اول اسفند ۱۳۹۲—کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران امروز گفت که قوۀ قضاییۀ ایران باید حکم اعدام روح‌الله توانا را به جرم “سب النبی” به دلیل برخوردار نبودن از روند دادرسی و محاکمۀ عادلانه لغو کند و به روند رو به افزایش صدور و اجرای حکم اعدام برای جرائم گوناگون پایان دهد.
روح‌الله توانا، ۳۴ ساله، در مهر ماه ۱۳۹۰ توسط نیروهای ادارۀ اطلاعات شهر مشهد در منزلش دستگیر شد. بر اساس حکم دادگاه که مورد مطالعۀ کمپین قرار گرفته، ماموران وزارت اطلاعات یک نوار ویدیویی آقای توانا را که روی کامپیوتر شخصی وی بوده است ضبط کرده اند که در آن وی در حالیکه تحت تاثیر مشروبات الکلی بوده، ادعا می شود جمله ای گفته است که قاضی آن را توهین به پیامبر اسلام (“سب النبی”) تفسیر کرده است، که در قوانین ایران جرم محسوب می شود. اما همین قانون صراحتا اعلام می دارد که اگر متهم در حال مستی مرتکب جرم “سب النبی” شود، مجازات وی اعدام نیست.
هادی قائمی مدیر کمپین گفت: “شگفت انگیز است که در قرن بیست و یکم، قوۀ قضاییۀ ایران می خواهد مردی را برای گفتن یک عبارت غیر عمدی در فیلمی که خودش ضبط کرده و به صورت خصوصی نگهداری کرده به دار بیاویزد.” وی افزود: “اصرار قوه قضاییه برای صدور احکام اعدام تنها این شائبه را ایجاد می کند که این احکام سیاسی و برای مقابله با موج بین المللی اعتراض در خصوص روند فزآیندۀ اعدام ها در ایران است.”
پس از روی کار آمدن حسن روحانی به ریاست جمهوری، تعداد اعدام ها در کشور افزایش چشمگیری داشته است. تنها در ۳۰ بهمن، ۱۲ اعدام در شهرهای کرمان، قزوین، رشت، شیراز، رودبار وصومعه سرا انجام شده است. برخی از این اعدام ها در ملاء عام انجام شده است.
مادر روح الله توانا، فخری جمالی به کمپین گفت: “ما از همۀ مسولان درخواست عفو و بخشودگی کردیم. بچه‌ام توبه کرده است. پسرم داخل زندان نامه ای نوشت و اظهار پشیمانی کرد، اما هیچ اتفاقی نیفتاده است. دست ما هیچ جا بند نیست. مفت مفت او را دارند اعدام می کنند.”
مقامات ایرانی همواره ادعا می کنند که مجازات اعدام را برای جانیان خطرناک و قاچاقچیان مواد مخدر درنظر می گیرند. با این حال تحقیقات کمپین نشان می دهد که بسیاری از اعدام های صورت گرفته در نبود دادرسی عادلانه، نبود تناسب بین مجازات و جرم و اعمال نفوذ دستگاه های امنیتی انجام شده است.
شعبه پنجم دادگاه کیفری استان خراسان رضوی روح‌الله توانا را به اعدام محکوم و دادگاه تجدید نظر نیز این حکم را تایید کرد. در تاریخ چهارشنبه ۲۵ بهمن امسال نیز دیوان عالی کشور نیز این حکم را تایید کرد و این حکم اکنون ممکن است هر لحظه اجرا شود.
براساس ماده ۲۶۲ قانون مجازات اسلامی جدید ایران، “هرکس پیامبر اعظم صلی‌الله علیه و آله وسلم و یا هر یک از انبیاء عظام الهی را دشنام دهد یا قذف کند ساب النبی است و به اعدام محکوم می شود.” مادۀ ۲۶۳ همچنین می گوید: « هر گاه متهم به سب، ادعاء نماید که اظهارات وی از روی اکراه، غفلت، سهو یا در حالت مستی یا غضب یا سبق لسان یا بدون توجه به معانی کلمات و یا نقل قول از دیگری بوده است ساب النبی محسوب نمی شود.” تبصرۀ این ماده هم اضافه می کند: “هر گاه سب در حالت مستی یا غضب با به نقل از دیگری باشد و صدق اهانت کند، موجب تعزیر تا هفتاد و چهار ضربه شلاق است.”
به گفتۀ فخری جمالی، مقامات قضایی از دریافت نامه ای که در آن خانوادۀ روح‌الله توانا برای وی درخواست عفو کرده اند خودداری کرده اند و گفته اند تنها از افرادی که در ارتباط با جرائم مربوط به مواد مخدر محکوم به اعدام شده اند نامه دریافت می کنند. وی افزود که مبنای حکم اعدام یک ویدیوی خصوصی بوده که روح‌الله توانا از خودش و برادرش در خانه در حال شوخی و در حالی که تحت تاثیر مشروبات الکلی بوده است ضبط کرده است. علاوه بر “سب النبی،” روح‌الله توانا همچنین متهم به “تولید مشروبات الکلی” شده است.
هادی قائمی همچنین گفت: “با این حکم قوه قضاییه و دستگاه های امنیتی ایران، می خواهند این پیام را منتقل کنند که شهروندان ایرانی حتی در پشت درهای بستۀ خودشان هم نمی توانند حرفی بزنند، شوخی کنند و حرفهایی را بزنند که جنبه خصوصی دارد.»”وی افزود: “قوۀ قضاییه باید پیش از اینکه بار دیگرفرد بیگناهی جان خود را از دست بدهد، جلوی اجرای این حکم را بگیرد و اجازه بدهد که متهم از یک دادرسی عادلانه برخوردار شود.”
فخری جمالی مادر روح‌الله توانا به کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران گفت: “آنها گفتند حکم اعدام طی دو هفتۀ آینده به فرزندم در زندان وکیل آباد شیراز و وکیلش ابلاغ خواهد شد. پسرم هنوز خبر ندارد که حکم اعدامش از سوی دیوان عالی کشور تایید شده است. مرتب از زندان زنگ می زند و می پرسد و ما بهش فقط امیدواری می دهیم. ما دیگر مجبور به مصاحبه با رسانه ها شدیم. تا به حال می ترسیدیم که اگر مصاحبه کنیم وضعیت فرزندم بدتر شود ولی الان چاره ای نداریم و از همه برای متوقف شدن حکم اعدام فرزندم کمک می خواهیم.”
مادر روح الله توانا محکوم به اعدام در خصوص آنچه منجر به دستگیری پسرش و در نهایت صدور حکم اعدام شد به کمپین گفت: “سه سال پیش یکی از دوستان پسرم به اداره اطلاعات مشهد زنگ زده و گفته بود که او در خانه اش اطلاعات ضد انقلاب و رهبری دارد. اداره اطلاعات مشهد هم به طور ناگهانی وارد خانه پسرم شد و همۀ کتاب ها و لوازم شخصی و هارد کامپیوترش را بازرسی کردند. در کامپیوترش یک فایلی بوده که پسرم با یکی از برادرانش در شب تولدش دو نفری از خودشان فیلم گرفته بودند. در این فیلم پسرم در حالیکه مشروب می خورد یک جمله ای می گوید که مستقیم هم آن جمله توهین به حضرت محمد نیست. او چاقو کیک تولدش دستش بوده و با اشاره به چاقو در فیلم می گوید: “…اما این فیلم شخصی بوده و به غیر خودش و برادرش کس دیگری در آن نبوده اند. پسرم سه ماه و نیم در انفرادی اداره اطلاعات می ماند و بعد به زندان وکیل آباد شیراز منتقل می شود.”
علاوه بر اتهام سب النبی، اتهام تهیه مشروبات الکلی هم درپرونده روح الله توانا وجود دارد. مقامات قضایی این اتهام را از فیلم های شخصی که از خانه او به دست آوردند متوجه وی کردند. مادر او در خصوص این اتهام نسبت به فرزندش که آن هم پس از تجسس در منزل او متوجه وی شده گفت که روح‌الله توانا هرگز تلاشی برای نشان دادن این فیلم به دیگران نداشته است. وی گفت: “یک فایلی در کامپیوترش بوده است که ماموران آن را پیدا می کنند. روح الله یک فیلمی در خلوت از خودش گرفته در حالیکه داشته در زود پز خانه مشروب درست می کرده و با شوخی طرز تهیه مشروب را توضیح می داده است اما همه اینها فایل های شخصی بوده و خود ماموران به شکل سی دی آنها را در می اورند و وارد پرونده اش می کنند.”
مادر روح الله توانا همچنین به کمپین گفت که خانوادۀ آنها یک نامه از پزشک قانونی دارند که تصریح می کند که فرزندش دچار اختلال شخصیت از نوع «ب» است و باید درمان شود.
روح الله توانا پس از دستگیری سه ماه و نیم در سلول انفرادی اداره اطلاعات شهر مشهد به سر می برد. او از اینکه ناسزا گفته است اظهار ندامت و پشیمانی کرده است. هم اکنون خانواده او هفته یک بار ملاقات کابینی و هر ۴۵ روز یک بار ملاقات حضوری دارند.
هادی قائمی گفت: “این یک بی حرمتی به کرامت انسانی است که برای یک فیلم که روح الله توانا در خانه اش ضبط کرده است و هیچکس حتی آن را تا زمانی که نیروهای وزارت اطلاعات به خانۀ او حمله کردند و منزل او را مورد تجسس قرار دادند ندیده بود، برای این فرد حکم اعدام صادر شود. اینکه این حکم در دادگاه تجدید نظر تنفیذ شده و در دیوان عالی کشور نیز تایید شده، نگرانی های جدی در مورد استقلال قوۀ قضاییۀ ایران و عدم وجود روند دادرسی عادلانه را افزایش میدهد.”