زنان کارگر از تبعیض پنهان در عذابند, زنان کارگر با یک سوم حقوق کار می کنند


زنان کارگر، در جامعه ایران از تبعیض های چندگانه تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و قانونی رنج می برند و اولین قربانیان وضعیت بحرانی سیاسی، اجتماعی ، اقتصادی در ایران هستند. زنان کارگر، علاوه بر این که مشاغل کم در آمد و پرزحمت با ساعات کار طولانی و غیرقانونی در اختیار دارند و در شرایط کار مساوی با مردان دستمزد کمتری دریافت می کنند، در صف اول اخراج ها نیز قرار دارند. افزایش نرخ بیکاری زنان، به نقل از سایت مرکز آمار ایران، از ۳۳ درصد در سال ۸۴ به ۴۳ درصد در سال ۹۰ نشانگر این واقعیت است.

به گزارش مهرخانه، زنان کارگر در آمارهای رسمی پنج درصد کل کارگران را تشکیل می دهند و چون اغلب در بخش غیررسمی شاغل هستند، در آمارها جایی نداشته و نادیده گرفته می شوند. هر چند آنان در بخش رسمی نیز از حقوق اولیه قانونی خود نیز کمتر بهره مند بوده و طبق قانون کار امتیازاتی که ظاهراً برای کمک به زنان کارگر، در نظر گرفته شده موجب شده است تا کارفرماها به استخدام زنان کارگر، رغبتی نشان ندهند و برای فرار از قانون مرخصی زایمان، حق شیردادن، ایجاد شیرخوارگاه و مهدکودک، از استخدام زنان کارگر سرباز زنند.

اتحادیه سراسری زنان کارگر
اتحادیه سراسری زنان کارگر کشور از سال ۸۱ با تصویب اساسنامه و آیین نامه ‌هایی در سطح گسترده برای جامعه کارگری به خصوص برای زنان کارگر بوجود آمد. در حال حاضر نزدیک به ۲۵ اتحادیه زنان کارگر به ریاست سهیلا جلودارزاده در سطح کشور فعالیت می ‌کنند. اتحادیه زنان کارگر به منظور حفظ و احقاق حقوق مشروع و قانونی و بهبود وضع اقتصادی کارگران، صیانت از نیروی کار و اتحاد بین کارگران، حفظ و گسترش و هماهنگی منافع حرفه ‌ای و رفع هرگونه تبعیض بین کارگران زن و مرد، افزایش میزان اشتغال و بهره برداری کارگران و نهایتاً رشد اقتصادی کشور فعالیت می ‌کنند.

زنان کارگر شاغل در کلیه سازمان‌ ها، نهاد‌ها و ارگان‌ ها، بخش های خصوصی، خدماتی، درمانی، همچنین همسران، فرزندان دختر و مادران کارگرانی که تحت پوشش بیمه سازمان تأمین اجتماعی هستند، می‌ توانند با عضویت در اتحادیه و خانه کارگر از کلیه خدمات رفاهی، درمانی، آموزشی، تفریحی، مشاوره حقوقی و… استفاده کنند.

از جمله اهداف اتحادیه سراسری زنان کارگر؛ ایجاد زمینه و بسترسازی جهت توانمندسازی و شکوفایی استعداد‌ها و خودباوری زنان کارگر، ایجاد روحیه همکاری بین اعضا به منظور پیشرفت سریع امور، ارائه برنامه ‌های آموزشی برای بالا بردن آگاهی اعضا در زمینه‌ های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، حفاظت ایمنی فنی، بهداشت حرفه‌ ای، همکاری با کنفدراسیون عالی کارگران ایران در تهیه برنامه ‌ها به منظور پیشبرد امور جامعه کارگری، بررسی شکایات زنان در مورد نارسایی ‌ها و پیگیری موارد حقه در کلیه مراجع ذی ربط، تلاش در جهت گسترش امکانات رفاهی، حفظ، حمایت و احقاق قانونی و منافع حرفه ‌ای اعضا مانند بیمه بازنشستگی، از کارافتادگی، شرکت ‌های تعاونی مصرف و مسکن، صندوق قرض الحسنه امور اجتماعی خدمات فرهنگی و…، همکاری در جهت بهبود شرایط کار و دستیابی به وضعیت مطلوب، تشویق عناصر فعال و معرفی افراد لایق برای احراز مسئولیت ‌های مناسب به کنفدراسیون عالی کارگران ایران، انجام مذاکره و همکاری و تبادل نظر با سایر اتحادیه ‌های کارگری و شورای هماهنگی اتحادیه‌ های کارگران کشور است.

شرایط کار زنان
قانون کار پس از دوران طولانی پنج سال و نیمه در مجلس، بالاخره در تاریخ ۶۹/۸/۲۹ مورد تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار گرفت. در مبحث چهارم از فصل سوم این قانون «شرایط کار زنان» مشخص شده است. مواد این مبحث، با توجه به اصل بیست و یکم قانون اساسی تنظیم شده است:

اصل ۲۱: دولت موظف است حقوق زن را در تمام جهات با رعایت موازین اسلامی تضمین نماید و امور زیر را انجام دهد:
۱ـ ایجاد زمینه های مساعد برای رشد شخصیت زن و احیای حقوق مادی و معنوی او.
۲ـ حمایت مادران بالخصوص در دوران بارداری و حضانت فرزند.

بر این اساس، در قانون کار جمهوری اسلامی ایران، موارد زیر مطرح شده است:
در ماده ۷۵، انجام کارهای خطرناک، سخت و زیان آور و نیز حمل بار بیشتر از حد مجاز با دست و بدون استفاده از وسایل مکانیکی برای کارگران زن ممنوع گردیده است.

در ماده ۷۶، مرخصی بارداری و زایمان کارگران زن جمعاً ۹۰ روز قرار گرفته، که پس از پایان مرخصی، کارگر زن به کار سابق خود باز می گردد و این مدت جزء سوابق خدمت وی محسوب، و حقوق ایام مرخصی طبق مقررات سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می شود.

بر اساس ماده ۷۷، اگر پزشک سازمان تأمین اجتماعی، نوع کار را برای کارگر باردار خطرناک یا سخت تشخیص دهد، کارفرما بدون کسر حق السعی، کار سبک تری به او ارجاع می دهد.

طبق ماده ۷۸، کارفرما مکلف است به مادران شیرده، پس از هر سه ساعت، نیم ساعت فرصت شیردادن بدهد و این فرصت جزء ساعات کار آنها به حساب می آید، به علاوه کارفرما موظف است که مراکزی جهت نگهداری کودکان ایجاد کند.

بنابر اظهارات علیرضا محجوب دبیر کل خانه کارگر و رئیس فراکسیون کارگری مجلس، این قانون از سال ۶۹ تاکنون تغییری نکرده است.

خطر تعطیلی مراکز کار از جمله مهم ترین مشکلات زنان کارگر است
سهیلا جلودارزاده رئیس اتحادیه زنان کارگر در گفتگو با خبرنگار مهرخانه ضمن تبریک هفته کارگر به تمام کارگران گفت: به طور کلی، وضعیت کارگران در کشورهای دیگر ثبات پیدا کرده است و کارگران به ویژه کارگران مرد از شرایط مناسب تری برخوردارند، اما در کشور ما متأسفانه به کارگران به خصوص کارگرانی که در بخش های تولیدی اعم از صنعتی و کشاورزی کار می کنند، شرایط نامناسبی تحمیل شده است و تقریباً اکثریت قابل توجه آنها در معرض تعطیلی مراکز کارشان و شرایط دشوار نگرفتن حقوق و مسائل دیگر قرار دارند که این در میان زنان و مردان کارگر تقریباً یکسان است. البته وقتی در جایی قرار می شود نیروی کار را حذف کنند، به طور قطع زنان در اولویت قرار دارند.

وی با اشاره به وضعیت زنان کارگر افزود: زنان بیشتر در بخش های خدماتی کار می کنند. اکثر زنانی که در این بخش ها کار می کنند خودسرپرست و یا سرپرست خانوار هستند، که با توجه به شرایط اقتصادی جامعه، بالا رفتن نرخ تورم و گرانی های فزآینده، دائماً در معرض تهدید و خطر تعطیلی مراکز کارشان قرار دارند.

حقوق زنان کارگر کمتر از حداقل حقوق قانون کار است
نماینده کارگران در مجلس ششم شورای اسلامی افزود: تحقیق میدانی که اخیراً در شهرستان ها انجام شده نشان می دهد زن کارگری که در طول یک سال یک قالی می بافد، یک میلیون تومان به عنوان دستمزد دریافت می کند که تقریباً ماهی ۱۰۰ هزار تومان می شود. یعنی این زنان یک چهارم حداقل حقوق را دریافت می کنند. اما به دلیل این که آنها به این پول نیاز دارند، به این شکل مورد بهره کشی قرار می گیرند. شرکت هایی هم که از کارگران پیمانی استفاده می کنند، به دلیل اجبار و محدودیتی که زنان برای کار کردن دارند، کمتر از حقوق مصوب به آنها پرداخت می کنند.

جلودارزاده در ادامه خاطرنشان کرد: کسانی که در بخش های دیگر خدماتی کار می کنند، مثل منشی ها یا کارگرانی که در مطب پزشکان یا جاهای دیگر کار می کنند، اکثراً کمتر از حداقل حقوق قانون کار را دریافت می نمایند و بیمه هم نمی شوند، زیرا اذعان می شود این بنگاه ها تولیدی نیست و خدماتی است. لذا توانایی پرداخت بیشتر از این را ندارد.

مسئول سازمان‌ های حزب اسلامی کار افزود: به طور کلی اشتغال زنان کارگر در معرض تهدیدهای اقتصادی جامعه قرار دارد و آنها همواره از شرایط بی ثبات اقتصادی متضرر می شوند و با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می کنند. بیکاری، کمبود درآمد و ثابت نبودن شرایط اقتصادی، مهم ترین مسائلی است که زنان کارگر با آن روبه رو هستند.

وی افزود: در کنار این مسائل، مشکلات فرهنگی کار هم وجود دارد. از جمله این مشکلات، تخریب شخصیتی، اهانت و ترساندن و تهدیداتی است که باعث می شود زنان کارگر با فشارهای روحی و روانی بسیاری روبرو شوند.

اکثر زنان کارگر انجمن صنفی دارند و عضو اتحادیه سراسری زنان هستند
جلودارزاده در ادامه با اشاره به اتحادیه و صنف زنان کارگر بیان کرد: اکثریت قابل توجه زنان در بخش تولید پوشاک کار می کنند و عضو اتحادیه صنایع پوشاک هستند. بانوان آرایشگر یا پرستاران زن هر یک انجمن صنفی دارند و عضو اتحادیه زنان نیز هستند.

رئیس اتحادیه زنان کارگر افزود: به طور کلی زنان کارگر یک اتحادیه سراسری دارند و در سراسر کشور تشکیلاتی برای خود ایجاد کردند و بنابر اقتضای شرایط، همگی از بخشی که در معرض فشار و آسیب قرار دارد، حمایت می کنند. به عنوان مثال، وقتی جامعه پرستاری با مسئله کار سخت و زیان آور روبرو می شود، تمام بخش های دیگر از آن حمایت و در جهت رفع مشکلات آن بخش تلاش می کنند و یا وقتی صنایع در معرض تهدید و تعطیلی قرا می گیرند، باز اتحادیه زنان در مسیر برآوردن خواسته ها و بهبود شرایط برای جامعه زنان کارگر تلاش می کند.

جلودار زاده در ادامه اظهار داشت: اما در بنگاه های کوچک معمولاً اتحادیه زنان وجود ندارد. مثلاً در یک کارخانه خودروسازی که بنگاه کوچکی هم نیست و یک بنگاه اقتصادی نسبتاً بزرگ به حساب می آید، اگر تعداد کارگران زن از یک حدی بیشتر شود و آنها احساس کنند که باید یک فعالیت مستقلی داشته باشند، این اتحادیه شکل می گیرد. در غیر این صورت با نهادهای عمومی آن مجموعه همکاری می کنند. به عنوان مثال زنان سعی می کنند در تشکیلات واحد شورای اسلامی کارخانه وارد شوند و برای دفاع از حقوق زنان کارگر فعالیت کنند. اما تشکیلات جداگانه ای برای خودشان به وجود نمی آورند، زیرا این امر باعث می شود نیروی آنها در دفاع از حقوق خودشان کمتر و از قوت کارشان کاسته شود.

اکثر زنان کارگر سرپرست خانوار هستند
نماینده کارگران در مجلس ششم در ادامه به زنان کارگر سرپرست خانوار اشاره کرد و گفت: آمار دقیقی از تعداد زنان کارگری که سرپرست خانوار هستند وجود ندارد، اما می توان گفت اکثر زنان کارگر سرپرست خانوارند. زنانی که خودسرپرست و سرپرست خانوار هستند، در بسیاری مواقع ازدواج نکرده اند و به تنهایی زندگی شان را اداره می کنند. برخی اوقات نیز دارای فرزند هستند و یا سرپرستی پدر و مادر خود را بر عهده دارند.

وی افزود: اقلیت زنان کارگر نیز شامل کسانی است که اگر کار نکنند و درآمدشان را برای خانواده نیاورند، علی رغم داشتن همسر، باز خانواده در امر سرپرستی و تأمین معاش خود با مشکل روبرو می شود. این زنان در واقع یاور سرپرست خانوار هستند و بخشی از سرپرستی را بر عهده دارند.

در شرایط بی ثبات اقتصادی، جامعه کارگری بیش از همه متضرر خواهد شد
رئیس اتحادیه زنان کارگر در ادامه ضمن ابراز ناراحتی از وضعیت بی ثبات اقتصادی جامعه، خاطرنشان ساخت: متأسفانه این امر شرایطی را به وجود آورده است که فشار زیادی بر جامعه کارگری تحمیل می شود و آنها هر روز با مسائل و مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می کنند. تا جایی که در بسیاری مواقع حقوق آنها کفاف تأمین خوراک و هزینه ‌های جاری زندگی آنها و خانواده شان را نمی دهد و آنها نمی توانند پاسخگوی نیازهای خانواده خود باشند.

جلودارزاده در پایان افزود: از دست رفتن ارزش پول ملی باعث شده تا قدرت خرید کارگران و سایر اقشار مردم به صورت بی‌ سابقه ‌ای کاهش پیدا کند. به طوری که حتی کارگری که در دو یا سه شیفت کار می کند هم به سختی امرار معاش می کند و دو سوم دارایی های خودش را به علت کاهش ارزش پول از دست می دهد.

نرخ بیکاری در زنان بسیار بالاتر از نرخ بیکاری در مردان است
علیرضا محجوب دبیر کل خانه کارگر نیز در گفتگو با خبرنگار مهرخانه به جمعیت اندک زنان شاغل در مقایسه با مردان اشاره کرد و گفت: جمعیت زنان شاغل نسبت به جمعیت مردان شاغل بسیار کوچک است. در سال های اخیر به دلیل ازدیاد زنان جویای شغل، نرخ بیکاری در زنان بالا رفته است و بیشتر از نرخ بیکاری در مردان شده است. اکنون نرخ بیکاری در بین مردان ۱۰٫۵ درصد و  در بین زنان ۲۰٫۹ درصد است.

وی افزود: به طور کلی می توان گفت، مشکل اساسی زنان بیکاری است. شدت تقاضای شغل از جانب زنان بسیار بالا رفته است، اما همزمان با رشد تقاضای شغل از طرف زنان، تعداد زنانی که شاغل هستند افزایش نیافته است. به عبارت دیگر، تعداد زنان شاغل با آن سرعتی که بر تعداد زنان جویای کار افزوده می شود، رشد نکرده است. سرعت افزایش تعداد زنان شاغل با سرعت افزایش زنان متقاضی کار برابر نیست. این امر باعث شده که زنان جامعه ما با مشکل بیکاری مواجه شوند. همانطور که آمار سال ۹۰ و ۹۱ نشان می دهد، نرخ بیکاری زنان دو برابر نرخ بیکاری در مردان است.

تبعیض در اشتغال از جمله مشکلات کلیدی زنان کارگر است
رئیس فراکسیون کارگری مجلس در ادامه خاطرنشان کرد: مشکلات خاص زنان کارگر باید کاملاً پیگیری شود. اکنون ما شاهد آن هستیم که امنیت شغلی زنان کارگر در کارخانه ها و کارگاه ها به دلیل ازدواج یا بارداری تهدید می شود. بیشتر محیط ها از به کارگیری زنانی که نوزاد یا فرزند کوچک دارند، خودداری می کنند و یا به محض اینکه زنی بچه دار می شود، او را از کار برکنار می کنند و یا قراردادشان را با او فسخ می کنند. اینها همه تبعیض در اشتغال است که گریبانگیر زنان شاغل است. زنان کارگر از تبعیض ‌های پنهان در عذابند.

نرخ مشارکت اقتصادی زنان بسیار پایین است
محجوب در ادامه اظهار داشت: گزارشات مربوط به برخی کارگاه ها نشان می دهد که حقوق پرداختی به زنان بسیار کمتر از مردان است. از طرف دیگر، نرخ مشارکت اقتصادی زنان نیز بسیار پایین است. نرخ مشارکت اقتصادی مردان ۶۷ درصد است، در حالی که این نرخ برای زنان تنها ۱۲٫۶ درصد است.

وی افزود: کل نرخ مشارکت اقتصادی در جامعه ما ۳۵٫۷ درصد است. که از این میزان، ۵۵٫۳ درصد متعلق به مردها و ۱۴٫۴ درصد برای زنان است.

زنان کارگر به حمایت های قانونی بیشتری نیاز دارند
دبیرکل خانه کارگر با اشاره به قوانین حمایتی موجود گفت: مشکل زنان در حال حاضر کم بودن فرصت های شغلی از طرفی و حفظ آنها در محیط های کار از طرف دیگر است. باید به این نکته توجه داشت که گاه قوانین حمایتی که برای حمایت از حقوق زنان تصویب می شود، کار زنان را دشوارتر می کند و مشکلات جدید برای آنها به وجود می آورد. این مشکلی است که شاید کمتر مورد توجه افراد و بخش های مختلف قرار گرفته است، اما باید به طور جدی به آن پرداخت و قوانین جامع و کاربردی تصویب کرد.

وی در ادامه اظهار داشت: زنان کارگر اکنون به حمایت های قانونی بیشتری نیاز دارند. حمایت های قانونی موجود به همراه نرخ مشارکت پایین زنان در فعالیت های اقتصادی، باعث شده است وضعیت اشتغال زنان با مشکل روبرو شود.

محجوب در پایان افزود: امیدواریم که زنان کارگر در مراسمات هفته کارگر به خصوص روز کارگر، مشارکت بیشتر و دقیق تری داشته باشند. روز کارگر در واقع فرصتی است برای آنکه زنان کارگر بتوانند از طرفی مشکلات و مسائل شان را و از طرف دیگر همبستگی و اتحاد خودشان را نشان دهند. بنابراین باید این فرصت را مغتنم دانسته و حداکثر استفاده را از آن ببرند.

یازدهم اردیبهشت ماه، روز جهانی کارگر و این هفته، هفته کارگر است. ای‌کاش دست کم در این روزها از کنار کارگرانی که در سطح شهر می‌بینیم، از کنار زنی که در رستوران میزمان را پاک می‌کند یا دختری که برای نظافت به خانه‌مان می‌آید، بی‌تفاوت رد نشویم و حداقل با یک لبخند غبار خستگی و اندوه را از تن آنها بزداییم.

mehrkhaneh
تنها مطالب و مقالاتی که با نام جبهه ملی ايران - ارو‌پا درج ميشود، نظرات گردانندگان سايت ميباشد
بازنشر مقالات با ذكر مأخذ آزاد است