رعنا رحیم پور: چرا حکومت ایران به مناسبت های ملی نگاهی امنیتی دارد؟ امروز هفتم آبان را طرفداران کورش هخامنشی را روز کورش می نامند. آنها تلاش کردند برای بزرگداشت او در پاسارگاد تجمع کنند. ولی گزارش های دریافتی از محل حکایت از آن دارد که مقام های حکومتی از برگزاری آن جلوگیری کرده اند.
مجید خیامدار گزارش میدهد:
راه بندان در جاده پاسارگاد آرامگاه کورش هخامنشی. گزارش ها از ایجاد محدودیت در دسترسی به پاسارگاد و کنترل های امنیتی در مسیر منتهی به آن حکایت دارد. هفتم آبان را بسیاری روز کورش می دانند، هرچند هنوز در تقویم رسمی ایران جایی ندارد. در سالهای اخیر جنبشی برای بزرگداشت بنیانگذار اولین سلسله پادشاهی ایران براه افتاده. دو سال پیش تجمع بزرگی در پاسارگاد برگزار شد که حکومت را نگران کرد. بعد از مراسم شماری بازداشت شدند. در سالهای بعد کنترل های امنیتی برای جلوگیری از تکرار ماجرا اتخاذ شد. برخلاف حکومت پهلوی که برای کورش و بزرگداشت هخامنشیان سنگ تمام می گذاشت، حکومت جمهوری اسلامی آن را مایه افتخار ملی نمی داند. اما از دوره دوم ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد که خط دولت داشت از بقیه حکومت جدا می شد، آقای احمدی نژاد و یارانش روایتی ستایشگرانه از کورش و ایران باستان عرضه کردند. آیت الله خامنه ای از آنها خواست که بجای ایران قبل از اسلام به ایران بعد از اسلام تاکید شود. ولی آقای احمدی نژاد و یارانش به خط تبلیغی خود از کورش ادامه دادند. در این رابطه گروهی میگویند الگوی سیاست و حکمرانی خوب را نباید در گذشته های دور جستجو کرد، چه صدر اسلام باشد چه هخامنشیان. اطلاعات در دست نیست که مردم ایران درباره ایران قبل و بعد از اسلام چه فکر می کنند، ولی در طی سالهای اخیر علاقه به کورش و ایران باستان در فضای عمومی بیشتر جلو گر شده است. حتی حکومت هم گاهی از این فضا استفاده تبلیغاتی می کند.
رحیم پور: کورش زعیم، فعال سیاسی و عضو شورای مرکزی جبهه ملی ایران، از تهران با ماست. آقای زعیم، شما علت محبوبیت کورش در سالهای اخیر بین جامعه ایران چیست؟
کورش زعیم: کورش، به هر حال، منش او و نحوه مدیریت کشور و آن منشور حقوق بشرش دلیل غرور مردم از گذشته است. وقتی مردم از زندگی کنونی شان و از حکومت کنونی شان یا نداشتن آزادیهای مدنی و حقوق بشری سرخورده میشوند، طبیعتاً” برمیگردند به گذشته ای که میتوانند به آن افتخار کنند. بنابراین به علت اینکه کورش، در هر حال، در سراسر دنیا احترام دارد، بیانیه حقوق بشرش و جنگهایش که بی خونریزی بوده و گرایش و پیوستن کشورهای مجاور داوطلبانه بوده، مایه غرور ملت ایران است. بویژه این پررنگ میشود وقتی از شرایط کنونی و حکومت کنونی سرخوردگی ها، اقتصاد، سرکوبها، ناراحت میشوند بیشتر به گذشته گرایش پیدا میکنند. این طبیعی است که کورش سمبل ملی ما باشد.
رحیم پور: حتمن در گزارش هم شنیدید؛ انتقادی را که برخی فعالان سیاسی مطرح میکنند اینست که چرا یک امپراتور باید چنین سمبُلی بشود، بهر حال منشور حقوق بشر هست، روز جهانی حقوق بشر هم هست. چرا در پی حقوق بشر به دنبال آن حقوق بشر جهانی نرفت، چرا باید به گذشته نگاه کرد، به ۲۶۰۰ سال پیش؟
کورش زعیم: کورش خودش را یک امپراتور نمی خواند، بعدها در قالب ادبیات غربی اروپایی او را امپراتور خواندند. کورش خودش را خادم مردم میدانست، دلیل گرایش اینست که وقتی ما خودمان آغاز و بنیانگذار حقوق بشر بوده ایم، این حتی ما را بیشتر متقاعد میکند که قانون حقوق بشر بین المللی را رعایت کنیم. وقتی حکومت ما رعایت نمیکند و سرکوب میکند، و ما میدانیم که هزاران سال پیش این آزادیها را داشته ایم و حکومت مردم را راضی نگه میداشته و آزادیهای مدنی را رعایت میکرده، و آزادی های مذهبی را و آزادیهای اقتصادی را، ما طبیعتاً گرایش پیدا می کنیم تا برای اینکه به خودمان انرژی بدهیم و مردم را امیدوار کنیم به آینده، وقتی که شرایط را برگردانیم به شرایطی که مردم راضی باشند و بسوی رفاه و آزادی بروند.
رحیم پور: آقای زعیم، از دید شما علت مخالفت جمهوری اسلامی و ممانعتش از برگزاری این روز چیست؟
کورش زعیم: ببخشید صدایتان قطع و وصل میشود … متوجه نشدم… ولی امروز، اگر منظورتان اینست که دلیل گرایش چیست که دلیلش را خدمتتان گفتم؛ اگر گفتید چه جور برگزار شده، ما از سال ۸۶ که کورش را در پاسارگاد احترام گذاشتیم و سخنرانی کردیم[۱]، و هر سال پس از آن سال مراسم برگزار میکنیم. خوشبختانه امسال مشاهده می کنیم که سرکوب زیاد و فساد زیاد که از حکومت می بینیم، مردم هم گرایش بیشتر پیدا کرده اند به شایستگی های کورش و کشورداری کورش، و آرزو می کنند و آرزو کنیم که روزی بتوانیم چنین کیفیتی از کشورداری را در کشورمان برقرار کنیم.
رحیم پور: آقای زعیم، نگرانی [نظام] باعث شد که امروز تجمعی برگزار نشود، ولی در سالهای گذشته شاهد شعارهایی بودیم که بعضأ محتوایی داشت که از دید بعضی از جامعه شناسان محتوای آن نژاد پرستانه بود، و این دیدی را ایجاد میکرد که آن تجمع، دستکم عده ای از ایشان، معتقد به برتری آریایی ها نسبت به دیگر نژادهای ایران بودند. این نگرانی مطرح شد، و چنین حرکاتی میتواند منجر به ایجاد تفرقه میان اقلیت های قومی در ایران بشود. نظر شما چیست؟ تشویق کردن ناسیونالیسم از نظر عده ای ممکن است به افراطیگری برود؟
کورش زعیم: ناسیونالیسم هیچ ارتباطی با قومی گرایی و فرقه گرایی ندارد؛ البته در هر گردهمایی ممکن است عده ای سوء استفاده کنند و شعارهای ضد حقوق بشری بدهند، ولی، بویژه در مورد هخامنشیان و بویژه حکومت کورش، بهیچوجه این مصداق را ندارد، چون او با همه قوم ها و همه کشورهایی که پیوستند به ایران، همه مذهب ها، همه دین ها و همه نژادها یکسان رفتار میکرد. اصولا در فرهنگ ایرانی هیچ تفاوتی میان نژاد و قوم و زبان و مذهب وجود ندارد. این مشکلاتی است که ما در جمهوری اسلامی پیدا کرده ایم، وگرنه حکومت کورش که نمادی برای حکومت مردم سالار در تاریخ ایران هست، بهیچوجه گرایش نژادی نداشته، زیرا امپراتوری کورش ( اگر بخواهیم آنرا امپراتوری بخوانیم)، همه نژادها را در بر میگرفت. آن موقع ما حدود چهل درصد جهان را داشتیم و گسترده ما همانا نیمی از جهان شناخته شده بود. بنابراین این شعارها سوء استفاده از یک تاریخ مورد احترام و ستایش جهانی است.
رحیم پور: از شما تشکر میکنم، کورش زعیم، فعال سیاسی و عضو جبهه ملی ایران.
[۱] در هفتم آبان ۱۳۸۶، برای نخستین بار در برابر آرامگاه کورش در پاسارگاد سخنرانی کردم که پایه گذار توجه و گرایش به کورش و موج جمعیت به پاسارگاد در سالهای پسین شد که هر ساله سخنرانی کرده یا بیانیه داده ام.