رئیس دانا پا به پای فقر می دوید
فریبرز رئیس دانا اقتصاددان چپگرا درواپسین روزهای سال ۹۸ جهان وروزگارناعادلانه ما را ترک کرد:
او از معدود اقتصادخوانده هایی بود که تن به وادی دفاع از فقرا داده بود و به تنهایی اپوزیسیونی اقتصادی دربرابر در نظم اقتصاد رانتی محسوب می شد.
توانایی انعکاس اقتصادی صدای فرودستان مزیتی بود که او را از دیگر حامیان طبقات فرودست که عمدتا زبانشان جامعه شناسانه است، متمایز می کرد. تجربه کوچکی که از مواجه او برای به سامان رساندن چرخه اقتصاد بی نهایت کوچک های اقتصاد، درس آموز است.
رئیس دانا دربافت های فرسوده فعال بود. پابه پای فقر می دوید. دنبال چرخ های نان خشکی ونمک فروش با آنها هم صدا وهمدل بود. به یاد دارم حدود یک دهه پیش درمحله صابونپزخانه تهران مشاوره اقتصادی به سازمان نوسازی شهرداری تهران می داد.
در جلسات کارشناسی که گزارش مشاور را ارزیابی می کرد، خودش می گفت تمام محله را گز کرده است. آدرس کوچه پس کوچه هایی را می داد که احیانا بچه های مشاور به آنجاها کمتر سر زده بودند.
گران چرخ های نان خشکی بود. لمس فقر از ناحیه یک اقتصاددان تا این حد نزدیک خیلی دور از تجربه تحلیل فقر از لابلای آمارهای اقتصادی بود. او هم مثل همه اقتصاد دانان البته با ضریب جینی* ودهک های هزینه و درآمد ،بیکاری و… را آشنا بود. اما وقتی به فقر مطلق می رسید، نقطه صفر هر منحنی را می توان لمس کرد.
فریبرز رئیس دانا در آستانه عرض از مبدأ ایستاده بود. مدعای او در باره فقر با کارشناسان سازمان برنامه متفاوت بود.
زبان اقتصادی رئیس دانا به دلایل مختلفی به ادبیات اقتصادی ما رسوخ نکرد اما زبان اقتصادی او برای اقتصاد ناعادلانه ما لازم بود.
اکنون با رفتن او یک منش اقتصادی هم به غربت رفته است. امید که پویندگان راه او زبان اقتصادیش را رساتر کنند و در پیچ وتاب تحلیل های جامعه شناسانه که سویه دیگری از تحلیل فقر را بازتاب می دهند، تلاش او را به محاق نبرند.
فریبرز رئیس دانا در تحلیل وتخمین اقتصاد غیر رسمی هم توانا بود ونوری در اقتصاد سیاه می افکند. چراغی بود که به خانه می تابید. یادش گرامی و رحمت خداوند جهان بر او باد.
جواد رحیم پور
*) ضریب جینی، شاخصی اقتصادی برای محاسبه توزیع ثروت در میان مردم است. گرچه این ضریب شاخص دقیقی برای سنجش اقتصاد نیست، ولی بالا بودن این ضریب در یک کشور معمولاً به عنوان شاخصی از بالا بودن اختلاف طبقاتی و نابرابری درآمدی در این کشور در نظر گرفته می‌شود.