آشوب در جلسه دادگاه عالی درباره برکناری رئیس شینبت، بازتابی بود از آنچه اسرائیل تحت رهبری نخستوزیر به آن تبدیل شده است: دیوانهوار و گرفتار در تضاد.
نخستوزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، با کت و شلوار رسمی وارد کاخ سفید شد و تحقیر چند هفته پیش را که رئیسجمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، تجربه کرد، متحمل نشد. اما آنچه نتانیاهو تجربه کرد، در ماهیت، تفاوت چندانی با برخوردی که همتای اوکراینیاش در ملاقات با رئیسجمهور آمریکا، دونالد ترامپ، با آن روبرو شد، نداشت.
بیایید اسمش را بگذاریم «نیم زلنسکی».
واقعیت این است: هر مهمانی که به واشنگتن میآید، تجربهای مشابه دارد — این نمایش، نمایش ترامپ است. اوست که فیلمنامه را مینویسد، کارگردانی میکند و ستاره اصلی است. مهمانان او، در بهترین حالت، بازیگران مکملاند؛ و اغلب فقط سیاهیلشکر.
دو ماه پیش، طرفداران نتانیاهو بخاطر دیدار قبلی او با ترامپ در حال جشن و سرور بودند. رئیسجمهور با ژستهای دوستانهاش سخاوتمندانه از مهمان خود پذیرایی کرد و طرحی را برای تخلیه «داوطلبانه» نوار غزه و تبدیل آن به یک ریویرا املاک و مستغلات برایش شرح داد.
اما در دیدار این هفته، آن طرح فقط به خاطرهای بدل شده بود — به جز لحظهای که نتانیاهو اصرار داشت آن را دوباره مطرح کند. اما بهنظر میرسد ترامپ از آن عبور کرده است.
امروز او مشغول سیاست جدید تعرفهایاش است که موجب نگرانیهای اقتصادی در سراسر جهان شده. اما واقعیت این است که مواضعی که رئیسجمهور در قبال تحولات خاورمیانه بیان کرد، برای نخستوزیر اسرائیل هیچگونه دلگرمی به همراه نداشت.
نتانیاهو در مجارستان بود که یک دعوت دقیقه نودی از واشنگتن دریافت کرد. بعید به نظر میرسد که مقدمات کافی برای این دیدار فراهم شده باشد.
پیش از آغاز نشست، سخنگویان نخستوزیر در حال پیشبینی نتایج آن بودند: اینکه ترامپ اسرائیل را از تعرفههایی که هفته پیش بر آن اعمال کرده بود معاف خواهد کرد یا دستکم نرخ آنها را کاهش دهد.
آنها تصور میکردند ترامپ از نتانیاهو در برابر «دولت پنهان» خیالی که هر دو با آن میجنگند، حمایت خواهد کرد، یا اینکه تهدیدهای تازهای علیه ایران مطرح میکند.
اما هیچکدام از اینها رخ نداد.
در یک نگاه خلاصه، اینها مواردی بود که ترامپ در حضور خبرنگاران (و چه کسی میداند که پشت درهای بسته چه گفته شده) بیان کرد:
رئیسجمهور، در حضور نتانیاهو، اعلام کرد که وارد گفتوگوهای هستهای با ایران خواهد شد.
او از دوست قدیمیاش، رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه که درگیر رقابتی تنش آلود با اسرائیل بر سر آینده سوریه است، به شدت تمجید کرد.
ترامپ ابراز امیدواری کرد که جنگ غزه بهزودی پایان یابد و به وضعیت گروگانها نیز اشاره کرد.
و نه تنها هیچگونه معافیت از تعرفهها برای اسرائیل قائل نشد، بلکه به این نکته نیز اشاره کرد که اسرائیل سالانه ۴ میلیارد دلار کمک نظامی از آمریکا دریافت میکند — هرچند که رقم واقعی ۳.۸ میلیارد دلار است و این توافق فعلی در سال ۲۰۲۸ منقضی میشود.
سوال اینجاست: با توجه به مواضعی که ترامپ درباره کمکهای خارجی اتخاذ کرده، آیا کسی میتواند با اطمینان بگوید که ترامپ با توجه به مواضعش در قبال کمکهای خارجی، این سطح از کمک به اسرائیل را حفظ خواهد کرد؟
نتانیاهو بهطور اضطراری به واشنگتن فراخوانده شد تا بهعنوان پسزمینهای برای کشمکشهای رئیسجمهور بر سر تعرفهها عمل کند و بهطور ضمنی با آغاز مذاکرات با ایران موافقت کند.
این موارد در تضاد کامل با رویکرد نخستوزیر اسرائیل قرار دارند — رویکردی که بر این باور است تنها فشار نظامی میتواند رژیم تهران را به عقبنشینی وادار کند.
در این میان، خطر آن وجود دارد که ترامپ در نهایت توافقی ناقص با ایران را بپذیرد و آن را بهعنوان «توافق قرن جدید» معرفی کند.
تقریباً همین سناریو در دوره نخست ریاستجمهوری ترامپ درباره کره شمالی رخ داد. او در ابتدا با تهدید به حمله علیه کره شمالی آغاز کرد، اما در نهایت به ابراز «عشق» نسبت به رهبر آن کشور رسید و تمام گفتوگوها درباره خطر هستهای پیونگیانگ را کنار گذاشت.
با این حال، نمیتوان این احتمال را نادیده گرفت که ترامپ در صورت شکست مذاکرات با ایران، بار دیگر تهدیدهای پوشیده درباره حمله اسرائیل را از سر بگیرد.
فقط میتوان تصور کرد که واکنش نتانیاهو چگونه میبود اگر اقدامات مشابهی از سوی روسای جمهور پیشین آمریکا، باراک اوباما یا جو بایدن انجام میگرفت. اما با ترامپ نمیتوان درافتاد. وقتی میزبانش آغاز مذاکرات با ایران را اعلام کرد، نخستوزیر مجبور شد با اندکی تکان سر، موافقتی ضمنی نشان دهد.
در مورد تعرفهها نیز، نتانیاهو حتی پذیرفت که برای کاهش مازاد تجاری اسرائیل با آمریکا اقدام کند — تعهدی که تقریباً به همان اندازه قانعکننده بود که یک وعده (فرضی) برای کاهش هزینههای خانوادگی نتانیاهو که از جیب دولت پرداخت میشود.
از زمانی که نتانیاهو جنگ در غزه را در ۱۸ مارس از سر گرفت، این تصور شکل گرفته بود که آمریکا بهطور کامل از آن حمایت میکند. اما نیروهای دفاعی اسرائیل برخلاف انتظار جناح راست افراطی، غزه را اشغال نکردهاند و به نمایش محدودی از قدرت نظامی بسنده کردهاند.
اظهارات ترامپ در روز دوشنبه بهطور کلی اولویتهای کنونی دولت او را ترسیم کرد؛ اولویتهایی که به طرز چشمگیری با سیاستهای عربستان سعودی همسو هستند — معاملهای عظیم میان واشنگتن و ریاض (که ممکن است شامل عادی سازی روابط اسرائیل و عربستان نیز باشد)، پایان جنگ در غزه، ترتیبی که امکان حل مسئله هستهای ایران را دارد، و منافع مشترک با ترکیه.