رقابت سیاسی-امنیتی ایران و آمریکا در عراق- علی بیگدلی, استاد دانشگاه


رقابت سیاسی-امنیتی ایران و آمریکا در عراق

سفر رئیس‌جمهوری کشورمان به عراق چند هدف اصلی و اساسی را دنبال می‌کند و اگرچه بار پیام تجاری‌اش سنگین‌تر است ولی پیام سیاسی و حتی نظامی هم دارد. با توجه به اینکه به طور کلی ۶۵ درصد جمعیت عراق، شیعه هستند و ایران در سرکوب داعش از سال ۲۰۱۴، نقش برجسته‌ای داشت، گروه‌های وابسته به ایران مثل حشدالشعبی نیز در عراق صاحب قدرت شدند ولی انتخاباتی که اخیرا برگزار شد و طیف اخیری که وارد قدرت شدند که غالبا تحصیلکرده آمریکا و تمایل به آمریکا دارند، یک مقدار فضای دوستی و صمیمانه بین ایران و عراق، تحت تاثیر آمدن این گروه‌های جدید قرار گرفت. درحالی که گروه‌های جدید حاکم در عراق دو هدف را دنبال می‌کنند؛ یکی گرایش به بازگشت به دنیای عرب است که بارها همه مقاماتشان درباره این موضوع صحبت کرده‌اند که هدف اصلی‌شان برگشتن به دنیای عرب است و دیگری، ارتقا بخشیدن به روابطشان با آمریکا است. با توجه به اینکه آمریکا قول داده اگر نیروهای خارجی خاک عراق را ترک کنند، سرمایه‌گذاری سخاوتمندانه‌ای در بازسازی عراق خواهد کرد، بنابراین خیلی مسأله مهمی است. اما از جهت سیاسی یکی از پیام‌هایی که این سفر دارد، این است که دولت عراق از ایران خواهد خواست نیروهای وابسته که هنوز صاحب اسلحه و نفوذ سیاسی و نظامی در عراق هستند را کنترل کند. اما اینکه تا چه حد سلاح‌های خود را تحویل دهند و به یک حزب نظامی تبدیل شوند، معلوم نیست. درحقیقت این برای عراق خیلی سخت است که در کشورش چندین نهاد صاحب قدرت باشد. به همین دلیل مدتی است که صحبتی از رفت و آمد مقامات برجسته نظامی ما هم به عراق و سوریه خیلی مطرح نمی‌شود. در بعد تجاری هم روابط تجاری گسترده‌ای با عراق داریم و درحال تلاشیم تا این رابطه را حفظ کنیم و اگر بتوانیم افزایش دهیم که چه بهتر. ولی رقبایی مثل ترکیه و عربستان باقی ماندن این مسیر در دست ما را تا حدودی مشکل کرده است. فشار آمریکا بر عراق، هم از جهت مصرف برق و هم از جهت فروش گازی که به عراق داریم و نفتی که از عراق به ایران می‌آید و تصفیه می‌شود و برمی‌گردد از جمله موضوعاتی است که باید بیشتر روی آن تکیه کرد که با نظر آمریکا کاملا مغایرت دارد. از طرف دیگر عراق نمی‌تواند ایران را به خاطر همان ۶۵درصد شیعه‌ای که دارد، نادیده بگیرد. به هر حال عراق می‌تواند خرید آسان‌تری از ما داشته باشد. ولی متاسفانه فضایی که وجود دارد و چندی پیش هم در صحبت‌های یکی از مقامات عراق در گفت‌وگو با یک خبرگزاری خارجی مطرح شد، حکایت از نارضایتی نفوذ ایران در عراق داشت و خواهان کاهش این فشار بود. بنابراین این سفر خیلی پراهمیت است و امیدواریم نتایج آن به نفع مردم ایران تمام شود. ایران هم توجه کند که در این سفر با توجه به دو استراتژی تیم جدید حکومتی عراق که رفتن به سمت دنیای عرب و بازکردن بستر عراق به سمت آمریکایی‌ها مخصوصا به منظور نوسازی این کشور است، شاید به همه آرزوهایش جامه عمل پوشانده نشود. به یاد داریم که با به‌وجود آمدن مسأله داعش، آمریکایی‌ها در زمان اوباما روابط آرام‌تری با ما برقرار و از این اقدام ایران حمایت کردند. ولی بعد از اینکه داعش در عراق شکست خورد و مخصوصا انتخابات جدید اتفاق افتاد، وضعیت ما بر سر تظاهراتی که در بصره رقم خورد تا حدودی تغییر کرد و الان هم آمریکایی‌ها بعد از دو سال که خاک عراق را ترک کرده بودند، دوباره بازگشته‌اند. عراق با آمریکا یک پیمان دفاعی دارد که طی آن تعداد سایت‌ها و پایگاه‌های نظامی‌اش در عراق افزایش پیدا می‌کند. آمریکا، دیگر مانند سال‌های گذشته نمی‌خواهد عراق به ایران نزدیک باشد. بنابراین این استراتژی آمریکا در عراق و سوریه، یک استراتژی جدیدی است که همه در جهت جلوگیری از نفود بیشتر ایران در عراق و در سوریه است. درحقیقت آمریکایی‌ها هر روز بر توان نظامی خود در عراق می‌افزایند و با توجه به امکانات اقتصادی که دارند، دولتمردان جدید هم برای نوسازی عراق کاملا به سمت آمریکا گرایش دارند که البته در کنار آمریکا، عربستان سعودی هم می‌خواهد به خواسته آنها جامه عمل بپوشاند. منتها روابط غیرمطلوبی که بین ترکیه و عربستان وجود دارد، ممکن است ترکیه را تا حدودی در این ماجرا عقب نگه دارد؛ که شاید به نفع ما باشد. ولی در نوسازی عراق با توجه به مشکلات اقتصادی که داریم کار را تا حدودی سخت می‌کند، ضمن اینکه بخش خصوصی نیز برای سرمایه‌گذاری در عراق هم از جهت امنیت عراق و هم از جهت رقبای سرسخت‌ترش در نوسازی، آمادگی چندانی ندارد و بعید به نظر می‌رسد سخاوتمندانه وارد این میدان شود.

آرمان

تنها مطالب و مقالاتی که با نام جبهه ملی ايران - ارو‌پا درج ميشود، نظرات گردانندگان سايت ميباشد
بازنشر مقالات با ذكر مأخذ آزاد است