بمناسبت هفتاد ویکمین سالگرد واقعه‌ی ننگین۲۸ امرداد – ضیاء مصباح

نقش اجتماعی و سیاسی مردم در دوران پر فراز و نشیب حضور بسیار موثر و ماندگار شادروان دکتر محمد مصدق از دیدگاههای متفاوتی قابل تامل مینماید : حضور توأم با شور و نشاط در عرصه‌ سیاسی منتهی به ۳۰ تیرماه ۱۳۳۱و نهضتی که همراه با احساسات پاک و خالص ملی بر آمده از هماهنگی ، درک موقعیت و شرایط بوجود آمد … بدون شک مرهون کوششی بود که مجموعه دولت مندان آنزمان با درایت کامل و با هماهنگی بدون اختلاف دیدگاه و هدایت اصولی ملت – به کسب موفقیت و موقعیت انجامید .
با فاصله ای اندک طی یکسال بعد برنامه ریزی گروههای سازمان یافته و هدایت شده مزدوران داخلی و نقش انان در توفیق برنامه های دول استعماری و هماهنگی دربار ، منتهی به کودتا یی شد که عاملی اساسی در ادامه حکومت دیکتاتوری وقت به شمار میرود …
بر این مبنا که قابل مطالعه میباشد ….همان سیاهی لشکر در یکروز دو چهره متفاوت از خود نشان میدهد : تا قبل از امرداد ماه ۳۲ حمایت مردم از مصدق غیرقابل انکار میباشد اما، در روز کودتا مردمی که در یک خیابان به نفع دکتر شعار می‌دادند در مسیری دیگر مرگ او را ‌خواستار میشدند …
این چگونگی را بایستی با ادبیات مناسب‌تری بدون توهین به مردم که در هر دو ماجرا نقش داشتند عنوان کرد ، به این ترتیب که هموطنان بیشتر با تکیه بر «شورشان » وارد کنش‌های سیاسی و اجتماعی میشوند تا تکیه بر «بلوغشان» که برآمده از میزان بینش و نحوه‌ مطالعه و تحلیل محدود آنان است.
به عبارت دیگر طی جنبش ملی شدن صنعت نفت، شاید بتوان گفت « مردم حضوری از سر شور داشتند نه بر مبنای بلوغ سیاسی »
این دلیل تغییر رویکرد مردم از آغاز جنبش ملی شدن صنعت نفت پیش آمد و به وقایعی منجر شد که زمینه‌ساز کودتا گردید.
این شر و شور را در غالب روزهای خاص و ایام مذهبی « قوی‌تر و بهتر » میتوان مشاهده کرد.
حتی امروزعملکرد بخشی از جامعه‌ با تشریح فوق میخواند ، به این ترتیب آنان که در صحنه حضور می‌یابند با ۱۸۰ درجه تفاوت ،موضع مخالف میگیرند ….
آینده نه چندان دورچگونگی استواری دیدگاهها ی بسیار متفاوت سیاسی – فرهنگی یا خلاف آنرا نشان خواهد داد که البته به میزان پایبندی تک تک ما در این دوران بسیار حساس به «ضرورت حفظ منافع ملی و ارزشها » ارتباط مستقیم دارد .
نبود برنامه ریزی گروههای سیاسی در قالب تشکل های فعال و شناخته شده بعنوان حزب و رعایت اصول تحزب با مفهوم اصولی یا اختلافات درونی انان ….هر کدام بنوبه خود موانعی عریان وآشکارالبته رو به افزایش در این مسیربشمار میروند .
بنابراین بر متفکرین و رهبران راستین، دلسوز، میهن دوست و آینده‌نگر جامعه است که این شور را به بلوغ تبدیل نمایند تا به تابعیت محض تبدیل نگردد.
یعنی یک روز «در حمایت از حرکت گروه یا هر جنبش اجتماعی – سیاسی» و روز دیگر « بی‌تفاوتی و به نظاره نشستن » که شرایط مطلوبی در پی نخواهد داشت .
اما اینکه چرا جبهه‌ی ملی ایران تشکل سیاسی معتبر، متشکل و دلسوز آنزمان نتوانست از هوادارانش بخواهد برای حمایت از رهبرشان در روزهای مانده به ۲۸ مرداد به خیابان بیایند … تا حدودی از همین شناخت نشأت می‌گرفت
در این رابطه باید گفت « جبهه‌ی ملی اول » از احزاب: (ایران ـ ملت ایران ـ زحمت‌کشان و مجمع مجاهدین اسلام ) تشکیل شده و یک حزب تک بعدی نبود که حمایت و حرکت آنان را به سادگی بتوان هدایت و مدیریت کرد،
به این دلیل که : «حزب ملت ایران » به رهبری شادروان داریوش فروهررا – ناسیونالیست‌های تندرو هدایت می‌کردند و از قدرت چندانی برای سازماندهی مردم برخوردار نبودند و به همین دلیل نقش بارزی در جریان ملی شدن صنعت نفت و مبارزه با کودتا ایفا نکردند.
« حزب ایران » دیگر حزب این ائتلاف، به وسیله‌ی گروهی از روشنفکران و اساتید دانشگاه که اندیشه‌ی ناسیونالیستی داشتند مانند: مهندس زیرک‌زاده ـ مهندس حسیبی ـ شاپور بختیار ـ نظام‌الدین موحد ـ کریم سنجابی و الهیار صالح بنیانگذاری شده و از پایگاه اجتماعی چندان مستحکمی برخوردار نبود و نمی‌توانست نقش مؤثری برای سازماندهی توده‌ مردم داشته باشد .
« حزب زحمتکشان » به نسبت قدرت بسیج عمومی مردم را داشت ولی، به مرور و با شدت گرفتن اختلاف ملکی و بقایی و اعلام انشعاب ملکی و تشکیل گروه «خط سوم » هر چند که تا پایان وفادار به مصدق ماند ولی، وقوع این انشعاب بیانگر ضعف شدید تشکیلاتی در نیروی تشکیل‌دهنده‌ی جبهه‌ی ملی بود.
« مجمع مجاهدین اسلام » به رهبری کاشانی که با پوشش روحانی و حضور بر منابر به سادگی مردم را برای قیام تهییج میکرد و خروج او این حربه را از دست سیاسیون وقت خارج کرد.
بنابراین با افول« جبهه‌ی ملی » در پی خروج وی و حزب زحمتکشان،فاجعه ۲۸ مرداد به وقوع پیوست….
جهت آگاهی نسل جوان هشیار و برومند از گوشه های نا گفته تاریخ معاصر کشورمان لازم میبیند همزمان باهفتاد ویکمین سالگرد فاجعه امرداد ۳۲ ۱۳یاد آور شود :
احزاب ایران ـ ملت ایران و مجاهدین اسلام رسماً در تاریخ ۱۰ آبان ۱۳۲۸ اعلام موجودیت می‌کنند و در بیانیه‌ی رسمی ، تلاش برای ملی شدن صنعت نفت را جزو اهداف خود قرار دادند واعضاء فعال این جبهه‌ دکتر مصدق که از سال ۱۳۲۳ در مخالفت با بحث واگذاری نفت شمال – به شوروی نقش فعالی داشت را به عنوان رهبر منصوب میکنند.
اشاره به این مهم لازم شمرده میشود :
مصدق در دفاعیات خود می‌گوید: من یک گناه بیشتر نکرده‌ام و آن این است که تسلیم تمایلات خارجی نشده و دست آنان را از منابع ملی کشورم کوتاه کردم و در تمام مدت زمامداری از لحاظ سیاست خارجی و داخلی یک هدف داشتم و آن این بود که ملت بر مقدرات خود مسلط گرددو هیچ عاملی در سرنوشت مملکت جز اراد‌ه‌ی ملت دخالت نکند و در ادامه میگوید :
امیدوارم تمامی طبقات و آحاد، افراد از پیر و جوان، در هر مسلک، مذهب و دین و در هر شغل و مقامی این معنا را به خوبی درک کنند …
مردان فرهنگ و سیاست منزه از آلودگیها، میهن دوستان واقعی بعنوان وطن خواهان فعال امروز ایران زمین، ادامه دهنده‌ی این راه و روش می‌باشند .
این بخردان همراه با میلیونها جوان تحصیل کرده و آگاه به مسایل روز منطقه و جهان با دسترسی لحظه ای به تمامی رخ دادها ، در مصافی پیوسته درگیرند و باور دارند تا روابط بین المللی برمنطق و استانداردهای جهانی استوار نشود ، خروج آبرومند میهنمان از مخمصه های خود ساخته «که قرار نیست با همه تجربه ها و آزمودنهای مکرر خاتمه یابد» ممکن بنظر نمیرسد
* در صورت نبود وحدت رویه، اصل تمر کز اختیارات و پاسخگویی _ تضاد های عمیق و آشگار درونی کشورمان و … باهمه ممانعتها و مسائل موجود و مشکلات پیش رو … وصول به هدف را دور از دسترس مینماید
واقعه ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ همواره موضوعی مناقشه‌برانگیز در تاریخ معاصر ایران بوده ، از یک سو، طرفداران سلطنت این واقعه را پیروزی بر یک دولت دیکتاتور و قانون‌گریز میدانند، و از سوی دیگر ملی‌گرایان جمهوری‌خواه آنرا کودتایی علیه دموکراسی و سرآغازی برای استبداد پهلوی و نهایتاً انقلاب ۵۷ تلقی میکنند.
روایت چهار شب از ۲۵ تا ۲۸ مرداد، از شکست کودتا تا عزل مصدق با حمایت توده نا اگاه نیازمند ، نظامیان، روحانیون خود محور و دخالت بریتانیا و آمریکا رخ دادی قابل تاسف و پند اموز است
تقویت و حفظ منافع ملی واقعی، توجه به جایگاه برتر ایران ، ارزشمندی مقام و منزلت دیرینه ما در جهان امروز، اعتماد کامل و راسخ به پایداری ارزشهای واقعی و ملی، از همه مهمتر رعایت شئونات و رفتار انسانی مبتنی بر پندار نیک که آرامش و آبادانی میهن را همراه می آورد ورابطه مستقیمی با اوضاع اقتصادی دارد… تکلیفیست بر عهده تمامی مردم این مرز و بوم پرگهر ماندگار، که پیوسته این رسالت اجتماعی را باید بطور جدی یادآور هموطنان هشیارمان نمود .