در تاریخ دو قرن گذشته ایران دکتر محمّد مصدق بعد از امیر کبیر به حق خدمتگزارترین و لایق ترین دولتمرد کشور ما بوده است. کارنامه درخشان دولت مصدق در دورۀ کوتاه و پر تلاطمی که تصدی امور را به عهده داشت گواه صدق این مدعا است.
– دولتی که تنها ۲۸ ماه بر سرکار بود به رهبری مردی که طی مدتی بیش از پنج دهه امتحان پاکدامنی، صداقت و استواری در راه منافع ملی را به بهترین شکلی داده بود، هم گامهایی غول آسایی در کوتاه کردن دست بیگانگان از منابع حیاتی کشور و به کرسی نشاندن حقوق ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد و دیوان دادگستری لاهه برداشت و هم علیرغم محروم بودن از در آمد نفت و مزاحمت ها و بحران آفرینی های بی وقفۀ عوامل بیگانه به یک رشته اصلاحات اساسی در صحنۀ داخلی دست زد.
– دولت مصدق دولتی خِرَدگرا، قانون مدار، فرا دین ( سکولار) و متکی بر دموکراسی پارلمانی بود که در مدت محدود زمامداری خود جامعۀ مدنی را به گونه ای محسوس و چشمگیر رشد داد و با تمام نیرو در راه نوسازی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشورتلاش کرد.
– دولت مصدق با آنکه بنا گزیر می بایست بخش عمده ای از توان خود را برای پیاده کردن قانون ملی شدن نفت و مبارزه با تحریکات و سمپاشی های بی پایان از سوی کانون ها و محافل وابسته به بیگانگان صرف کند، لحظه ای از بهبود وضع مردم و ایجاد فضای مناسب برای ریختن شالودۀ یک نظام دموکراتیک و پاسخگو فارغ نبود.
– دکتر مصدق قبل از تصدی مقام نخست وزیری، چه پیش از استقرار حکومت فردی بیست سالۀ رضاشاه و چه بعد از شهریور ۱۳۲۰، به عنوان عصو هیئت دولت یا نمایندۀ مردم در مجلس شورای ملی به ماهرانه و شجاعانه ترین وجه ممکن به دفاع از منافع ملی برخاست و از برنامه ها و نقشه های زیانبار به حال مصالح کشور جلوگیری کرد.
– مصدق با وقوف به اهمیت یک نهاد قانونگذاری که نمایندۀ راستین ارادۀ مردم باشد اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای ملی را هم عرض با ملی کردن صنعت نفت به عنوان یکی از دو رکن اصلی برنامه دولت خود به مردم عرضه کرد.
– مصدق استقرار محیط بردباری و مدارا و ترویج آزادی فکر و بیان را برای همه گروه ها و گرایشهای سیاسی از لوازم اصلی دموکراسی می دانست و بویژه آزادی مطبوعات را یکی مهمترین ابزار رسیدن به این مقصود می شمرد. به همین سبب نخستین دستوری که ساعاتی بعد از انتخاب شدن به مقام نخست وزیری صادر کرد مربوط به آزادی مطبوعات بود.
– در ۱۷ آذرماه ۱۳۳۰ در حالی که تنها شش ماه از نخست وزیری مصدق می گذشت، پس از نطق جنجالی و تند چهارتن از نمایندگان مخالف در مجلس و توهین مستقیم آنها به شخص نخست وزیر، مصدق پشت میز خطابه قرار گرفت و در میان شگفتی حاضران چنین گفت:”
“مملکتی که اقلیت آزاد نباشد که در مجلس صحبت کند، آن مملکت ترقی نمی کند. اقلیت باید حرفهای خود را بزند و مردم قضاوت کنند . من استدعا دارم اگر اقلیت، غیر از آن چهار نفر که صحبت کرده اند [باز] نظراتی دارند، فرمایشاتی دارند، بفرمایند تا من به تمام مطالب آقایان جواب عرض کنم…”
این آزادگی و مدارا و این ادب و نزاکت را در قبال دگر اندیشان با رفتار کسان دیگری که چه قبل و چه بعد از انقلاب بر کشور ما حکومت کردند مقایسه کنید و ببینید که تفاوت ره از کجاست تا به کجا.
مصدق در راه خدمت به ایران از هیچ فداکاری فروگذار نکرد. سالیان دراز در تبعید، زندان و بازداشت خانگی به سر برد. خانه اش در کودتای ۲۸ مرداد ویران شد و اموالش به غارت رفت. او از این همه خم به ابرو نیاورد، امّا به گواهی سرهنگ بزرگمهر، وکیل مدافع تسخیری وی در بیدادگاه دادگاه نظامی، پس از آگاهی از مفاد قرار داد یکجانبه و تحمیلی با کنسرسیوم نفت که در حکم برباد رفتن همه مساعی او و مردم ایران در راه کوتاه کردن دست بیگانگان از منابع ثروت ملی بود، اشک در چشمانش حلقه زد و دردی جانکاه تمامی وجودش را در خود فشرد.
استبداد مذهبی حاکم بر ایران به همان اندازۀ استبداد سلطنتی با مصدق بر سر بی مهری است و در حالی که خیابانهای پایتخت را به افتخار تروریست های عرب نام گذاری می کند، مصدق را برای این که معبر کوچکی هم بنامش نامیده شود شایسته نمی داند. امّا هر روز که می گذرد جایگاه آن خدمتگزار بزرگ و آن میهن دوست راستین نزد مردم ایران والاتر می شود و اندیشه های او به شمار بیشتری از افراد نسل جوان کشور الهام می بخشند.
جبهه ملّی ایران – واشنگتن این فرصت را برای گرامیداشت زاد روز آن رهبر فرزانه و فداکار معتنم می شمارد.
باشد که آرمان آزادی، استقلال و حاکمیت ملّی که مصدق یک عمر به خاطر آن پیکار کرد برای میهن گرامی ما در آیندۀ نزدیک به تحقق پیوندد.