و مرور آزاد این گذرگاه طبق سند امضا شده در ۹ نوامبر ۲۰۲۰ توسط روسیه، آذربایجان و ارمنستان به عهده نیروهای حافظ صلح روسی گذاشته شده است، که ظاهرا از دور کردن آذربایجانیان از معبر و آزاد کردن مسیر ناتوان مانده و یا احتمالا به دستور مقامات بالاتر خود مایل به ایفای وظیفه خود نیستند.
نتیجه آن شده است که حدود ۱۲۰۰۰۰ جمعیت ارمنی منطقه، که به شکل یک جمهوری خودگردان اداره می شود تحت محاصره قرار گرفته و امکان رساندن آذوقه، سوخت و کمکهای دارویی و انسان دوستانه به آنها وجود ندارد.
هر روز خبرهای نگران کننده ای از وضع موجود در منطقه می رسد. مغازه های خالی از کالا، کسب و کارهای تعطیل شده، خانواده های از هم جدا شده، کودکانی که از مراقبت مناسب محروم مانده اند.
اما نمایش “معترضان محیط زیستی” آذربایجان آنقدر مضحک بود که علی یف نتوانست آنرا به خورد جهانیان بدهد، زیرا چگونه می توان به نام حفاظت محیط زیست به یک بحران انسانی با این ابعاد دامن زد و توده ای از مردم را از حق حرکت آزاد، امکانات پزشکی، آذوقه سوخت و غیره محروم ساخت؟ محاصره یک منطقه و بستن راههای ارتباطی آن با جهان خارج خود یک اقدام جنایتکارانه است و دست زدن به یک چنین عمل ضد انسانی با ادعای حفظ محیط زیست در هیچ جامعه متمدنی پذیرفته نیست.
مضحک تر آنست که طبق گزارشهای مراجع محیط زیستی بین المللی، آذربایجان خود به دلیل عملیات اکتشافی نفت و گاز و فعالیتهای کانی گسترده یکی از آلوده ترین کشورهای جهان است.
گذشته از این، کسی هنوز کاربرد سلاحهای شیمیایی فسفری توسط ارتش باکو در جنگ ۴۴ روزه ۲۰۲۰ علیه آرتساخ با اثرات مخرب ماندگار برای محیط زیست و ساکنان منطقه را فراموش نکرده است.
اکنون علی یف می کوشد تقصیر را به گردن “صلحبانان روسی” بیاندازد و روسیه هم البته به دلیل درگیری در اوکرایین توان یا میل رویارویی با رژیم باکو، که از پشتیبانی کامل ترکیه برخوردار است، ندارد. واقعیت اینست که در پس اقدامات جنگی و تجاوزات حکام باکو و مسکو علیه آرتساخ، طرح شوم پان ترکیستی و پان-روسی اجبار ارمنستان به گشودن دالان تورانی- روسی زنگه زور از خاک خود قرار دارد، چیزی که خود آنها نیز اکنون به صراحت بر زبان می رانند.
فراخوانهای مراجع بین المللی و رهبران کشورها، از جمله آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد، برای گشودن گذرگاه تا کنون توسط آذربایچان و شریک جرم او روسیه، نادیده گرفته شده است. قابل ذکر است، هنگامی که در ۲۰ دسامبر گذشته، مساله در شورای امنیت سازمان ملل مطرح شد و شورا در واقع به توافق و اجماعی برای اعزام صلحبانان بین المللی به آرتساخ نزدیک شده بود، روسیه با طرح یک پیشنهاد غیر قابل قبول در آخرین لحظه، توافق را بر زمین زد. این رفتارها با عث شده است که ارمنستان به فکر خروج از پیمان دفاع و امنیت جمعی به سرکردگی روسیه بیفتد و به جستجوی هم پیمانان قابل اعتمادتر برآید.
شایسته یاد آوری است که جمهوری اسلامی در طی بحران محاصره آرتساخ، یعنی منطقه ای که با آن دارای پیوندهای تاریخی است و عمق استراتژیک ایران محسوب می شود، فقط به اظهارات بی اثر راجع به لزوم بازگشایی گذرگاه اکتفا کرده است، در حالی که درصورت ادامه وضع موجود و مجبور شدن ارمنستان به دادن امتیاز، مصالح راهبردی ایران نیز به خطر می افتد و منطقه قفقاز تماما از حوزه نفوذ ایران خارج می شود.
جبهه ملی ایران- اروپا عمل ضد انسانی رژیم باکو و عمال آن در بستن گذرگاه لاچین را محکوم و موکدانه از حکام باکو می خواهد که این گذرگاه حیاتی را باز کند. هم چنین، دولت روسیه را نیز به ایفای تعهد بین المللی خود در تامین عبور و مرور آزاد ساکنان منطقه و پرهیز از مساعدت به طرحهای فاجعه آفرین پان ترکیستی فرا می خواند.
هیات اجرایی جبهه ملی ایران- اروپا
به تاریخ ۲۸ دی ۱۴۰۱ برابر با ۱۸ ژانویه ۲۰۲۳
Իրանի (Եվրոայի) Ազգային Ճակատի Կոչ-Հայտարարությունը
Լաչինի Միջանցքի Բացման Առթիվ
Անցյալ դեկտեմերի ۱۲-ից, մի խումբ Ադրբեջանցիներ, ովքեր իրենց «բնապահպաններ» են անվանում, փակել են Լաչինի միջանցքը, որն հանդիսանում է Արցախի (Լեռնային Ղարաբաղի) միակ կապը դրսի աշխարհի հետ։ Այս միջանցքի ազատ երթևեկության ապահովումը, համաձայն ۲۰۲۰ թվի նոյեմբեր ۹-ի՝ Հայաստան, Ռուսաստան և Ադրբեջանի եռակողմ հայտարարության, հանձնված է ռուս խաղաղապահներին, ովքեր չեն կարողանում կամ չեն ցանկանում կատարել իրենց հանձնառությունները։ Այս բոլորի արդյունքում, Արցախի ۱۲۰۰۰۰ բնակիչ հայտնվել է շրջափակման մեջ և հնարավոր չէ սննդամթերք, դեղորայք, վառելիք և այլ կենցաղային անհրաժեշտ պարագաներ հասցնել այնտեղ։
Ամեն օր, լսվում են մտահոգիչ լուրեր՝ փակ խանութների և տնտեսությունների, բաժանված ընտանիքների, երեխաների ու տասնյակ հիվանդների մասին, ովքեր անհապաղ բժշկական խնամքի կարիք ունեն։
Բաքվի միապետի «բնապահպանման» բեմադրությունը սակայն, այնքան զավեշտական էր, որ նա չկարողացավ այն հրամցնել միջազգային հանրությանը, քանի որ ինչպե՞ս կարելի է բնության պահպանման անվան տակ ստեղծել այդպիսի ծավալի մարդկային աղետ: Շրջափակումը ինքնին պատերազմական քայլ ու հանցագործություն է և դիմել այդպիսի մի քայլի բնապահմանման պատրվակով ոչ մի քաղաքակիրթ հասարակության մեջ ընդունված չե։
Առավել զավեշտականն այն է, որ համաձայն միջազգային բնապահպանման մարմինների տվյալների, Ադրբեջանը նավթի ու գազի ու այլ հանածոների լայնամասշտաբ շահագործման արդյունքում աշխարհի ամենաաղտոտված տարածքներից է։ Բացի այդ, ոչ ոք չի մոռացել ۴۴-օրյա պատերազմում Ադրբեջանի զինուժի կողմից կիրառված ֆոսֆորային ռումբերը Արցախի բնակչության ու տարածքի նկատմամբ, որոնք իրենց հետքից թողել են վտանգավոր մնայուն հետևանքներ։
Այժմ, Ալիևը փորձում է ճգնաժամի մեղքը գցել ռուս «Խաղաղապահների» վրա, իսկ Ռուսաստանն էլ Ուկրաինիայի պատերազմի պատճառով չի կարողանում կամ չի ցանկանում հակազդել Բաքվի միապետի սադրանքներին, որը վայելում է Թուրքիո անաչառ հովանավորությունը; Իրականությունն այն է սակայն, որ Բաքվի ու Մոսկվայի իշխանությունների Արցախի դեմ ագրեսիայի հետևում, թագնված է Հայաստանի մասնատման թուրանական-ռուսական դիվային ծրագիրը, այն է՝ ստիպել ՀՀ-ին բացել այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքը», ինչ որ նրանք արդեն բացե-ի-բաց հայտարարում են։
Միջազգային մարմինների, այդ թվում ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար՝ Անտոնիո Գուտերեշի, կոչը՝ բացելու Լաչինի միջանցքը, մինչև այժմ անտեսվել են Ադրբեջանի ու Ռուսիո կողմից։ Հիշատակելի է, որ անցյալ դեկտեմբեր ۲۰-ին, երբ միջանցքի հարցը քննարկվում էր ՄԱԿ-ի Անվտանգության Խորհրդում և Խորհուրդը մոտեցել էր համաձայնության՝ գործուղղել միջազգային խաղաղապահներ դեպի Արցախ, վերջին պահին Ռուսաստանն առաջ քաշեց անընդունելի պայմաններ, որի արդյունքում տապալվեց փաստորեն կայացած համաձայնությունը։ Ռուսաստանի այս պահվածքը իր դաշնակից Հայաստանի նկատմամբ, պատճառ է դարձել, որ Հայաստանում ի հայտ գան Ռուսաստանի ղեկավարության տակ գտնվող Հավաքական Անվտանգության Պայմանագրի Կազմակերպություն՝ (ՀԱՊԿ)-ից դուրս գալու տրամադրություններ։
Հիշատակության արժանի է նաև Իրանի Իսլամական Հանրապետության (ԻԻՀ)-ի դիրքորոշումը Լաչինի աղետի հարցում։ Շրջափակման ժամանակահատվածում, ԻԻՀ-ը բավարարվել է միայն ոչ այնքան ազդու հայտարարությունով միջանցքը բացելու անհրաժեշտության մասին։ Մինչդեռ, նկատի առնելով, որ Արցախն ու հարավային Կովկասը տարածքներ են, որոնց հետ Իրանը ունեցել է պատմական խորը կապեր և հանդիսանում է Իրանի ստրատեգիական խորքը, հարկ էր առավել ազդու դիվանագիտական ռեակցիա ցուցաբերել այս ապօրին շրջափակման նկատմամբ։ Վերջին հաշվով, եթե ՀՀ-ն ստիպված լինի զիջումներ անել Ադրբեջանա-ռուսական տանդեմի դեմ, վտանգի են ենթարկվելու նաև Իրանի երկարամյա շահերը տարածքում։
Իրանի Ազգային Ճակատի Եվրոպայի մասնաճյուղը դատապարտում է Լաչինի միջանցքի փակման հանցավոր արարքը և կոչ անում Ադրբեջանի իշխանություններին անհապաղ բացել Արցախը դրսի աշխարհին կապող այս կենսական ճանապարհը։ Միաժամանակ, կոչ է անում Ռուսաստանի իշխանություններին՝ կատարել միջազգայնորեն ստանձնած իրենց պարտավորվածությունները, ապահովել բնակչության ազատ երթևեկությունը միջանցքով և չսատարել պան-թուրքիստական աղետաբեր ծրագրերի իրականացմանը։
Իրանի (Եվրոպայի) Ազգային Ճակատ
۱۸ դեկտեմբեր ۲۰۲۳ թ․