بهعنوان فردی که به چهار نخستوزیر اسرائیل خدمت کرده و معاون رئیس شورای امنیت ملی این کشور بوده است، قضاوت اران اتزیون در بالاترین سطوح دولتی مورد اعتماد بود.
او که از منتقدان دیرینه نخستوزیر بنیامین نتانیاهو بود، همچنین فردی است که سالها خدمت عمومی برای او احترام گستردهای به همراه داشته است.
اما اکنون آقای اتزیون، که یک سرباز سابق هم هست، هشدار میدهد که ارتش اسرائیل ممکن است در شمال غزه مرتکب جنایات جنگی شوند. او پیشنهاد می کند که افسران و سربازان باید دستورات غیرقانونی را رد کنند.
او میگوید: «آنها باید امتناع کنند. اگر از یک سرباز یا یک افسر انتظار میرود که مرتکب کاری شود که ممکن است مشکوک به جنایت جنگی باشد، آنها باید خودداری کنند. اگر من سرباز بودم همین کار را می کردم. این کاری است که من فکر می کنم هر سرباز اسرائیلی باید انجام دهد.»
ما در بالکن خانه او در روستای «شورش» در مرکز اسرائیل نشستهایم.
اینجا هوا آفتابی و یک صبح پاییزی است. محلهای آرام که در آن برخی از بنّاها مشغول بازسازی خانهها هستند.
کمتر از ۶۵ کیلومتر دورتر از اینجا، منطقه جبالیای غزه قرار دارد.
در حالی که من و آقای اتزیون در حال صحبت هستیم، پزشکان و کادر پزشکی در بیمارستان اندونزی در جبالیا از سر استیصال در حال ارسال پیامهای صوتی برای جامعه بینالمللی هستند و درخواست کمک میکنند.
یک پرستار ارشد – در پیامی که بیبیسی آن را شنیده است – با صدایی خسته، از محرومیت مداوم از غذا و ملزومات دیگر سخن میگوید، شرایطی که گفته میشود توسط اسرائیلیها که جبالیا را در محاصره خود دارند، اعمال شده است.
او میگوید: «دوست من، من خیلی خسته هستم. من نمیتوانم توضیح دهم که چقدر خسته هستم. آب نیست. آب نداریم. ما با نیروهای اسرائیلی تماس گرفتیم تا به ما اجازه دهند مخزن را آب کنیم، اما آنها نمیپذیرند … و ما نمیدانیم فردا چه اتفاقی میافتد. وضعیت خیلی خیلی بد است.»
پرستار دیگری می گوید: «من برای نوع ادبیاتم متاسفم، نمیتوانم خوب صحبت کنم. من خیلی خسته هستم و سرگیجه دارم. از دیروز تا حالا چیزی نخوردم. سعی میکنیم غذایی را که پیدا کردهایم به بیماران و خانوادهها بدهیم و خودمان نخوریم.»
هم اکنون دهها هزار نفر در حال فرار از جبالیا هستند، زیرا ارتش اسرائیل به حملات خود علیه آنچه تلاش حماس برای سازماندهی مجدد میخواند، ادامه میدهد.
آقای اتزیون برای غیرنظامیان جبالیا و کشورش نگران است. به گفته او: «هنجارها به طرز بسیار خطرناکی در حال کمرنگ شدن هستند. حس انتقام و خشم در سطح گستردهای وجود دارد.»
آقای اتزیون با اشاره به دلیل این موضوع میگوید که اسرائیل پس از حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس که در آن حدود ۱۲۰۰ اسرائیلی کشته و بیش از ۲۰۰ نفر در غزه گروگان گرفته شدند، اسیر یک شوک روحی شده است.
«وجود ارادهای برای انتقامجویی قابل درک بود. صحبت از انسان است، ما یک باند تبهکار نیستیم، ما یک سازمان تروریستی نیستیم، و ما یک گروه شبه نظامی هم نیستیم. ما یک کشور مستقل هستیم و تاریخ خود را داریم، اخلاق خود را داریم، ارزشهای خود را داریم و اگر میخواهیم به عضویت در جامعه بینالمللی ادامه دهیم، باید بر اساس قوانین بینالمللی و استانداردهای بینالمللی عمل کنیم.»
او بهعنوان یک سرباز سابق، بهعنوان فردی که فرزندانش در ارتش اسرائیل خدمت میکردند و خانواده و دوستانش هنوز در حال خدمت هستند صحبت میکند: «من فقط یک شهروند نگران هستم که سعی میکنم صدایم را بلند کنم. پس این کاری است که انجام میدهم. میخواهم مطمئن شوم که هیچ سربازی در کاری که میتواند بهعنوان جنایت جنگی تلقی شود، دخالت نداشته باشد.»
اسرائیل به دلیل رفتار خود در طول جنگ با انتقادهای بینالمللی فزایندهای مواجه شده است. ایالات متحده تهدید کرده است که اگر اسرائیل کمکهای خود را به ساکنان غزه افزایش ندهد، محمولههای تسلیحاتی به آن کشور را کاهش خواهد داد.
سازمان ملل متحد اسرائیلیها را متهم کرده است که مکرراً در انتقال کمکها به شمال غزه مانع ایجاد میکنند یا جلوی آن را میگیرند.
ارتش اسرائیل مرتب این ادعاها را رد میکند که آن کشور در حال اجرای سیاست ایجاد گرسنگی عمدی برای وادار کردن ساکنان به فرار از جبالیا است. اسرائیل مدتهاست که حماس را به استفاده از غیرنظامیان بهعنوان سپر انسانی و انجام حملات از مدارس و مراکز پزشکی متهم کرده است.
ارتش اسرائیل در ماه مه اعلام کرد که «حماس از مردم غزه سوءاستفاده و از آنها بهرهبرداری میکند، کمکها را میدزدد و از خروج مردم از مناطق در مواقع ضروری، جلوگیری میکند».
پروفسور فیلیپ ساندز کی سی، یکی از برجستهترین وکلای جنایات جنگی بریتانیا، به من گفت که اسرائیل پس از حملات ۷ اکتبر حق دفاع از خود را داشت، ولی اکنون قوانین بینالمللی را نقض میکند.
«(اقدام) باید متناسب باشد. باید الزامات حقوق بشردوستانه بینالمللی را برآورده کند. باید بین غیرنظامیان و اهداف نظامی تمایز قائل شود.»
«نباید از قحطی بهعنوان سلاح جنگی استفاده شود یا اینکه تعداد زیادی از مردم به زور اخراج یا تخلیه شوند.»
«بنابراین غیرممکن است که ببینیم اکنون در غزه چه میگذرد، همانطور که نمیتوان آنچه را در ۷ اکتبر اتفاق افتاد دید و نگفت که جنایتها واضح و روشنند.»
پروفسور ساندز پرونده نسلکشی علیه میانمار و پرونده تشکیل دولت فلسطین را در دادگاه بینالمللی دادگستری در لاهه سرپرستی کرده است.
کتاب او «خیابان غربی شرقی: درباره ریشه های نسل کشی و جنایات علیه بشریت» برنده جایزه «بیلی گیفورد» در بخش ادبیات غیرداستانی شد. او در این کتاب همچنین تجربه خانواده یهودی خود از هولوکاست را شرح میدهد.
میپرسم آیا بحران غزه او را نگران بقای قوانین بینالمللی میکند؟
در پاسخ، او اشاره میکند که دادستان دیوان کیفری بینالمللی به دنبال صدور حکم بازداشت برای نخست وزیر و وزیر دفاع اسرائیل است.
دادستان همچنین به دنبال صدور حکم برای سه رهبر حماس بود. هر سه، از جمله یحیی سنوار، رهبر حماس، اکنون کشته شدهاند.
«قوانین (بینالمللی) در عمل، برای روسیه و اوکراین کار نمی کند. در مورد شرایط سودان هم عمل نمیکند و در مورد فلسطین و اسرائیل هم کار نمیکند.»
«هیچ اما و اگری وجود ندارد. ما باید این موضوع را قبول کنیم ولی این دلیل نیست که تمامیت سیستم را از بین ببریم.»
«اگر از خود بپرسید که جایگزین چیست، که اساساً هیچ تکه کاغذی نیست که روی آن واژه معاهدات نوشته شده باشد، به دهه ۱۹۳۰ بازگشتهاید، ولی حداقل چیزی که اکنون داریم سیستمی از قوانین است که به مردم اجازه میدهد بایستند و بگویند: «این (اقدام) نقض یک معاهده است».
ما از ارتش اسرائیل درخواست مصاحبه کردیم اما آنها گفتند که امروز سخنگویی در دسترس نیست و ما را به بیانیه قبلی ارجاع دادند که میگوید: «اسرائیل همچنان طبق قوانین بینالمللی عمل میکند همانطور که همیشه عمل کرده است.»
امروز«هماهنگکننده فعالیتهای دولتی در مناطق (COGAT)» که شاخه امداد بشردوستانه ارتش اسرائیل است، گفت که سیاست آنها تسهیل ورود کمکها به غزه «بدون محدودیت» است.
این روایت اسرائیل است. اما از آنجایی که صحنههای رنج غیرنظامیان همچنان در جبالیا دیده میشود، این روایت بهطور گستردهای به چالش کشیده میشود.