داده‌های پزشکی و فهرست‌هایی از موارد قطعی و مشکوک به کووید-۱۹ در ایران به بی‌بی‌سی فارسی رسیده که حاکی از پنهانکاری و لاپوشانی شیوع کرونا و شمار قربانیان و مبتلایان در ایران است.
بنا بر فهرست درگذشتگان، قربانیان کرونا در ایران تا پایان تیر ماه به ۴۲ هزار نفر می‌رسند که نزدیک سه برابر آمار رسمی است.
بر مبنای این فهرست‌ها مجموع مبتلایان تا پایان تیر ماه هم بیشتر از ۴۵۰ هزار نفر بوده که بیش از یک و نیم برابر آمار رسمی است.
پیش از این بررسی‌های بی‌بی‌سی از آمار سازمان ثبت احوال و محاسبه مرگ‌ومیر اضافی در زمستان ۹۸ و بهار ۹۹ نشان داده بود که تعداد واقعی درگذشتگان کرونا بیشتر از آمار وزارت بهداشت است.
آنچه اکنون با داده‌های درزکرده فاش می‌شود این است که کم‌شماری درگذشتگان در آمار رسمی به دلیل فقدان اطلاعات ناشی از مشکلاتی مانند کمبود ظرفیت آزمایشگاهی نبوده، بلکه مقام‌های ایرانی با وجود گردآوری متمرکز داده‌های تمام درگذشتگان احتمالی کرونا، عامدانه آماری کمتر ارائه کرده‌اند.
مقام‌های وزارت بهداشت و درمان ایران تا هنگام انتشار این گزارش پاسخی به تماس های بی‌بی‌سی فارسی نداده‌اند.
چه اطلاعاتی به بی‌بی‌سی رسیده؟
یک منبع ناشناس اطلاعات مربوط به درگذشتگان و مبتلایان قطعی و احتمالی کووید-۱۹ در ایران را به بی‌بی‌سی فارسی داده است.
این منبع، که خود را از دست‌اندرکاران یک نهاد رسمی در ایران معرفی کرده، فهرست‌های جداگانه‌ای از درگذشتگان و مبتلایان و مراجعان مراکز درمانی مرتبط با کرونا را برای بی‌بی‌سی فارسی فرستاده است.
فرستنده فهرست‌ها می‌گوید برای حفظ امنیتش نمی‌تواند هویت واقعی خود را برای بی‌بی‌سی فاش کند.
این منبع گفته برای “انعکاس حقیقت” و پایان دادن به “سیاسی‌بازی” اطلاعات را در اختیار بی‌بی‌سی می‌گذارد.
بی‌بی‌سی نمی‌تواند تایید کند که این منبع ناشناس از دست‌اندرکاران نهادی رسمی در ایران بوده و چگونگی دسترسی این منبع به اطلاعات درگذشتگان و مبتلایان کرونا هم برای بی‌بی‌سی روشن نیست.
با توجه به مخفی بودن هویت درزدهندگان اطلاعات و حساسیت فراوان این موضوع، تیمی از گزارشگران بی‌بی‌سی با راستی‌آزمایی دقیق اطلاعات بدست آمده از طریق منابع متعدد و شیوه های مختلف، بررسی صحت داده ها و تطبیق آماری آنها با سایر گزارش ها، از جمله با آمار مرگ و میرهای اضافی که پیشتر توسط بی‌بی‌سی منتشر شده بود، تا حد ممکن از صحت اطلاعات ارائه شده کسب اطمینان کرده‌اند.
بی‌بی‌سی می‌تواند تایید کند که فهرست‌ها شامل مشخصات کسانی بوده است که با ابتلای قطعی به کووید-۱۹ یا با علایم مشابه آن درگذشته‌اند، یا به دلیل ابتلا به آن یا با علایم مشابه بستری شده یا به مراکز درمانی رفته‌اند.
مقایسه آمار درگذشتگان این فهرست‌ها با آمار رسمی نشان از همان میزان کم‌شماری مرگ‌ومیر دارد که پیشتر با تکیه بر آمار سازمان ثبت احوال در بی‌بی‌سی گزارش شده بود.
اطلاعات فهرست‌های بیماران و درگذشتگان تا ۳۰ تیر ۱۳۹۹ را شامل می‌شود.
در این فهرست‌ها اطلاعاتی درباره تاریخ، مدت و محل بستری بیماران، پزشکان معالجشان و همچنین علایم بالینی آنها و توضیحاتی درباره شرایط زمینه‌ای بیماران آمده است.
بخشی از اطلاعات هویتی بیماران مانند نام خانوادگی و کد ملی آنها از فهرست‌ها حذف شده است.
فهرست‌ها تنها شامل بیمارانی است که به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند و به نظر می‌رسد کسانی که بدون بستری در مراکز درمانی در خانه شخصی یا خانه‌های سالمندان درگذشته‌اند و همین طور کسانی که دوره بیماری را بدون مراجعه به مراکز درمانی و در خانه سپری کرده‌اند در این فهرست‌ها نیامده‌اند.
اطلاعات فاش‌شده از روند شیوع کرونا چه می‌گویند؟
بنا بر این اطلاعات در مجموع ۴۱ هزار و ۹۵۲ نفر تا ۳۰ تیر ماه در مراکز درمانی ایران درگذشته‌اند که یا مبتلا به کرونا تشخیص داده شدند و یا مشکوک به ابتلا بودند.
این تعداد ۲.۸ برابر ۱۴ هزار و ۴۰۵ نفر آمار رسمی است که وزارت بهداشت در پایان تیر ماه از مجموع درگذشتگان کووید-۱۹ در ایران منتشر کرده است.
پیش از این هم بی‌بی‌سی فارسی با تکیه بر آمار کلی سازمان ثبت احوال از همه موارد مرگ‌ومیر در ایران و با احتساب کاهش تصادف‌های نوروزی، به نسبت مشابهی از کم‌شماری قربانیان کرونا تا پایان بهار رسیده بود.
بررسی داده‌های مبتلایان و درگذشتگان حاکی از آن است که شیوع این بیماری در اسفند ماه با شیبی تند شدت گرفته و افزایش مبتلایان در فروردین هم ادامه داشته، سپس در اردیبهشت و خرداد پایین آمده، اما در تیر ماه دوباره شدت گرفته است.
بنا بر این اطلاعات در سال ۱۳۹۸ و در بهمن ماه ۵۲ قربانی کرونا ثبت شده است.
شمار درگذشتگان اسفند با افزایش قابل ملاحظه‌ای ۷۸۶۵ نفر بوده است. این تعداد از تخمین‌هایی که بر اساس آمار ثبت احوال و محاسبه مرگ‌ومیر اضافی برآورد شده بودند هم بزرگتر است.
در فروردین ماه ۱۰۶۲۱ نفر درگذشته‌اند و شمار قربانیان در ماه‌های اردیبهشت و خرداد به ترتیب ۶۳۴۳ و ۶۴۶۹ نفر بوده است.
به نظر می‌رسد این کاهش مرگ‌ومیر با محدودیت‌هایی که برای مهار کرونا اعمال شد مرتبط باشد.
در تیر ماه و پس از آن که محدودیت‌های مهار کرونا رفع شده‌اند شمار درگذشتگان دوباره بالا رفته است و تا ۳۰ تیر به ۱۰۶۰۴ نفر رسیده است.
با در نظر گرفتن درگذشتگان ۳۱ تیر می‌توان گفت که تیر ماه مرگبارترین ماه شیوع کرونا در ایران بوده است.
فهرستی که به بی‌بی‌سی رسیده شامل مرگ‌های ۳۱ تیر و پس از آن نیست و تا قبل از آن مرگبارترین روزهای کرونا در ایران ۲۴ و ۲۶ اسفند بوده‌اند که “تاریخ فوت” به ترتیب ۴۸۷ و ۴۶۹ نفر در این دو روز ثبت شده است.
پس از این دو هم ۲۱ تیر با ۴۵۸ درگذشته مرگبارترین روز کرونا بوده است.
از ۷ اسفند ۹۸ به این سو هیچ روزی نبوده که آمار روزانه درگذشتگان کمتر از صد نفر بوده باشد.
آنچه این اطلاعات فاش‌شده درباره میزان کم‌شماری قربانیان کرونا در آمار رسمی می‌گوید این است که در آغاز شیوع کرونا اختلاف زیادی میان آمار رسمی و درگذشتگان واقعی در هر روز بوده است. با گذشت زمان این اختلاف رو به کاهش گذاشته است، هرچند هنوز تعداد درگذشتگان در هر روز بیش از دو برابر آمار رسمی است.
تصویر استانی شیوع چگونه است؟
مطابق فهرست درگذشتگان که به بی‌بی‌سی فارسی رسیده است از زمان آغاز شیوع کرونا در ایران تا ۳۰ تیر ماه ۱۳۹۹ در استان تهران ۸۱۲۰ نفر با ابتلای احتمالی به کرونا درگذشته‌اند که بیشترین تعداد در میان استان‌های ایران است.
استان‌های خراسان رضوی و خوزستان به ترتیب با ۳۹۵۰ و ۳۲۱۹ درگذشته بیشترین قربانیان را پس از تهران دارند.
البته مقایسه تعداد درگذشتگان با جمعیت هر استان نشان می‌دهد که استان قم، با مرگ ۱۴۱۹ نفر شدیدترین خسارت جانی را نسبت به جمعیتش متحمل شده، به ترتیبی که از هر هزار نفر از ساکنان قم یک نفر جانش را با کرونا از دست داده است.
بر همین مبنا استان‌های گیلان و گلستان هم با ۲۲۴۹ و ۱۶۳۹ نفر به نسبت جمعیتشان بیشترین قربانیان کرونا را پس از قم داشته‌اند.
بی بی سی